ათი მითი იეჰოვას მოწმეების შესახებ - ნაწილი 1

«სახელმწიფო აცხადებს რწმენისა და აღმსარებლობის სრულ თავისუფლებას...  ყველა ადამიანი დაბადებით თავისუფალია და კანონის წინაშე თანასწორია
განურჩევლად რასისა, კანის ფერისა, ენისა, სქესისა, რელიგიისა, პოლიტიკური და
სხვა შეხედულებებისა, ეროვნული, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილებისა,
წარმოშობისა, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობისა, საცხოვრებელი ადგილისა... ყოველ ადამიანს აქვს სიტყვის, აზრის, სინდისის, აღმსარებლობისა და რწმენის
თავისუფლება. დაუშვებელია ადამიანის დევნა სიტყვის, აზრის, აღმსარებლობის ან რწმენის გამო, აგრეთვე მისი იძულება გამოთქვას თავისი შეხედულება მათ შესახებ.» (საქართველოს კონსტიტუცია)

ვინ არიან იეჰოვას მოწმეები? ისინი, ვინც მათ პირადად არ იცნობს, ჩვეულებრივ ამბობენ, რომ ეს რაღაც «სახიფათო სექტაა». მაგრამ კითხვას «რით არიან ისინი სახიფათო?» მოყვება ხოლმე სტანდარტული კლიშეების კრებული, რომლებიც ტელევიზორში აქვთ გაგონილი.

1991 წელს იეჰოვას მოწმეები რუსეთში ოფიციალურად აღიარეს პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლად (სტალინის დროს ისინი ციმბირის ბანაკებში ისხდნენ), მოახდინეს მათი რეაბილიტირება და იუსტიციის სამინისტროში დაარეგისტრირეს როგორც კანონიერად მოქმედი ცენტრალიზებული რელიგიური ორგანიზაცია. მაგრამ დაახლოებით 1990-ების მეორე ნახევარში რეპრესიები რბილ ფორმებში განახლდა. იწყება ტერმინების «სექტა» და «ტოტალიტარული სექტა» პოპულარიზაციის კამპანია, მათი საზოგადოების აზროვნებაში ჩასანერგად, პრესის თუ ტელე-რადიო მაუწყებლობის ყველა მთავარი ერთეული ჩაერთო საქმეში. ხდება მითების სპეციალურად შემუშავება და ტირაჟირება რელიგიური უმცირესობების შესახებ. ასეთი ჭორები, მიუხედავად იმისა რომ არაფერი საერთო არ აქვთ სინამდვილესთან, ღრმად ინერგება საზოგადოების აზროვნებაში და საზოგადოება მათ აღქმას იწყებს ისეთ ფაქტებად, რომლებიც განხილვასაც კი არ ექვემდებარებიან. ასობით ათასი რუსი იეჰოვას მოწმე ცილისწამებისა და შეურაცყოფის მსხვერპლი ხდება.


2009 წლიდან მოყოლებული, რუსეთში აკრძალულია იეჰოვას მოწმეების სულიერი-საგანმანათლებლო გამოცემების დიდი უმრავლესობა, რომლებიც 500 ენაზეა ნათარგმნი და მთელ მსოფლიოში ვრცელდება, მათ შორის უკლებლივ ყველა ევროპულ ქვეყანაში. ჩვენს ქვეყანაში კი, ამ ლიტერატურის გავრცელებისათვის ადამიანებს სასამართლოში მიერეკებიან. ამ დროისთვის, რუსეთი წარმოადგენს მსოფლიოში ერთადერთ ფუნდამენტალურ მართლმადიდებელ ქვეყანას, სადაც ოფიციალურად აკრძალულია ლიტერატურა, რომელიც მართლმადიდებლობას აკრიტიკებს, იმ ხალხის წინააღმდეგ კი, რომლებიც რაიმე სახით არ ეთანხმებიან მართლმადიდებლობას, სისხლის სამართლის საქმეებია აღძრული. ასეთ სიტუაციაში, პატიოსან მოქალაქეს, მისი მრწამსის და შეხედულებების მიუხედავად, შერცხვება და დაღონდება თავისი ქვეყნის გამო.
იეჰოვას მოწმეების მრავალმა კრიტიკოსმა რუსეთში არც კი იციან, რომ საქმე, რესპექტაბელურ საერთაშორისო ორგანიზაციასთან და რუსეთის ყველაზე მსხვილ პროტესტანტულ ორგანიზაციასთან აქვთ (რელიგიათმცოდნე ს. ივანენკოს მონაცემებით), რომელთანაც ჩვენს ქვეყანაში (რუსეთი), ამა თუ იმ სახით კავშირი აქვს 300 ათასზე მეტ ადამიანს. ამგვარად, ძალიან მწვავე საკითხთან გვაქვს საქმე, რადგან ლაპარაკია ძალიან დიდი რაოდენობის მოქალაქეების საკონსტიტუციო უფლებებზე.
ანტისექტანტურ ისტერიას, საზოგადოებისთვის ძალიან კატასტროფული შედეგები აქვს. აი მრავალთაგან მხოლოდ ერთი მაგალითი, რომელიც პენზის ოლქში მოხდა. ამის შესახებ 2008 წლის 30 აპრილს იტყობინებოდა «Славянский правовой центр»:

დაუდგენელი პირები, რომელთა შორისაც იყო ზემოთხსენებული «ავტორიტეტი» ოლეგი, შეიჭრნენ ეკლესია «ცოცხალი სიტყვის» სამლოცველო სახლში და სცემეს პასტორი დიმიტრი შუგუროვი... 5-6 კაცისაგან შემდგარმა ახალგაზრდების ბანდამ თავიდან გაიგო თუ ვინ იყო „უფროსი“, რის შემდეგაც დაიწყეს პასტორი შუგუროვის ცემა, თან ამავდროულად მას პისტოლეტით ემუქრებოდნენ. თავდამსხმელები ყვიროდნენ, რომ «ყველგან ყველაფერი სექტანტებით გაივსო!» და «თქვენი მოსპობაა საჭირო!». მას შემდეგ რაც სცემეს, პასტორ შუგუროვს დაემუქრნენ, რომ მილიციას თუ მიმართავდა, უარესი მოუვიდოდა მის ოჯახს... თავდამსხმელები მიზანმიმართულად იარაღით მივიდნენ, რათა დაეშინებინათ და ეცემათ პასტორი.

რა გახდა ძალადობის  ასეთი აფეთქების მიზეზი? იგივე წყარო იუწყება:

ადგილობრივ პრესაში ანტისექტანტური პუბლიკაციები გამოჩნდა – პენზის ყოველკვირეულში «ჩვენი ქალაქი» (ტირაჟი 44 000 ეგზ.) დაიბეჭდა სტატია «ისინი ვინც რეალობას გაურბიან», სადაც საუბარი იყო იმაზე, რომ «სექტები» მოქმედებენ ადამიანების ფსიქიკაზე, ანგრევენ ოჯახებს, ადამიანებს აიძულებენ რომ მათ სასარგებლოდ გაყიდონ საცხოვრებელი ბინები და ა.შ. თანაც, «სექტანტებად» იყვნენ გამოცხადებული ყველა არამართლმადიდებელი მორწმუნეები.

სხვა შემთხვევა, რომლის შესახებაც თვითონ იეჰოვას მოწმეების პრეს-სამსახურმა განაცხადა. 2008 წლის 11 ივლისს მოსკოვის ოლქის ქალაქ ჩეხოვში, დაუდგენელმა პირებმა ბენზინი გადაასხეს და ცეცხლი წაუკიდეს იეჰოვას მოწმეების სამეფო დარბაზს (ასე ეწოდება რელიგიური შეკრებების ჩასატარებელ ადგილს). მილიციამ, რა თქმა უნდა, უარი თქვა ამ დანაშაულის გამოძიებაზე. მაგრამ ამაზე ძალიან სხვა რამ მაოცებს:

იმ ადამიანებმა, რომლებიც მომხდარის თვითმხილველები აღმოჩნდნენ, განაცხადეს, რომ მეხანძრეები 20 წუთის განმავლობაში იდგნენ პარალელურ ქუჩაზე, ხანძრის ადგილიდან ოდნავ მოშორებით, მანამ სანამ ერთერთმა მეზობელმა ქალბატონმა არ მიირბინა მათთან და არ მოითხოვა რომ სასწრაფოდ წასულიყვნენ  შემთხვევის ადგილზე. მხოლოდ ამის შემდეგ მივიდნენ სახანძრო ავტომობილები ზანძრის ადგილზე. თუმცა ხანძრის ადგილზე ორი სახანძრო ბრიგადა მივიდა ორი სახანძრო მანქანით, ხანძრის ჩაქრობას მხოლოდ  6 ადამიანი შეუდგა, მაშინ როდესაც დანარჩენი ოთხი მეორე მანქანაში უბრალოდ იჯდა. ძირითად სახანძრო მოწყობილობას სამი ცეცხლმაქრი ჰქონდა, მაგრამ მხოლოდ ერთი იყო მათგან საქმეში ჩართული. მეხანძრეები მანამდე წავიდნენ ხანძრის ადგილიდან, სანამ ხანძარი ბოლომდე იქნებოდა ლოკალიზებული. იქ დამსწრე იეჰოვას მოწმეებსა და ერთერთ მეზობელს თვითონ მოუწიათ ცეცხლის დარჩენილი კერების ჩაქრობა, რომელიც შენობის სახურავზე გადავიდა.

მსგავსი ინციდენტები ყოველწლიურად და ყოველთვიურად ხდება ჩვენს ქვეყანაში, რომელშიც საზიზღარი «სექტანტები» იმის ღირსიც კი არ არიან, რომ ხანძრისაგან გადაარჩინონ ისინი. ყველა ასეთ შემთხვევაზე როდი წერს პრესა, ყველა როდი ხვდება საერთო ყურადღების ცენტრში. თვითონ იეჰოვას მოწმეებმა 2009 წლის შემოდგომიდან დაწყებული, დააფიქსირეს თავდასხმების, მილიციის მხრიდან გულგრილობის, სამსახურიდან უკანონო დათხოვნის და შეუწყნარებლობის სხვა ასობით შემთხვევები. არსებობენ გარკვეული ძალები, რომელთაც აწყობთ საზოგადოებაში აშკარა რელიგიური დაპირისპირების გაღვივება, რომელიც, სხვათა შორის, სისხლის სამართლის დანაშაულია, რაც აბსოლუტურად არ უშლის ხელს ამ ძალებს უკანონოდ რომ იმოქმედონ. საზოგადოებაში უკვე მხოლოდ «სექტების» მიმართ კი არ ვრცელდება შიში, არამედ საერთოდ ნებისმიერი იმ რელიგიის მიმართ, რომლებიც მართლმადიდებლობისაგან განსხვავდება. ყოველივე ეს ძალიან სახიფათო ტენდენციებია.
ამ სტატიაში მე ვცდილობ დაგანახოთ, რომ არავითარი ობიექტური მიზეზი არ არსებობს იეჰოვას მოწმეების მიმართ ნეგატიური დამოკიდებულებისათვის, რომ  ყველა მზგავსი მიზეზი ხელოვნურადაა შექმნილი, ხოლო იმ ადამიანებისა და გარკვეული ძალების ინტერესები, რომლებიც ყოველივე ამის უკან დგანან, არ შეესაბამება არც საზოგადოების და არც სახელმწიფოს ინტერესებს. გარდა ამისა, როგორც საზოგადოებისთვის, ასევე სახელმწიფოსათვის სასარგებლოა იეჰოვას მოწმეების არსებობა. ყველა ეს მტკიცებულება ფაქტებით, ციტატებით, ექსპერტთა მოსაზრებებითა და სასამართლო საქმეებით იქნება დადასტურებული. ყველა ციტატაში ხაზგასმები და კომენტარები კვადრატულ ბრჭყალებში ჩემია. ასევე გთავაზობთ გაეცნოთ ციტატების დიდ ნაკრებს იეჰოვას მოწმეების შესახებ, ბლოგის სხვა განყოფილებაში.
მითების ჩამონათვალი:

·                     სექტა

·                     სახიფათო, დესტრუქტიული და ტოტალიტარული

·                     ექსტრემისტები

·                     კომერციული ორგანიზაცია

·                     არა ქრისტიანები

·                     აკრძალული არიან მრავალ ქვეყანაში

·                     ახდენენ ხალხის გადაბირებას და ზომბირებას

·                     ართმევენ ქონებას, საცხოვრებელ ბინებს და ფულს

·                     ანგრევენ ოჯახებს

·                     უარს ამბობენ სამედიცინო მკურნალობაზე

მითი 1: იეჰოვას მოწმეები – სექტა


მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ სიტყვა «სექტა» – არა იმდენად რელიგიათმცოდნეობის ტერმინია (ის ძალიან იშვიათად გამოიყენება პრესაში და ტელე-რადიო ეთერში ამ მნიშვნელობით), რამდენადაც შეურაცმყოფელი იარლიყი, რომელიც რელიგიური უმცირესობების მიმართ ერთადერთი მიზნით გამოიყენება – რელიგიური სიძულვილის გასაღვივებლად. დღეს უკვე არა მხოლოდ ეკლესიის მსახურებს, არამედ ასევე სავსებით ცნობილ ჟურნალისტებს და ჩინოვნიკებსაც უყვართ იეჰოვას მოწმეების სექტად მოხსენიება, ამავდროულად არცერთი მათგანი არასოდეს არ ხსნის, თუ რას ნიშნავს ეს სიტყვა.

ლათინური სიტყვა secta ნიშნავს მხოლოდ და მხოლოდ «მიმართულებას, მიმდინარეობას». მის ბერძნულ ანალოგს წარმოადგენს სიტყვა «ერესი», რომელსაც თავდაპირველად ასევე არ ჰქონდა ის უარყოფითი მნიშვნელობა, რომელიც მან მოგვიანებით შეიძინა ბერძნულ ღვთისმეტყველებაში. თავდაპირველად სექტები ეწოდებოდათ ნებისმიერ რელიგიურ, პოლიტიკურ და ნებისმიერ სხვა ჯგუფებს, მათ შორის ადრეულ ქრისტიანებსაც. მაგალითად, ინგლისურ ენაში სიტყვა «სექტა» დღემდე აბსოლუტურად ნეიტრალურს წარმოადგენს, ამიტომ ძირითად ინგლისურ თარგმანებში ის ახალ აღთქმაში გამოიყენება. მაგალითად, თვითონ იესო ქრისტეს ეწოდება «ნაზარეველთა სექტის წინამძღოლი» (საქმეები 24:5, American Standard Version, International Standard Version, Revised Standard Version, King James Version). ზუსტად ასე უწოდებდნენ ქრისტიანებს მათი რელიგიური ოპონენტები, და ქრისტიანებს ეს არანაირად არ ეუხერხულებოდათ, იმიტომ რომ ებრაელობაც რამოდენიმე «სექტად» იყო დაყოფილი (ფარისეველები, სადუკეველები, ევსეელები, ფერაპევტები და სხვა). მე-2 საუკუნის ქრისტიანი მწერალი ტერტულიანე,რომელიც ლათინურ ენაზე წერდა, თვითონვე არაერთხელ მოიხსენიებს ქრისტიანობას სექტად, ყოველგვარი ნეგატიური ქვეტექსტის გარეშე («თუმცა ესაა – ჩვენი სწავლების არსი, ესაა ჩვენი სექტის და ჩვენი სწავლების წარმომავლობა». «აპოლოგია», ნაწილი 1, აბზაცი 21).

თუმცა რუსულ ენაში (ისევე როგორც ქართულში) სიტყვა «სექტას» ჯერ კიდევ საბჭოთა დროებიდან მიენიჭა ნეგატიური ასოციაციები. საბჭოთა ხელისუფლება მას როგორც საზიზღარ იარლიყს ისე იყენებდა, კომუნისტური წყობისათვის ყველა „მტრულად“ განწყობილი (როგორც მათ ეგონათ) რელიგიური ჯგუფების მიმართ, ხანდახან ასევე მას უმატებდნენ სიტყვებს «ანტისაბჭოური» და «ფანატიკური». სექტები წარმოადგენდნენ ტიპიურ «ხალხის მტრებს» (ხალხის ყველა მტერს კი «აუცილებლად» უნდა ემუშავათ აშშ-ზე, ცრუ-ზე და ფბრ-ზე: ეს მითი იმდენად სიცოცხლისუნარიანი გამოდგა, რომ ხანდახან მისი მოსმენა დღესაც კი შეიძლება). თანამედროვე მართლმადიდებელმა «სექტათმცოდნეებმა» აიტაცეს ეს პრაქტიკა და სექტის იარლიყს აკრავენ ყველას, ვინც მათ არ მოსწონთ. შედეგად ოდესღაც ნეიტრალური საღვთისმეტყველო ტერმინი «სექტა» რუსულ ენაში (ისევე როგორც ქართულ ენაშიც) სრულიად კომპრომეტირებული აღმოჩნდა, და დღეს მრავალი რუსი რელიგიათმცოდნე ცდილობს რომ თავი აარიდოს მას.

მეორეს მხრივ, საერთაშორისო რელიგიათმცოდნეობის მეცნიერებაში ეს ტერმინი ხანდახან გამოიყენება როგორ რელიგიური ორგანიზაციების ერთერთი ტიპის აღმნიშვნელი სიტყვა. ეს განსაზღვრება აღბეჭდილია «რელიგიათმცოდნეობის ენციკლოპედიურ ლექსიკონში» (მ, აკადემიური პროექტი, 2006):

სექტა რელიგიური – (ლათ. secta – სკოლა, გზა, სწავლება, მიმართულება) – რელიგიური ორგანიზაციების ერთერთი ტიპი. რელიგიათმცოდნეობაში და რელიგიის სოციოლოგიაში, სექტა რელიგიური განიხილება როგორც ოპოზიციური მიმდინარეობა ამა თუ იმ რელიგიურ მიმდინარეობებთან მიმართებაში. სექტა რელიგიურის არსებითი განმასხვავებელი ნიშნები, რომლებიც მათ ეკლესიისაგან განასხვავებს – სამყაროსადმი ნეგატიური დამოკიდებულება, ნებაყოფლობითი და გააზრებული გაწევრიანება (მოქცევა), ბიუროკრატიული ორგანიზების არარსებობა, ნაკლებად ფორმალიზებული და მეტად ემოციური ღვთისმსახურება. ამ სხვაობების პარალელურად სექტა რელიგიურს ახასიათებს «ისტორიული რელიგიების» ზოგიერთი სწავლების ან წეს-ჩვეულების გაუმჯობესებისაკენ ან სახეცვლილებებისაკენ სწრაფვა.

იეჰოვას მოწმეები ვერ ხვდებიან ამ განსაზღვრების ქვეშ: მათ არ აქვთ «სამყაროსადმი ნეგატიური დამოკიდებულება» (რას ნიშნავს ეს? ისინი არ მიდიან მონასტრებში, არ დებენ დაუქორწინებლობის აღთქმას, ქვეყნიურ გართობებზე იუარს არ ამბობენ); მათ გააჩნიათ «ფორმალიზებული ღვთისმსახურება», და «ბიუროკრატიული ორგანიზება» (რას ვიზავთ, სადაც ბევრი სამუშაოა, იქ ქაღალდიც ბევრია); ღვთისმსახურება განსაკუთრებული ემოციურობით არ გამოირჩევა; კათოლიციზმისა და მართლმადიდებლობის მიმართ საღვთისმეტყველო ოპოზიცია («ზოგიერთი სწავლების გაუმჯობესებისაკენ სწრაფვა») – ეს პროტესტანტული ეკლესიების უნივერსალური ნიშანია, რომელთაც არავინ არ მოიხსენიებს სექტებად. «ნებაყოფლობითი გაწევრიანება» – საერთოდ უცნაური კრიტერიუმია; ნუთუ რომელიმე რელიგიებში ძალადობრივი გაწევრიანებაა მიღებული? იეჰოვას მოწმეებს არ ყავთ ქარიზმატული ლიდერი, მათი საქმიანობა სრულიად გახსნილია საზოგადოებისათვის, ისინი არ არღვევენ კანონებს, არ არიან ასოციალურები და საზოგადოებისაგან იზოლირებულები; მსოფლიოს რიგ ქვეყნებში კი ისინი, ამ სიტყვის სრული მნიშვნელობით, რელიგიურ უმცირესობასაც კი არ წარმოადგენენ. ესაა მრავალ ქვეყანაში პატივცემული და აღიარებული რელიგიური კონფესია.

აი რატომ არ მიაკუთვნებს დამოუკიდებელ რელიგიათმცოდნეთა უმეტესობა იეჰოვას მოწმეებს სექტას. რელიგიათმცოდნეობაში მოცემული კონფესია კლასიფიცირდება როგორც დენომინაცია. მოწმეების, როგორც «სექტა» კლასიფიკაციის წინააღმდეგ გამოდიან გამოჩენილი რუსი რელიგიათმცოდნეები, ისეთები როგორებიცაა ვ. გარაჯა, ნ. გორდიენკო, ს. ივანენკო, ვ. კონიკი, ლ. მიტროხინი, ი. იაბლოკოვი და სხვა.

ხანდახან რუსულ მართლმადიდებელ ეკლესიაში სიტყვა «სექტა» საღვთისმეტყველო-პოლემიკური კუთხით გამოიყენება. ამ სიტყვით ახასიათებენ სხვადასხვა «საეჭვო» ქრისტიანულ ორგანიზაციებს და სხვა მართლმადიდებელ იურისდიქციებსაც კი, ისეთებს როგორებიცაა სუდალის "რმსე" (რუსეთის მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესია) ან უკრაინული "უსმე" (უკრაინის სამოციქულო მართლმადიდებელი ეკლესია). არაღიარებულ მართლმადიდებელ ეკლესიებსაც თუ სექტებად აცხადებენ, მაშინ რაღა უნდა ვთქვათ არამართლმადიდებლებზე? ნებისმიერ ეკლესიას გააჩნია სრული უფლება, რომ ერეტიკულად და სექტად გამოაცხადოს ნებისმიერი რელიგია, რომელიც მას გაუხარდება. ეს მოცემული კონფესიის შიდა ტერმინოლოგიაა და არაფერი სხვა. იეჰოვას მოწმეებსაც შეუძლიათ მართლმადიდებლობის სექტად და ერესად გამოცხადება, და რას ცვლის ეს? ეს მხოლოდ იმაზე მიუთითებს, რომ ორი კონფესია რაღაცაში ერთმანეთს არ ეთანხმებიან.

აღსანიშნავია, რომ იეჰოვას მოწმეები არ არიან მოხსენიებული რუსული მართლმადიდებელი ეკლესიის არქიელთა კრების 1994 წლის ოფიციალურ დადგენილებაში «ფსევდოქრისტიანული სექტების შესახებ», თუმცა სხვა «სექტები» მასში არის.

რუსეთში მრავალს გაუკვირდება, როდესაც გაიგებენ, რომ იეჰოვას მოწმეები კანონიერად არსებობენ მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყანაში, მრავალ მათგანში კი – უკვე ას წელზე მეტი ხნის განმავლობაში. მათი ჟურნალი «საგუშაგო კოშკი» გინესის რეკორდების წიგნშია შეტანილი, როგორც ყველაზე დიდი ტირაჟის მქონე ჟურნალი მსოფლიოში – 46 მლნ. ეგზემპლარი ყოველთვიურად. წიგნი «რას გვასწავლის ბიბლია სინამდვილეში» მესამე ადგილზე იმყოფება მსოფლიოში რაოდენობის მიხედვით ყველაზე მეტ ენაზე თარგმნილ წიგნებს შორის (პირველ ადგილზე ბიბლია დგას). რიგ ევროპულ ქვეყნებში, იეჰოვას მოწმეები ძირითადი რელიგიების რიგებს განეკუთვნება. რუსეთში იეჰოვას მოწმეები ცნობილი არიან 1874 წლიდან. 1911 წლის 1 დეკემბრის «საგუშაგო კოშკში» ნათქვამი იყო, რომ რუსეთში დაბეჭდილი და გავრცელებული იქნა 10 ათასი ბუკლეტი რუსულ ენაზე. სხვათა შორის, მხოლოდ ეს ფაქტი არ იძლევა იმის უფლებას, რომ იეჰოვას მოწმეები «ახალ რელიგიურ მოძრაობად» ჩათვალონ, როგორც მათ ხანდახან პრესაში მოიხსენიებენ. ყოველ შემთხვევაში, ის არა ნაკლებ ახალია, ვიდრე ზოგიერთი პროტესტანტული კონფესიები: მოწმეები სულ მცირედ ახალგაზრდები არიან ადვენტისტებთან შედარებით, სამაგიეროდ ორმოცდაათიანელებზე უფროსები არიან.

იეჰოვას მოწმეების ოფიციალურ საიტზე შესაძლებელია საინტერესო ისტორიის წაკითხვა, რუსეთში ამ ორგანიზაციის გამოჩენისა და განვითარების შესახებ. მასში მრავალი ფოტოსურათი, სტატისტიკური მონაცემები და ბიოგრაფიული ჩანახატებია. ასევე შესაძლებელია ამ ბროშურის PDF ფორმათში გადმოწერა.

2001 წელს გამოთვლილი იქნა, რომ იეჰოვას მოწმეები რუსეთში წარმოადგენს ყველაზე მსხვილ ოფიციალურად მოქმედ პროტესტანტულ რელიგიურ ორგანიზაციას, 120 577 ადამიანის რაოდენობით. ეს მონაცემები მოყვანილია რელიგიათმცოდნე სერგეი ივანენკოს წიგნში «იეჰოვას მოწმეები – რუსეთისათვის ტრადიციული რელიგიური ორგანიზაცია» (მოსკოვი, 2002 წ., არტ-ბიზნეს-ცენტრი, გვ. 138). რუსეთში მოწმეების საერთო რაოდენობა  ბაპტისტებსა და ორმოცდაათიანელებს ჩამორჩება, მაგრამ ეს უკანასკნელები დაყოფილი არიან რამოდენიმე ცალკეულ ცენტრალიზებულ რელიგიურ ორგანიზაციებად (ცრო), იეჰოვას მოწმეებს კი ის ერთი აქვთ და რაოდენობით უსწრებს სათითაოდ ყველა, ბაპტისტთა და ორმოცდაათიანელთა ცალკე აღებულ ცრო-ს. სიდიდით მეორე პროტესტანტული ცრო რუსეთში (1999 წლის მონაცემებით) – ესაა «ევანგელისტი ქრისტიან-ბაპტისტთა კავშირი რუსეთში», 83 200 ადამიანი. 2014 წელს იუსტიციის სამინისტრომ გამოაქვეყნა მონაცემები, რომლის თანახმადაც იეჰოვას მოწმეები რუსეთში მეოთხე ადგილზე დგანან რაოდენობით, დარეგისტრირებულ რელიგიურ გაერთიანებებს შორის.

იეჰოვას მოწმეების ორგანიზაცია – ესაა ასზე მეტი ფილიალი და თანამედროვე ტიპოგრაფიული კომპლექსი მთელი მსოფლიოს მაშტაბით, ესაა ბიბლიური ლიტერატურის მილიარდიანი ტირაჟები, რომლებიც ასობით ენაზე ითარგმნება და გამოიცემა (ზოგიერთი პუბლიკაცია გამოცემულია 500 ენაზე, მათ შორის ისეთ მცირე ენებზე როგორიცაა მაგალითად მეგრული), ესაა მისიონერული სკოლები და საგანმანათლებლო პროგრამები აფრიკასა და აზიაში, ესაა ჰუმანიტარული პროგრამები სტიქიური უბედურებების მსხვერპლთათვის. ევროპაში არის ქუჩები, რომლებიც იეჰოვას მოწმეების სახელებს ატარებენ, მათ ძეგლებსაც კი უდგავენ. აშშ-ში იეჰოვას მოწმეები, ერთერთ ყველაზე საიმედო ჰუმანიტარულ ორგანიზაციად ითვლება, მათი მისიონერული სკოლა «გალაადი» კი სახელმწიფო ტიპის დიპლომებს გასცემს. დიდ ბრიტანეთში ჯანდაცვის სამინისტრო მუშაობისას იეჰოვას მოწმეების დოკუმენტურ ფილმებს იყენებს. აფრიკის მრავალ ქვეყანაში იეჰოვას მოწმეების ლიტერატურა გამოიყენება სკოლებში წერა-კითხვის სასწავლებლად. რუსეთში კი იეჰოვას მოწმემ მიიღო «წლის მასწავლებლის» წოდება (ტატიანა პომოინიცკაია).

გერმანიაში მოწმეები წარმოადგენენ სამი კონფესიიდან ერთერთს (ლუთერანებთან და კათოლიკეებთან ერთად), რომელსაც გააჩნია საზოგადო რელიგიური კორპორაციის სტატუსი, რომელიც, მაგალითად, ქორწინების გაფორმების უფებას ანიჭებს მას. გერმანიაში ისინი უმაღლეს სახელმწიფო ჯილდოებს იღებენ. იგივე ეხება პორტუგალიასაც. გერმანიაში ისინი დიდი პატივისცემით სარგებლობენ, იმიტომ რომ იქ იციან, რომ ისინი იყვნენ საკონცენტრაციო ბანაკების ერთერთი პირველი ტუსაღები – ნაცისტურ არმიაში სამსახურზე უარის თქმის გამო. მეორე მსოფლიო ომის დროს არცერთ ეკლესიას არ დაუკავებია ასეთი პოზიცია – ჰიტლერის საომარ ავანტურებში მონაწილეობაზე აბსოლუტური და უპირობო უარის თქმა, საკონცენტრაციო ბანაკებისა და სასჯელების შიშის მიუხედავად. ეს მხოლოდ იეჰოვას მოწმეებმა გააკეთეს – დღეს გერმანიაში იციან და ახსოვთ ამის შესახებ. ამას მოწმობს სხვადასხვა ქალაქებში 500-ზე მეტი მემორიალური დაფა, რომლებიც იეჰოვას მოწმეებს ეძღვნებათ.

ზოგიერთ ევროპულ ქვეყანაში იეჰოვას მოწმეები უკვე არ წარმოადგენენ უმცირესობას, ამ სიტყვის სრული გაგებით: იტალიაში, ესპანეთში და პორტუგალიაში ის რაოდენობით მეორე რელიგიაა, გერმანიაში – მესამე. ასეთი მაშტაბების გამო უწოდებენ ხანდახან დვორკინი და სხვა სექტებთან მებრძოლები მოწმეებს «მეგასექტას». 

ამ ცნობილი ფაქტების მიუხედავად, ჩვენი ქვეყნის მოსახლეობის უმეტესობისათვის იეჰოვას მოწმეები ძველებურად გაუგებარ, საიდუმლო და სახიფათო სექტად რჩება. ეს სიტუაცია კიდევ უფრო იმით მძაფრდება, რომ იეჰოვას მოწმეების გარშემო მრავალ ჟურნალისტს უყვარს შპიონომანიის ატმოსფეროს შექმნა, ინფორმაციას კი, როგორც წესი, მესამე პირისაგან იღებენ, რაც არ უნდა გასაკვირი იყოს, მათივე რელიგიური ოპონენტებისაგან. ხელისუფლების ორგანოებიც კი ხშირად მოწყვეტილი არიან იეჰოვას მოწმეებზე და სხვა რელიგიურ ორგანიზაციებზე სამეცნიერო ინფორმაციას, რის ნაცვლადაც აქტიურად მოიხმარენ, განხვავებულად მოაზროვნეებთან საბრძოლველად მოგონილ საეკლესიო იგავ-არაკებს.

ძალიან სამწუხაროა, რომ იმის ნაცვლად რომ ხელი შეუწყონ განსხვავებულ კონფესიებს შორის კონსტრუქტიულ დიალოგს ჩვენს ქვეყანაში, როგორც ჟურნალისტები, ასევე ნაწილობრივ სახელმწიფოც, მთელი ძალებით ცდილობენ, რომ რელიგიები «კარგი – ცუდის» პრინციპით დაყონ. როდესაც ამას პროფესიონალი მართლმადიდებელი ერესებთან მებრძოლები აკეთებენ, ეს გასაგებია, მაგრამ რატომ არიან ამით დაკავებული აბსოლუტურად საერო, ხშირად ურწმუნო ჟურნალისტები? გამოდის, რომ ჟურნალისტი, ვისი ვალიცაა – საზოგადოების მოთხოვნილების სანდო ინფორმაციით დაკმაყოფილება, კონფესიათაშორის კონკურენციის ყველაზე ბინძურ ინსტრუმენტად გვევლინება. საკვირველია, მაგრამ მრავალ ჟურნალისტს აწყობს ასეთი როლი.



მითი 2: იეჰოვას მოწმეები – სახიფათო, «დესტრუქციული» და «ტოტალიტარული» სექტა


დავიწყოთ იქიდან, რომ ტერმინი «ტოტალიტარული სექტა» მეცნიერებაში საერთოდ არ არსებობს. ეს ტერმინი აბსოლუტურად კონკრეტულმა ადამიანმა – ალექსანდრე ლეონიდის-ძე დვორკინმა მოიგონა, სამამულო ანტისექტანტური ისტერიის იდეურმა სულისჩამდგმელმა, განსხვავებულად მოაზროვნეთა წინააღმდეგ მებრძოლი, რიგი, ეკლესიას დაქვემდებარებული ორგანიზაციების ხელმძღვანელი. მანვე მოიგონა კიდევ ერთი ტერმინი – «სექტათმცოდნეობა», რომალიც ასევე არცერთი სპეციალისტისთვის ცნობილი არ არის. შესაბამისად, თავის თავს უწოდებს, არც მეტი არც ნაკლები, სექტათმცოდნეს. ამ ადამიანს მხოლოდ რუსეთში სცემენ პატივს (საქართველოშიც არ აკლია თაყვანისმცემლები), დასავლეთში კი მას სერიოზულად არავინ აღიქვავს, მას – აბსოლუტურად სამართლიანად – თვლიან არა რელიგიათმცოდნედ, არამედ მართლმადიდებელ ერესებთან მებრძოლად.

აი რას წერს დვორკინზე პუბლიცისტი ა. ნეჟნი გაზეთში «Московские новости»:

ის ცრუობს, როდესაც აღშფოთებულ საზოგადოებას ამცნობს, სექტანტების მიერ, ორას ორმოცდაათი ათასი ოჯახის დანგრევის შესახებ. მე დავურეკე რუსეთის პროკურატურის იმ წარმომადგენელს, რომელიც თითქოსდა ასეთ ინფორმაციას ფლობდა. მან პროფესორ ნიკოლოზ ანტონის-ძე ტროფიმჩუკთან გადამამისამართა, რომელიც სახელმწიფო სამსახურის აკადემიის რელიგიათმცოდნეობის კათედრის გამგეა. პროფესორმა მიპასუხა, რომ ასეთი სტატისტიკა არ არსებობს, დვორკინი კი «იგონებს». ის იტყუება, როდესაც ბრალს სდებს იეჰოვას მოწმეებს, კრიშნას ცნობიერების გაერთიანებას, გაერთიანების ეკლესიას, სეიენტოლოგიის ეკლესიას და სხვა რელიგიურ გაერთიანებებს პიროვნებისა და სახელმწიფოს წინააღმდეგ დანაშაულობებში. არ არსებობს არცერთი ფაქტი, არ არსებობს არცერთი სისხლის სამართლის საქმე – მხოლოდ საცოდავი და საზიზღარი ზღაპრები.

თვალსაწიერის გაფართოების მიზნით გირჩევთ გაეცნოთ სტატიას «Антикультовое движение» ვიკიპედიაში და მოხსენებას დვორკინის მოღვაწეობის შესახებ.

ძალიან იოლია ანტიკულტისტთა წრეების არაგულწრფელობის დამტკიცება. თავის მრავალრიცხოვანი ტელეინტერვიუებიდან ერთერთში, დვორკინმა, სანქტ-პეტერბურგში იეჰოვას მოწმეების ადმინისტრაციული ცენტრის ნებაყოფლობითი მსახურები გააკრიტიკა შემდეგი სიტყვებით: ისინი «საერთო საცხოვრებელში საწოლის და საერთო სასადილოში კვების სანაცვლოდ არანორმატიულ სამუშაო დღეს მუშაობენ». აბსოლუტურად უაზრო ბრალდებაა მართლმადიდებელი მორწმუნის პირიდან, რომელმაც მშვენივრად იცის მართლმადიდებლური ბერ-მონაზვნობის მდიდარი ტრადიციის შესახებ, როდესაც ადამიანები ნებაყოფლობით ამბობდნენ უარს ქვეყნიერების სიკეთესა და კომფორტზე იმისათვის, რომ რწმენისათვის ეღვაწათ. მართლმადიდებლობაში იყვნენ მრავალი წმინდა ბერები, რომლებიც სავსებით უფრო ასკეტური ცხოვრების წესს მისდევდნენ, ვიდრე მოწმე-მოხალისეები (მაგალითად სიმეონ მესვეტე, რომელიც 37 წელი ცხოვრობდა ბოძზე – «საერთო საცხოვრებლის საწოლი» მისთვის დაუშვებელ ფუფუნებას წარმოადგებდა). ეკლესია ყოველთვის განადიდებდა ასკეტებს და მათ ცხოვრებას მაგალითად იყენებდა. შეუძლებელია იმის წარმოდგენა, რომ დვორკინმა, სასულიერო აკადემიის პედაგოგმა, ამის შესახებ არაფერი იცის. სავარაუდოდ, ის ამ ბრალდებას სპეციალურად ისვრის, ტელემაყურებლის იოლად დაჯერებისა და იოლად დარწმუნებაზე გათვლით. მისთვის მნიშვნელობა არ აქვს, თუ როგორი რეაქცია ექნებათ ამ ბრალდებაზე თვითონ იეჰოვას მოწმეებს და სპეციალისტების ვიწრო წრეს – უფრო მნიშვნელოვანი ისაა, თუ როგორ ეფექტს მოახდენს ის უბრალო მაცხოვრებლებზე.


მოწმეების შესახებ ერთერთ თავის სტატიაში, იგივე დვორკინი მათ ათეისტებს უწოდებს – ეს არის მტკიცება, რომლის აბსურდულობასაც შეუძლებელია თვითონვე რომ ვერ ხვდებოდეს. ჩვენ ისევ ვხედავთ, რომ აქცენტი უფრო ეფექტზე კეთდება და არა არგუმენტის ეფექტურობაზე. უფრო მნიშვნელოვანია მოსახლეობის, კაშკაშა, ეფექტური, რიტორიკული ილეთებით გაოცება. მას მშვენივრად ესმის, რომ ნებისმიერი მცოდნე ადამიანი ხედავს ამ განცხადების აბსურდულობას, მაგრამ ვინაიდან მცოდნე ადამიანები მუდამ უმცირესობაში არიან, მიზანი შეიძლება მიღწეულად ჩაითვალოს. ამგვარად, სრულიად ნათელია, რომ სექტათმცოდნეები იმას კი არ ლაპარაკობენ, რასაც ფიქრობენ, არამედ იმას, რაც მუშაობს. ისინი პროფესიონალი პროპაგანდისტები არიან, ისინი არიან ერეტიკოსებთან ინფორმაციული ომის გენერლები.

რუსეთი ერთერთია მსოფლიოს იმ ქვეყნებიდან, სადაც იეჰოვას მოწმეებს სახიფათო სექტებთან და კულტებთან აიგივებენ. ოდიოზური ამერიკული ორგანიზაცია Cult Awareness Network, რომელთანაც დვორკინი თანამშრომლობდა და რომელიც სასამართლოს მიერ ოფიციალურად იქნა აღიარებული ტერორისტულად და ექსტრემისტულად, ოკულტურ და სატანისტურ ჯგუფებს ებრძოდა და არანაირად ქრისტიანულ ორგანიზაციებს. მაგრამ ამან ხელი ვერ შეუშალა დვორკინს, რომ აქტიურად და აბსოლუტურად წარმატებით დაენერგა ამერიკული მეთოდები რუსეთში, მაგრამ უკვე იმ ჯგუფების წინააღმდეგ, რომლებიც მთელ მსოფლიოში მორწმუნეთა ნორმალურ გაერთიანებებად ითვლებიან. ტიპიური რუსული ანტისექტანტური სტატია ან ტელე-გადაცემა რომ გავიდეს თუნდაც უკრაინაში ან ბალტიისპირეთში, უკვე აღარაფერს ვამბობ ევროპაზე, როგორც მინიმუმ რედაქციას დასცინებენ, მაქსიმუმ – აავსებენ სასამართლო საჩივრებით, უბრალოდ იმის გამო, რომ მოწმეები იქ ფართოდ ცნობილები არიან და ძალიან კარგი რეპუტაციით სარგებლობენ. იეჰოვას მოწმეებზე ტიპიური რეპორტაჟი, ვთქვათ, უკრაინაში ასე გამოიყურება.

მოდით წუთით დავფიქრდეთ. სექტებთან მებრძოლნი ხშირად ჩივიან, რომ მათ საკანონმდებლო მექანიზმები არ ყოფნით ამ სახიფათო სექტებთან საბრძოლველად. უცნაური არგუმენტია, თუ გავითვალისწინებთ რომ რუსეთში 1997 წლიდან მოქმედებს კანონი სინდისის თავისუფლების შესახებ, რომელშიც  გათვალისწინებულია ძალიან ფართო შესაძლებლობები, აბსოლუტურად სხვადასხვა მიზეზებით, რელიგიური ირგანიზაციების ასაკრძალავად: მოქალაქეთა უფლებებისა და ოჯახური ფასეულობების ხელყოფა, კანონების დარღვევისაკენ მოწოდება, ზნეობრივი ზიანის მიყენება, საზოგადოებრივი წესრიგის დარღვევა, ფსიქოტროპული საშუალებებისა და ჰიპნოზის გამოყენება და ა. შ. კიდევ როგორი ინსტრუმენტებია საჭირო? მართლაც, ასაკრძალავად საკმარისზე მეტი მიზეზებია – მთავარია სურვილი იყოს. თუმცა თითქმის ათ წელზე მეტი ხნის განმავლობაში, მას შემდეგ რაც ეს კანონი იქნა მიღებული, იეჰოვას მოწმეების მრავალრიცხოვანმა ოპონენტებმა ვერ მოახერხეს როგორც ამ ორგანიზაციის ფედერალურ დონეზე აკრძალვა და ასევე ვერცერთი სისხლის სამართლის საქმის ლოგიკურ დასკვნამდე მიყვანაც კი.

მაგალითად, ალექსანდრე კალისტრატოვს ნახევარი წლის განმავლობაში უთვალთვალებდა რამოდენიმე ოპერატიული მუშაკი, მათ შორის ფე-ეს-ბეს აგენტები, სატელეფონო საუბრების მოსმენის ჩათვლით. უდიდესი ძალისხმევა, დიდი დრო და გადასახადების გადამხდელთა ფული მარტო იმაზე დაიხარჯა, რომ რაიმე კანონსაწინააღმდეგო ეპოვათ. შედეგად კი, ვერ მოხერხდა არა თუ სისხლის სამართლის საქმისათვის საკმარისი მტკიცებულებების მოპოვება, არამედ ადმინისტრაციული საქმისათვის საკმარისიც კი, და ალექსანდრე კალისტრატოვი სასამართლოს მიერ გამართლებული იქნა მტკიცებულებების არარსებობის გამო. ის კი რიგითი მორწმუნე კი არაა, არამედ იეჰოვას მოწმეების რელიგიური ორგანიზაციის ხელმძღვანელია გორნო-ალტაისკში.

ჩვენს სასამართლოებს ძალიან უყვართ ექსპერტიზები, ამიტომ მოდით ექსპეტიზებზე ვისაუბროთ. 1999 წელს რუსეთის ფედერაციის იუსტიციის სამინისტროსთან არსებულმა ექსპერტთა საბჭომ, ჩაატარა რელიგიური ექსპერტიზა «რელიგიური ორგანიზაცია იეჰოვას მოწმეების სწავლებებისა და მათი შესაბამისი პრაქტიკის შესახებ». მასში, კერძოდ, ნათქვამია:

რელიგიური ორგანიზაციის ყველასათვის ხელმისაწვდენი სასწავლო დოკუმენტები და ლიტერატურა არ შეიცავს ძალადობისაკენ მოწოდებებს,  სოციალური, რასობრივი, ნაციონალური და რელიგიური შუღლის დამნერგავ ინფორმაციას, კანონით დადგენილი სამოქალაქო მოვალეობების დარღვევისაკენ მოწოდებებს ან სხვა კანონსაწინააღმდეგო მოქმედებებისაკენ მოწოდებებს. მოცემული ორგანიზაციის პრაქტიკა პრინციპულად არ განსხვავდება მრავალი სხვა ტრადიციული და ახალი რელიგიური ორგანიზაციების საქმიანობისაგან.

ეს, კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, რუსეთის ფედერაციის იუსტიციის სამინისტროს ოფიციალური დასკვნაა.

ხოლო აი ორი ექსპერტიზის – სოციოლოგიური და ფსიქიატრიული რეზულტატები, რომლებიც 1998-1999 წლებში მოსკოვში მიმდინარე სასამართლო პროცესის მოთხოვნით იქნა ჩატარებული:

1) გამოკითხვის მონაცემების ანალიზი აჩვენებს იეჰოვას მოწმეების სწავლებების და რელიგიური საქმიანობის რაიმე სახის ნეგატიური ზემოქმედების არარსებობას შიდაოჯახურ ურთიერთობებზე, ქმრებისა და ცოლების, მშობლებისა და შვილების ურთიერთდამოკიდებულებებში. ოჯახის სფეროში ურთიერთობის პრაქტიკულად ყველა ასპექტში აღმოჩენილია, იეჰოვას მოწმეებისადმი კუთვნილების დადებითი გავლენა, ასევე ყველანაირი ზნეობრივი და ჰიმანიტარული მნიშვნელობით, მათი  სასიკეთო, სულიერი ჭრილობების «მოშუშება», ვინც ოჯახური ინსტიტუტის გლობალური კრახის უბედურ შედეგებს შეეჯახა. ხოლო რაც შეეხება ოჯახური ცხოვრების წესზე ფასეულ ორიენტაციას და უპირველეს ყოვლისა რამოდენიმე ბავშვიან ოჯახს, მაშინ გამოდის რომ მოცემულ კვლევაში ციფრები, დედაქალაქის მცხოვრებთათვის უჩვეულოდ, მაღალ ფამილიზმზე მიუთითებს. იეჰოვას მოწმეების მოსკოვის საზოგადოების კვლევის მაგალითზე ჩანს რელიგიის მნიშვნელოვანი როლი რამოდენიმე ბავშვიანი ოჯახის სოციალური ინსტიტუსის გამყარების საქმეში.

(ავტორები: ოჯახის სოციოლოგიის კათედრის გამგე, პროფესორი, ფილოსოფიურ მეცნიერებათა დოქტორი გამოყენებით სოციოლოგიაში, რუსეთის სოციოლოგთა ასოციაციის პრეზიდიუმის წევრი, პროგნოზირების საერთაშორისო აკადემიის აკადემიკოს-მდივანი, გაეროს ინფორმატიზაციის საერთაშორისო აკადემიის მოქმედი წევრი, რუსეთში დეპოპულაციასთან ბრძოლის ლიგის თანათავჯდომარე, 1995 წლიდან მოქმედი ოჯახის მსოფლიო კონგრესის ორგკომიტეტის წევრი ა. ი. ანტონოვი; ოჯახის სოციოლოგიის კათედრის გამგის მოადგილე, დოცენტი, ფილოსოფიის მეცნიერებათა კანდიდატი, სოციოლოგებისა და დემოგრაფების რუსეთის საზოგადოების წევრი, პროგნოზირების საერთაშორისო აკადემიის აკასდემიკოსი, ოჯახის მსოფლიო კონგრესის ორგკომიტეტის წევრი ვ. მ. მედკოვი; მგუ-ს ოჯახის სოციოლოგიისა და დემოგრაფიის სოციოლოგიური ფაკულტეტის კათედრა).

(სრული ტექსტი)

2) საერთო ჯამში იეჰოვას მოწმეების მოსკოვის საზოგადოების წევრებისა და დოკუმენტების ჩატარებული კვლევა საშუალებას გვაძლევს დასმულ კითხვებს შემდეგი სახით გავცეთ პასუხები:– მონაცემები, იეჰოვას მოწმეების საზოგადოებისადმი კუთვნილების ზემოქმედებაზე, ტემპერამენტის სტრუქტურაზე როგორც ფსიქიკის მტრულ ბაზაზე, მიღებული არ არის; – მონაცემები, საზოგადოებაში ყოფნის ზემოქმედებაზე პიროვნების ხასიათის სტრუქტურაზე, მიღებული არ არის;– გამოვლენილია იეჰოვას მოწმეების საზოგადოებისადმი კუთვნილების შიდაპიროვნულ წყობაზე დადებითი გავლენა.

(ავტორი: უმაღლესი კატეგორიის ექიმი-ფსიქიატრი, მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი (სამედიცინო ფსიქოლოგია, ფსიქიატრია), ფსიქოთერაპიისა და კონსულტირების ინსტიტუტი «ჰარმონია»-ს სამეცნიერო პროგრამების დირექტორი ვ. ე. კაგანი, რუსეთის განათლების აკადემიის სოციალური სამუშაოების პედაგოგიკის ინსტიტუტის სუპერვიზიასთან ერთად).

(სრული ტექსტი)


იეჰოვას მოწმეების ლიტერატურის ლინგვისტურ კვლევაში, რომელიც ვ. ვ. ვინოგრადოვის სახელობის რუსული ენის ინსტიტუტმა ჩაატარა, 2001 წლის 15 იანვარს, ნათქვამია:

იეჰოვას მოწმეების ტექსტებში კანონით დადგენილი ვალდებულებებისაგან გადახვევისაკენ მოწოდებები აღმოჩენილი არ ყოფილა. პირიქით, იეჰოვას მოწმეების ტექსტები შეიცავენ მოწოდებას კანონმორჩილებისაკენ და მოქალაქის სახელმწიფოს მიმართ ვალდებულებების შესრულების შესახებ. ამასთან ერთად, იეჰოვას მოწმეების ტექსტებში არსებობს დებულებები, რომლებიც აფიქსირებს იეჰოვას მოწმეების მხრიდან სამხედრო ვალდებულებების მიუღებლობის, კერძოდ კი, შეიარაღებულ ძალებში სამსახურის შესახებ. როგორც იეჰოვას მოწმეების ტექსტებშია ნათქვამი, ამის სანაცვლოდ იეჰოვას მოწმე მზადაა ალტერნატიული სამოქალაქო სამსახური გაიაროს, რომელიც არ იქნება სამხედრო ორგანიზაციებთან კავშირში.

გოლოვინის სასამართლომაც კი, რომელმაც 2004 წელს იეჰოვას მოწმეების მოსკოვის საზოგადოების ლიკვიდაცია მოახდინა, ვერ იპოვა მათ მოქმედებებში ვერაფერი კანონსაწინააღმდეგო, რაც მოგვიანებით სტრასბურგის ევროპულმა სასამართლომაც დაადასტურა. სასამართლოს ოფიციალურ გადაწყვეტილებაში (постановление районного суда Северного АО г. Москвы от 26.03.2004 г. по гражданскому делу №2-67/04) ნათქვამია:

სასამართლო არ მიიჩნევს დადასტურებულად, ქ. მოსკოვის იეჰოვას მოწმეების საზოგადოების მოქმედებაში ექსტრემისტული საქმიანობის არსებობას , რელიგიური შუღლის, ძალადობრივი მოქმედებებისაკენ მოწოდების ნიშნებით გაღვივებას.

ხოლო აი რა მისწერა რუსეთის ფედერაციის ადამიანის უფლებათა სპეციალურმა უფლებამოსილმა ვლადიმერ ლუკინმა, ამურის ოლქის გუბერნატორს , რომელმაც ზედმეტად გადაამლაშა «სექტების» წინააღმდეგ ბრძოლაში:

აღვნიშნავთ, რომ როგორც საენტოლოგიის ეკლესია, ასევე იეჰოვას მოწმეები წარმოადგენენ კანონით აღიარებულ და ლეგალურად მოქმედ რელიგიურ ორგანიზაციებს რუსეთის ფედერაციაში, მათი მიმდევრები კი – რუსეთის ფედერაციის მოქალაქეები არიან, რომელთა უფლებებიც არ შეიძლება შელახული იქნეს იმ მიზეზის გამო, რომ ისინი ამა თუ იმ ეკლესიის წევრები არიან.

ამერიკელმა სოციოლოგებმა დაადგინეს, რომ იეჰოვას მოწმეების ორგანიზაციისადმი კუთვნილება სტატისტიკურად კარგ ჯანმრთელობასთანაა დაკავშირებული. იეჰოვას მოწმეებს შორის ჯანმრთელი ადამიანები ორჯერ მეტია, ვიდრე ათეისტებს შორის – 40%  20%-ის წინააღმდეგ. კვლევის ავტორები ადასტურებენ:

სოციალურ სოლიდარობასა და სოციალურ მხარდაჭერას ფსიქოლოგიური უპირატესობები გააჩნია, ეს კი, თავის მხრივ, ჯანმრთელობის გაუმჯობესებას უწყობს ხელს.

იეჰოვას მოწმეები ცნობილები არიან კრისტალური პატიოსნებითა და სამუშაოსადმი პასუხისმგებლური დამოკიდებულებით, რის გამოც ხშირად ანიჭებენ მათ უპირატესობას სამსახურში აყვანისას. მათ შორის თითქმის არ არსებობს განქორწინებები, ისინი არ ბილწსიტყვაობენ, არ ეწევიან, ბოროტად არ იყენებენ ალკოჰოლს. მათში არ არსებობს რასობრივი და ეთნიკური უთანხმოებები, ისინი არ გამოდიან ხელისუფლების წინააღმდეგ, მონაწილეობას არ იღებენ პოლიტიკაში, მათთვის მიუღებელია ძალადობის ნებისმიერი ფორმა. მათ ლექციების წასაკითხად იწვევენ წარმოებებში, სკოლებში და ციხეებშიც კი. მათ შეიმუშავეს და წარმატებით იყენებენ ტიპოგრაფიისა და მშენებლობის უნიკალურ ტექნოლოგიებს. ისინი ძალიან სწრაფად და ეფექტურად აწარმოებენ სამაშველო ოპერაციებს სტიქიური უბედურებების დროს, რისთვისაც არაერთხელ მიუღიათ ჯილდოები სახელმწიფოებისაგან და საერთაშორისო ორგანიზაციებისაგან. 2010 წელს ჰაიტიზე მიწისძვრის შემდეგ, ერთმა მესაზღვრე ჩინოვნიკმა თქვა:

იეჰოვას მოწმეები ერთერთი პირველები იყვნენ, ვინც საზღვარი ხალხის დასახმარებლად გადმოკვეთეს. ისინი მარტო კი არ ლაპარაკობენ დახმარებაზე, არამედ მართლაც ეხმარებიან.

დესტრუქტიულია ეს ყოველივე, თუ პირიქით, კონსტრუქტიული? ეს ფაქტებია, რომლის უარყოფაც «სექტათმებრძოლებსაც» კი არ შეულიათ. მაგრამ, იციან რა ეს ფაქტები, მათ სურთ, რომ ეს ფაქტები არ იცოდეს საზოგადოებამ.
თუმცა რადგანაც ტერმინმა «ტოტალიტარული სექტა» ფესვები გაიდგა რუსულ საინფორმაციო საშუალებებში, მოდით შევეცადოთ გავარკვიოთ, რას გულისხმობენ ამ ფრაზაში. ამისათვის განვიხილავთ ზოგიერთ იმ  კრიტერიუმს, რომლებიც ჩვეულებრივ «სექტების» განმასხვავებელ ნიშნებად მოჰყავთ, რომლებიც მათ «არა-სექტებისაგან» განასხვავებს.



(1) თვითონ დვორკინის განსაზღვრება გამოვიყენოთ:

ტოტალიტარული სექტები – ესენია განსაკუთრებული ავტორიტარული ორგანიზაციები, რომელთა ლიდერებიც, ილტვიან რა თავის მიმდევრებზე ძალაუფლებისაკენ და მათი ეკსპლუატაციისაკენ, თავის განზრახვებს რელიგიურობის, პოლიტიკო-რელიგიურობის, ფსიქოთერაპევტიულობის, გამაჯანსაღებლობის, საგანმანათლებლო, სამეცნიერო-შემეცნებითი, კულტუროლოგიური და კიდევ სხვა ნიღბების ქვეშ მალავენ («სექტათმცოდნეობა», გვ. 44).

მაშ ასე, გადამწყვეტ როლს ლიდერის ძალაუფლებისაკენ და თავისი მიმდევრების ექსპლუატაციისაკენ ლტოლვა თამაშობს. მოდით ვნახოთ სიტყვა «ექსპლუატაციის» განმარტება ეფრემოვის განმარტებით ლექსიკონში: «ექსპლუატაცია – სხვისი შრომის შედეგებით სარგებლობა, ვინმე ან რამის მიერ, მისგან პირადი სარგებლის მიღების მიზნით».

როგორც იურისპრუდენციიდანაა ცნობილი, ნებისმიერი დანაშაულის შემთხვევაში მოტივის მოძებნაა საჭირო. რა მოტივი აქვთ იეჰოვას მოწმეების «ლიდერებს» რიგითი მორწმუნეების «ექსპლუატაციისათვის»? ასეთი შეიძლება იყოს, მაგალითად, მატერიალური მოტივი: საკუთარი ცხოვრების, გამოსულელებული მიმდევრების ხარჯზე გაუმჯობესება. დასტურდება ეს მოწმეების შემთხვევაში? არა: ამ რელიგიური ორგანიზაციის ხელმძღვანელობა, მთავარი ოფისის საცხოვრებელი ბლოკის მოკრძალებულ ოროთახიან ბინებში ცხოვრობენ, დანარჩენებთან ერთად ჭამენ სასადილოში და იმავე მოკრძალებულ თანხას იღებენ აუცლებელი ხარჯებისათვის, რასაც საძმოს დანარჩენი წევრები იღებენ. ამის ნახვა ნებისმიერს შეუძლია, თუ მოწმეების ნიუ-იორკის მთავარ ოფისს ეწვევა ექსკურსიით, როგორც ეს, მაგალითად, რუსმა რელიგიათმცოდნემ სერგეი ივანენკომ გააკეთა. «საგუშაგო კოშკის საზოგადოების» მეორე პრეზიდენტი რუტერფორდი იმით იყო ცნობილი, რომ სასადილოს სამზარეულოში ჭურჭელს რეცხავდა. და ისევ, შეადარეთ ეს იმ ფუფუნებას, რომელშიც რუსეთის ერთერთი ცნობილი რელიგიური კონფესიის უმაღლესი იერარქები იხრჩობიან.

ან იქნებ, მოწმეების «ლიდერები» პირადი აღიარებისაკენ და დიდებისაკენ ილტვიან? კი მაგრამ, რიგითი მოწმეების ძალიან დიდმა უმეტესობამ მათი სახელებიც კი არ იცის. რიგითი მოწმეებიდან ძალიან ცოტა თუ შეძლებს «საზოგადოება საგუშაგო კოშკის» პრეზიდენტის ან თუნდაც ხელმძღვანელი საბჭოს თუნდაც რამოდენიმე წევრის სახელების დასახელებას. შეადარეთ ეს პეტრიარქის კულტთან რუსულ მართლმადიდებელ ეკლესიაში (შეგიძლიათ საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიასაც შეადაროთ).

მაშ ასე, «ექსპლუატაციის» მოტივი უბრალოდ არ არსებობს. რა აზრი აქვს «სექტის ლიდერებისათვის» ისეთი ორგანოზაციის შექმნას, რომლიდანაც მათ არცერთი კაპიკი სარგებელი არ ექნებათ და რომლის წევრებსაც მათი არსებობის შესახებაც კი არ ეცოდინებათ? სექტათმცოდნეების ვერსიით, მოწმეების «ლიდერები» – გონება დაკარგული მაზოხისტები არიან: იმის ნაცვლად რომ ბიზნესით ან რაიმე სხვა სასიამოვნო საქმით დაკავდნენ, ისინი უფასო ლიტერატურითა და ორატორული საქმიანობით არიან დაკავებული და საკუთარ თავს მრავალ კომფორტზე ეუბნებიან უარს და ამისათვის არ იღებენ არც სიმდიდრეს და არც დიდებას. ასეთ საქციელს სხვას ვერაფერს უწოდებ თუ არა მაზოხიზმს. სახეზეა არა მხოლოდ მოტივის არარსებობა, არამედ ელემენტარული საღი აზრისაც კი.

სხვა მხრივ, ნუთუ უფრო იოლი არაა ვივარაუდოთ, რომ იეჰოვას მოწმეების «ლიდერები» – უბრალოდ მორწმუნე ადამიანები არიან, რომლებიც თავისი რწმენის ერთგულები არიან და უანგაროდ შრომობენ მისთვის? ამ მოსაზრებას არცერთი პროფესიონალი ერესებთან მებრძოლი არ მიიღებს არასოდეს (ყოველ შემთხვევაში საჯაროდ), მაგრამ მისი მიღება სავსებით შეუძლია ნებისმიერ მიუკერძოებელ ადამიანს, რომელიც ზიზღით და ქსენოფობიით არაა მოწამლული. და ამ მოსაზრების მიღების შემთხვევაში, იეჰოვას მოწმეები უკვე ვერანაირად ვეღარ დააკმაყოფილებენ დვორკინისეულ «ტოტალიტარული სექტის» განსაზღვრებას.

ამას გარდა, რუსული მართლმადიდებელი ეკლესიის იერარქების მდიდრულ ცხოვრებას, მათ პოპულარობას, ხელისუფლების ყველაზე მაღალ ეშელონებში მათ გავლენას და მათთვის მიგებულ უსასრულო პატივს თუ დავაკვირდებით, ვინ უფრო უწევს «ექსპლუატაციას» თავის მიმდევრებს, «საკუთარი თავისათვის სარგებლის მიღების მიზნით», და ასეთი სახით ვინ უფრო აკმაყოფილებს დვორკინისეული სექტის განსაზღვრებას? ნუთუ იეჰოვას მოწმეები?



(2) «სექტათმცოდნეობის» შემდეგ გავრცელებულ სვლას წარმოადგენს, ისტორიების მიმართული შერჩევა «სექტანტების» ცუდი საქციელების შესახებ. ქსელში საიტიდან საიტზე გადადის ყოველგვარი ციტატებისა და მოთხრობების შთამბეჭდავი კოლექცია იმის შესახებ, თუ როგორ იქნა ესა თუ ის «სექტანტი» ამა თუ იმ ქმედებაში გამოჭერილი; ამ ისტორიებს ხშირად იტაცებენ და სიამოვნებით ავრცელებენ  საინფორმაციო საშუალებები. ხშირად იყენებენ იეჰოვას ყოფილი მოწმეების ისტორიებს (ბუნებრივია, სიტყვა «ყოფილი» ამ დროს არ ხმოვანდება), ისეთების როგორებიცაა ელვირა ეგორიჩევას ცნობილი ისტორია, რომელიც ოფიციალურად იყო გარიცხული იეჰოვას მოწმეების კრებიდან, რის შემდეგაც მკვლელთან ერთად ეწეოდა თანაცხოვრებას და ეხმარებოდა მას დანაშაულებების ჩადენაში.

ჟურნალისტებმა ისწავლეს ცნობილი მუსიკოსის, ფიოდორ ჩისტიაკოვის, იეჰოვას მოწმედ გახდომამდე ბიოგრაფიის, გამოკვეთილი მხარეებით ხელოვნური გადათამაშება. ყველაზე მეტად ამ საქმეში „წარმატებას“ ტელე-არხმა НТВ-მ მიაღწია. აი რას წერს თვითონ ფიოდორი გადაცემაზე, რომელიც ამ არხზე 2009 წლის 9 ოქტომბერს გავიდა:

ნეგატიური ფაქტები ჩემი ბიოგრაფიიდან, რომლებსაც ადგილი 15 წელზე მეტი ხნის წინ ჰქონდა (1991-1992 წწ.), ისე იყო გადმოცემული, თითქოს ჩემი ცხოვრების მთავარ და ერთადერთ შემადგენელ ნაწილს წარმოადგენდნენ. გარდა ამისა, არაორაზროვნად იყო გაცხადებული, რომ მე ამ ინფორმაციას სხვებისაგან ვმალავ და ასეთი სახით, ვცდილობ შეცდომაში შევიყვანო ადამიანები ჩემს «ჭეშმარიტ» (ჟურნარისტების ინტერპრეტაციით) არსთან მიმართებაში. მე წარმომაჩინეს პირქუში, ფსიქიატრიული საავადმყოფოდან გამოსული განდეგილი-მკვლელის სახით, რომელიც ამჟამად ხალხს «სახიფათო სექტაში» ითრევს. თუმცა მე ძალიან ვწუხვარ ჩემი წარსულის გამო, მე არასოდეს არ დამიმალია ის, ის ძალიან კარგადაა ცნობილი. ასევე კარგადაა ცნობილი ისიც, რომ ჩემი ცხოვრება ძალიან ძლიერ შეიცვალა კარგისაკენ მას შედეგად, რაც ქრისტიანი გავხდი. თუმცა ამის შესახებ გადაცემაში НТВ-ზე ერთი სიტყვაც კი არ იყო ნათქვამი. ტელეკომპანია НТВ-ს ხელმძღვანელებმა უკვე მეორედ დამითანხმეს მოტყუებით თავის გადაცემებში მონაწილეობის მისაღებად. НТВ-ს კორესპონდენტი – ეს კი პიოტრ დროგოვოზი გახლდათ – მე ყველანაირად მარწმუნებდა, თითქმის მეფიცებოდა, რომ ამჯერად აბსოლუტურად უწყინარი გადაცემა მზადდებოდა, უბრალოდ რელიგიაზე რუსეთში, და რომ ამ გადაცემაში მათ უბრალოდ ჩვენს ქვეყანაში არსებული რელიგიური მრავალფეროვნების ჩვენება სურთ და არავისზე არ აპირებენ ნეგატიურად საუბარს. თუმცა დრომ აჩვენა, რომ ეს მორიგი ტყუილი იყო და რომ ეს მასალა აბსოლუტურად სხვა მიზნებისთვის - იეჰოვას მოწმეებისათვის შეურაწყოფის მისაყენებლად იქნა გადაღებული.

აი ასეთია, ანტისექტანტური ჟურნალისტიკა, აი ასეთი ხალხის მიერ და ასეთი მეთოდებით კეთდება ის. პოულობენ ნებისმიერ კომპრომატს რომელიმე იეჰოვას მოწმეზე, სასურველია ის ცნობილი იყოს, შემდეგ თხრიან მის ბიოგრაფიაში ნებისმიერ ჭუჭყს, განსაკუთრებით იმ მონაკვეთიდან როცა ის ჯერ არ იყო იეჰოვას მოწმე, შემდეგ მოტყუებით იღებენ მისგან ინტერვიუს, მას ისე ამუშავებენ, რომ განალაგონ შესაბამისი აქცენტები და წარმოადგინონ სენსაციური მანერით, როგორც «სკანდალები, ინტრიგები, გამოძიება», ბოროტი მუსიკის თანხლებით, ბნელ ფერებში და საშინელი სპეცეფექტებით. ზემოთხსენებულ გადაცემაში აბსოლუტურად უსინდისო ილეთები იყო გამოყენებული, მაგალითად ისმებოდა კითხვა: «სად შეიძლება მიგვიყვანოს იეჰოვას მოწმეებთან საუბრებმა?» – და კომენტარების გარეშე აჩვენებდნენ სასაფლაოს. თანაც მსგავსი რამ ხდება არა მცირეტირაჟიან ყვითელ პრესაში, არამედ მთავარ ფედერალურ ტელე-არხებზე, რომლებსაც სახელმწიფო აკონტროლებს.

დაწვრილებით ამ გახმაურებული გადაცემის შესახებ შეგიძლიათ გაიგოთ, პროკურატურაში გაკეთებული განცხადების მეშვეობით.

მაგრამ მოდით ამ თემის სხვა მხარე განვიხილოთ. შეიძლება თუ არა რომ იეჰოვას მოწმეები მართლა უშვებდნენ შეცდომებს, გადაცდომებს და ცოდვებს? რა თქმა უნდა, დიახ. იეჰოვას მოწმეებიც ადამიანები არიან (მართლმადიდებელი მღვდლები და მრევლი ხომ ხორცშესხმული ანგელოზები არიან). მნიშვნელოვანი სულ სხვა რამეა – თვითონ მიდგომის წინასწარაკვიატებულობა. იმიტომ რომ რელიგიის შეფასების ამ პრინციპს თუ გამოვიყენებთ, ძალიან დიდი უპირატესობით, დიდი ალბათობით, ისლამი «გაიმარჯვებს». 2009 წელს გაეროს მოხსენებაში საშინელი სტატისტიკა იყო მოყვანილი: ყოველწლიურად ისლამის ნორმების დარღვევისათვის ან ისლამის მიტოვებისათვის მსოფლიოში დაახლოებით 5000 ადამიანს კლავენ, თანაც ეს სულ უფრო ხშირად ხდება ცივილიზებულ ქვეყნებში. აი რა ეწერა გაზეთ «უოლ სტრიტ ჯორნელ»-ში მუსულმანური «ღირსების მკვლელობების» პრობლემის შესახებ:

ბოლო წლებში გახმაურებულ შემთხვევებს შორისაა: ლონდონში მამისა და ბიძის მიერ, ერაყიდან დევნილი 20 წლის გოგონას მკვლელობა, პარიზის გარეუბანში 17 წლის გოგონას ცოცხლად დაწვა, თურქეთში ძმის მიერ 20 წლის გოგონას სიკვდილამდე ცემა, იმის გამო რომ მან აბორტი გაიკეთა. [მუსულმანური] ქვეყნების უმრავლესობაში ისევე როგორც ძველად, დღესაც ხდება ადამიანთა წამებები, ძალდატანებითი ქორწინებები და «ღირსების მკვლელობები».

ანდა აი სხვა ციფრები: ცალკე აღებულ ქვეყანაში – ნორვეგიაში – მთელი ხუთი წლის განმავლობაში, გამონაკლისის გარეშე ყველა გაუპატურება მუსულმანებმა ჩაიდინეს. სხვა რელიგიების მიმდევრების მიერ ამ პერიოდის განმავლობაში არცერთი გაუპატიურება არ მომხდარა.

წარმოიდგინეთ, რაიმე მზგავსი რომ ხდებოდეს იეჰოვას მოწმეების ან სხვა ნებისმიერი «სექტის» მიერ. თუნდაც არა 5000, არამედ სულ რაღაც 50 მკვლელობა წელიწადში. რა მოხდებოდა, იეჰოვას მოწმეებს რომ ჰქონდეთ გაეროს მოხსენებაში ოფიციალურად დაფიქსირებული 50 მკვლელობა წელიწადში და ასევე მხოლოდ იეჰოვას მოწმეების მიერ ხდებოდეს უკლებლივ ყველა გაუპატიურების ფაქტი, თუნდაც არა ხუთი, არამედ ერთი წლის განმავლობაში? რუსეთში ამის შესახებ ყოველ კუთხე-კუნჭულში იყვირებდნენ, თანაც ისე რომ იეჰოვას მოწმეებს ყველა ისე აარიდებდა თავს, როგორც კეთროვანს. მუსულმანების 5000 მკვლელობა და გაუპატიურებების ექსკლუზიური სტატისტიკა კი არავის აინტერესებს, ამაზე არავინ საუბრობს და ისლამი კი შედარებით პატივცემულ და სავსებით ტრადიციულ რელიგიად ითვლება. (ჩვენ უკვე აღარ ვისაუბრებთ მუსულმანთა სისხლიან დამპყრობლურ ლაშქრობებზე, რომლითაც მათ თითქმის შეძლეს ხმელთაშუა ზღვის, თავის შიდა ტბად გადაქცევა) რაც სავსებით ბუნებრივია: რუსეთს აბსოლუტურად არ სჭირდება მუსულმანურ ქვეყნებთან ურთიერთობის გაფუჭება.

ხოლო ცნობისათვის, აი როგორი საქციელისაკენ მოუწოდებს თავად ბიბლია, მათ მიმართ, ვინც რწმენას ჩამოსცილდა:

თუ იდუმალ წაგაქეზებს შენი ძმა, დედაშენის ვაჟი, ან შენი ვაჟი, ან ასული, ან შენს გვერდით მწოლი ცოლი, ან მეგობარი, რომელიც საკუთარი სულივითა გყავს და გეტყვის: «წამო, ვემსახუროთ სხვა ღმერთებს, რომლებსაც არ იცნობთ არც შენ და არც შენი მამა-პაპა, იმ ხალხთა ღმერთებს, თქვენს გარშემო რომ არიან, შენთან ახლოს მყოფთა თუ შენგან შორს მყოფთა, ქვეყნის კიდიდან კიდემდეო, ნუ დაჰყვები მას და ნუ გაუგონებ, ნუ დაგენანება იგი, ნუ შეიბრალებ, ხელს ნუ დააფარებ, არამედ მოჰკალი იგი.  პირველად შენი ხელი უნდა აღიმართოს მის მოსაკლავად, მერე კი მთელი ერისა. ჩაქოლე იგი, რომ მოკვდეს, რადგან ცდილობდა მოეწყვიტე უფალს, შენს ღმერთს, რომელმაც გამოგიყვანა ეგვიპტიდან, მონობის სახლიდან. (მეორე რჯული 13:6-10).

საინტერესოა, აქამდე რატომ არ აკრძალეს რუსეთში ბიბლია ექსტრემიზმის, რელიგიური შუღლის და რელიგიური უპირატესობის პროპაგანდის გაღვივებისათვის?

მიზეზი ძალზედ იოლია: არ არსებობს ისლამისა და იუდაიზმის დისკრედიტაციის ფინანსირებადი პროექტები. ზუსტად ამიტომაა, რომ რაც არ უნდა გააკეთონ ამ რელიგიების წარმომადგენლებმა, – გინდ მასიურ თვითმკვლელობეს აწყობდნენ, გინდ ყოველ დღეს ქვეყნის აღსასრულად აცხადებდნენ, გინდა მთელი უბნობით ანგრევდნენ ოჯახებს და ამ ოჯახებს მონობაში ყიდდნენ, – ისინი არასოდეს და არავის მიერ არ იქნებიან მოხსენიებული ტოტალიტარულ სექტებად. არასოდეს და არავის მიერ, სანამ გეოპოლიტიკური აუცილებლობა არ შეიქმნება მათი ასეთებად მოსახსენიებლად. სანამ ეს მომენტი არ დამდგარა, სექტათმებრძოლებს არ ანაღვლებთ ის, რომ მსოფლიოში ათასობით ისლამური ორგანიზაცია არსებობს, რომლებიც ტერორიზმს აფინანსებენ. სამაგიეროდ სისხლზე უარის თქმი გამო, იეჰოვას მოწმეების რამოდენიმე სიკვდილის შემთხვევა (ამ თემაზე იხ. ქვემოთ) აუცილებლად ტირაჟირებული იქნება პრესაში ყველაზე საშინელი ინტონაციებით. ყველაფერი ძალიან იოლია: ნაციონალური და გეოპოლიტიკური ინტერესები კარნახობენ, «სექტანტური საფრთხეების» სახით, მტრის ყოლის მოთხოვნილებას და ამ მოთხოვნილებისათვის შესაბამისი დაფინანსებები გამოიყოფა.

სხვა მაგალითი. ყოველწლიურად, ყინულჭრილში ნათლისღების განბანების შემდეგ, მთელი ქვეყნის მაშტაბით იზრდება საავადმყოფოებისადმი მიმართვების რიცხვი, პერიოდულად კი ფატალური შემთხვევებიც ხდება. ეს ძალიან კარგად იციან როგორც ექიმებმა, ასევე მღვდლებმა, მაგრამ აბსოლუტურად არ აინტერესებს არც პრესას, არც საზოგადოებას და არც ხელისუფლებას. ექიმები საგულდაგულოდ ცდილობენ, რომ  ხალხამდე მიიტანონ ინფორმაცია ასეთი სახის მოქმედების მავნებლობის შესახებ, განსაკუთრებით ბავშვებთან დაკავშირებით. მაგრამ ასეთ ინფორმაციაზე საინფორმაციო საშუალებებში ტაბუა დადებული: ამის ნაცვლად პრესა მხიარულად ყვება იმის შესახებ, თუ რა მშვენივრად გრძნობენ თავს «იორდანეში» განბანილები, როგორ იცავს მათ ყოველგვარი უწმინდურებისაგან წმინდა სული და ა.შ. ბუნებრივია, თუ რაიმე ამის მსგავსი «სექტებში» ხდება, ეს მაშინვე იწვევს პრესაში ტირაჟირებებს, საზოგადოებრივი უკმაყოფილების ტალღას და ყველანაირ პროკურორულ შემოწმებებს.  ეს ორმაგი სტანდარტების საზიზღარი პოლიტიკაა: ის ერთდროულად ურტყავს როგორც «სექტანტებს», ასევე თვითონ მართლმადიდებლებს, რომლებიც შედეგად აბსოლიტურად არაინფორმირებულები არიან ყინულჭრილში განბანის პოტენციური საშიშროებების შესახებ. ეს ერთერთია იმის მრავალი მაგალითიდან, თუ რელიგიების კარგებად და ცუდებად დაყოფის პოლიტიკა როგორ ვნებს მთელ საზოგადოებას, ყველა მოქალაქეს მიუხედავად მათი რელიგიური თუ სხვა შეხედულებებისა.

არ შემიძლია ასევე არ ვთქვა შემდეგზე. შეიძლება თუ არა, რომ იეჰოვას მოწმეებს შორის თითქოსდა მომსდარი, ვერავისგან დამტკიცებული მხეცობები, რუსული მართლმადიდებელი ეკლესიის ათასწლოვან სისხლიან ისტორიას შეედაროს? მხოლოდ რამოდენიმე ციტატას მოვიყვან.

«რუსეთის ნათლისღების» შესახებ:

ის რუსეთის ყველა ადგილას ერთდროულად არ მიმდინარებდა და ყველგან ერთნაირად მშვიდად როდი ჩაიარა მან. ის შედარებით მშვიდად მოხდა კიევში, მოგვიანებით კი ქალაქ მურომში სერიოზული სისხლიანი შეტაკებები მოხდა თავადთა რაზმელებსა და ერს შორის, რომელსაც კატეგორიულად არ სურდა ნათლისღების მიღება. მრავალი იქნა მოკლული რაზმელთა მიერ, მრავალი ძალით ჩაიყვანეს წყალში, მრავალი კი სხვა ადგილებისაკენ გარბოდა. ნოვგოროდში, თუმცა ისეთი შეტაკებები არ ყოფილა, როგორიც მურომში, მაგრამ იქაც დიდი მღელვარებები იყო ხალხში, რომელსაც ვერანაირად ვერ გაერკვია, თუ რას უშვრებოდნენ (ა. კარევი, კ. სომოვი, «ქრისტიანობის ისტორია»).

მართლმადიდებელ სასულიეროთა შინაომების შესახებ:

ის [12-ე საუკუნის ვლადიმირის ეპისკოპოსი ფიოდორი] თავის მოწინააღმდეგეებს ართმევდა სოფლებს, ზოგს მონებად აქცევდა, სხვებს ციხეებში ყრიდა, თავებს ჭრიდა, თვალებს სწვავდა, ენებს სჭრიდა, კედლებზე ალურსმავდა. მემატიანის მონათხრობში აღიბეჭდა ბრძოლა, რომელსაც ერთმანეთში ეკლესიის წარმომადგენლები მართავდნენ ძალაუფლებისათვის. ვლადიმირის ეპისკოპოსი, როგორც მსხვილი ფეოდალი, უარს ამბობდა კიევის მიტროპოლიტის ძალაუფლების აღიარებაზე. მას შემდეგ რაც თავისი მოწინააღმდეგეები ერეტიკოსობაში დაადანაშაულა, მან თავისივე სასამართლოს მეშვეობით მათ სიკვდილი მიუსაჯა, მიაღწია მათი ქონების კონფისკაციას, ხოლო მრავალი ციხეებში გამოამწყვდია. ფიოდორმა კიევის მიტროპოლიტთან ბრძოლაში მარცხი განიცადა, და ის გასასამართლებლად მიტროპოლიტს გადასცეს. თავის მხრივ მიტროპოლიტის სასამართლომ ის ერეტიკოსობაში დაადანაშაულა და სასტიკ სასჯელს დაუქვემდებარა: მას ჯერ ენა მოაჭრეს, შემდეგ მარჯვენა ხელი და «თვალები ამოუღეს», ანუ დააბრმავეს (ე. გრეკულოვი, «მართლმადიდებლური ინკვიზიცია რუსეთში»).

ძველი წესის მიმდევრების დევნის შესახებ:

ნიკონმა [17-ე საუკუნის ეპისკოპოსი], – წერდა თავის წერილში აბაკუმი, – ეპისკოპოსი პავლე კოლომენსკი აწამა და დაწვა ნოვგოროდის მისადგომებთან; კოსტრომის დეკანოზი დანიელი შიმშილით მოკლა მიწის ციხეში, ასტრახანში; ნიჟნიში უბრძანა, რომ მღვდელი გაბრიელისათვის თავი მოეკვეთათ; კოლსკის ციხე-ქალაქში ბერი იონა კაზანეცი ხუთ ნაწილად გაკვეთეს; ხოლმოგორში ივანე იუროდივი დაწვეს, ბოროვსკში – პოლიევტკის მღვდელი და მასთან ერთად 14 ადამიანი. ნიჟნიში ბევრი ხალხი დაწვეს, კაზანში 30 ადამიანი, ხოლო ვოლგის ქალაქებში და სოფლებში მცხოვრებლებს, რომლებსაც არ სურდათ ანტიქრისტეს ნიშნის მიღება, ათასობით ხოცავდნენ მახვილით. ჩემთან ერთად კი, – აგრძელებდა შემდგომ აბაკუმი, – 60 ადამიანი იჯდა და ყველა ჩვენგანს გვაწამებდა, გვცემდა, გვწყევლიდა და ციხეში გვამყოფებდა  (ს. მაკსიმოვი, «Рассказы из истории старообрядчества по раскольническим рукописям»).

ყველგან ჯაჭვი ჩხრიალებდა, ყველგან ბორკილი წკრიალებდა, ნიკონის სწავლებას ყველგან საწამებელი ძელი და საწამებელი ქანჩები ემსახურებოდა. ყოველდღე მორწმუნეთა სისხლით იღებებოდა რკინა და შოლტი. და ასეთი ძალადობრივი წამებით იყო სისხლით მოსვრილი ყველა ქალაქი, ქალაქები და სოფლები ცრემლში იხრჩობოდნენ, ტირილით და მოთქმით იფარებოდა უდაბნო და ტრამალი, და ისინი, ვისაც არ შეეძლო ასეთი ტანჯვა-წამების ატანა, იარაღითა და ზარბაზნებით შეიარაღებული მტანჯველების მოსვლამდე, თვითონვე იწვავდნენ თავს (ი. ფილიპოვი, «ვიგოვსკის უდაბნოს ისტორია»).

მართლმადიდებელ ინკვიზიტორზე იოსებ ვოლოცკიზე, რუსული ეკლესიის ოფიციალურ წმინდანზე: 

იოსები კარგად იცნობდა ესპანური ინკვიზიციის პრაქტიკას, აღფრთოვანებული იყო ერესებთან მისი საქმიანობით და ცდილობდა რომ მისი ბრძოლის თეორია და მეთოდები რუსეთის შესაბამისად გადმოეღო... მხარს უჭერდა რა ერეტიკოსთა სიკვდილით დასჯას, იოსები ამტკიცებდა, რომ ისინიც კი, რომლებმაც, სიკვდილის შიშით, მოინანიეს, არ იმსახურებდნენ შეწყალებასა და პატიებას... კათოლიკე ინკვიზიტორების მსგავსად იოსები ასწავლიდა, რომ ერეტიკოსებთან ბრძოლაში ყველა საშუალება მისაღებია – მოტყუება, ცბიერება, სიცრუე, გამცემლობა. ეს ინკვიზიტორი, ეკლესიის მოწინააღმდეგეების კოცონზე დაწვის კანონიერებაში ეჭვის შეტანასაც კი «არამართლმადიდებლურად» მიიჩნევდა (ე. გრეკულოვი, «მართლმადიდებლური ინკვიზიცია რუსეთში»).

თვითონ იოსები წერს:

ყველა ხალხისათვის ჭეშმარიტად ნათელი და გასაგებია, რომ როგორც წმინდების, ასევე მღვდლების, ხატების და უბრალო ხალხის – ყველა ქრისტიანის საქმეა ერეტიკოსებისა და განდგომილების განკითხვა და დაწყევლა, ხოლო მეფეების, მთავრებისა და საერო მოსამართლეების საქმე კი მათი დატყვევება და საშინელი წამებისთვის მიცემაა («განმანათლებელი», სიტყვა მეცამეტე).

სამონასტრო ციხეების შესახებ:

სხვადასხვაგვარი წამებით, წამების ბოძებით დატანჯულები და შოლტითა და ჯაჭვებით «უმოწყალოდ» ნაცემები, ამოგლეჯილი ნესტოებით, მოჭრილი ენებით, ისინი სოლოვკიში ან სხვა «შორეულ მონასტრებში» გადაჰყავდათ და იქ ნესტიან, ბნელ და ცივ სარდაფებში კეტავდნენ, რომლებსაც ციხის სენაკებს ეძახდნენ. აქ ისინი სამუდამო მარტოობისთვის, სამუდამო მდუმარებისთვის, გასაჭირისა და მწუხარებისთვის იყვნენ განწირულნი. ისეთი წარმოდგენა იქმნებოდა, თითქოს იქ გადასახლების შემდეგ მათ შესახებ სრულიად ივიწყებდნენ, მათ ცოცხალი ადამიანების სიიდან შლიდნენ. და მართლაც, ყველაზე ხშირად მხოლოდ სიკვდილი იხსნიდა ხოლმე უბედურ ტყვეებს შემდგომი ტანჯვისაგან, მხოლოდ საფლავი ამშვიდებდა მათ ტანჯულ სხეულებს (ა. პრუგავინი, ჟურნალი «ქრისტიანული აზრი», 1917, № 7-8).

ეს სულ რამოდენიმეა, რუსული ეკლესიის მხეცობების ათასობით დოკუმენტური მოწმობებიდან, რომელსაც ის თავისი ისტორიის განმავლობაში სჩადიოდა თითქმის მე-20 საუკუნემდე, როდესაც მას ძალით წაართვეს ამის კეთების შესაძლებლობა. ეს ციტატები იმისათვის კი არ არის მოყვანილი, რომ კომპრომატს კომპრომატით ვუპასუხოთ, არამედ ორი მიზეზის გამო: პირველი, რათა ვაჩვენოთ, რომ რელიგიების კარგებად და ცუდებად დაყოფა – სავსებით რთული, წინააღმდეგობრივი და აბსოლუტურად შეუსრულებელი ამოცანაა; მეორე, რათა ვაჩვენოთ, თუ რამდენად ღრმად გაიდგა ფესვები სექტათმებრძოლთა მეთოდებში ორმაგი სტანდარტების ლოგიკამ. სექტათმებრძოლებმა მთელი ქვეყანა დააშინეს «დესტრუქციული სექტებით», მაშინ როდესაც მათი დესტრუქციულობის ანდა თუნდაც სულ მცირე შეკოწიწებული სისხლის სამართლის საქმის, ერთი მტკიცებაც კი ვერ მოჰყავთ. თუმცა ის ფაქტი, რომ რუსული მართლმადიდებელი ეკლესიის მთელი ისტორია სისხლითაა დაწერილი, რომ ეს მრავალი ისტორიული წყაროს მიერ მტკიცდება, არ აინტერესებთ არც სექტათმებრძოლებს და არც მილიონობით რუსეთის მოქალაქეს, რომლებიც შესაძლებელია რუსულ მართლმადიდებელ ეკლესიას სულიერებისა და მორალის ჩირაღდნად მიიჩნევს.

შეიძლება ვინმემ თქვას: ეს ყველაფერი წარსულშია, დღეს კი ეკლესია სულ სხვანაირი, მაღალმორალურია. ის რომ ასეთი იყოს, იგი ვალდებულია ოფიციალურად დაგმოს თავისი წარსული მხეცობები, რასაც ჩვენ ვერ ვხედავთ: იოსებ ვოლოცკი ოფიციალურ წმინდანსა და მეწარმეთა მფარველს წარმოადგენს, პატრიარქი ნიკონისადმი ეკლესიის დამოკიდებულება სავსებით კეთილგანწყობლურია, სარანსკში მას ძეგლიც კი დაუდგეს. ასეთი სახით, ეკლესია თვითონვე აჩვენებს, რომ არ სურს თავისი სისხლიანი ისტორიის მიტოვება. გარდა ამისა, თანამედროვე რუსულ მართლმადიდებელ ეკლესიაზეც, იმდენი გულის შემძვრელი ისტორიის პოვნა შეიძლება რამდენიც გაგიხარდებათ და რა სფეროშიც გაგიხარდებათ: მკვლელობები, ბავშვებზე ძალადობა, პედოფილია, მრევლის ცემა, ქურდობა, საცხოვრებელი ბინების წართმევა, ჰომოსექსუალიზმი, თაღლითობა, მომხმარებელთა უფლებების დარღვევა და მრავალი სხვა.

მინდა დაგარწმუნოთ, რომ არ ვარ კომპრომატის ძიების პრაქტიკის მომხრე და ყველაზე ნაკლებად მსურს ვინმეს წყენინება. ნებისმიერი რელიგიის მორწმუნე შეიძლება მოიქცეს როგორც ძალიან კარგად, ასევე ძალიან ცუდად, ამიტომ იმის ნაცვლად რომ ერთმანეთის ჭუჭყიანი თეთრეული ვეძებოთ, სჯობია იმაზე ვილაპარაკოთ, თუ რას ასწავლის და რისკენ მოუწოდებს ესა თუ ის ორგანიზაცია. თუ მართლმადიდებელი ეკლესია სიკეთისა და სულიერებისაკენ მოუწოდებს, მშვენიერია! იმავესკენ მოუწოდებენ იეჰოვას მოწმეებიც. მაგრამ სანამ ეკლესია სხვებზე დაიწყებს კომპრომატის მოძიებას, მას უნდა ესმოდეს, რომ თვითონ მასზე შეიძლება არამცირე კომპრომატის მოძიება და ამიტომ მისთვის კარგი იქნებოდა დაფიქრებულიყო, აქვს თუ არა მას სხვების განკითხვის მორალური უფლება.

(3) ხშირად ტერმინ «ტოტალიტარულში» მართვის გარკვეული სტილი ესმით, რომელიც ორგანიზაციის წევრების ცხოვრების მკაცრ კონტროლს, სხვადასხვაგვარ აკრძალვებსა და ამ აკრძალვების დარღვევისათვის დასჯის სისტემას გულისხმობს. საერთოდ, სიტყვა «აკრძალვა» – ესაა ერთერთი ყველაზე უბრალო და ამავდროულად ეფექტური პროპაგანდული ილეთი ნებისმიერი რელიგიური ჯგუფის წინააღმდეგ. მოდით ორი წინადადება შევადაროთ: 1) «მართლმადიდებლობაში ეპისკოპოსთა დაუქორწინებლობაა მიღებული» და 2) «მართლმადიდებლობაში ეპისკოპოსებს ეკრძალებათ დაქორწინება». უსიტყვოდაც ნათელია, ამ ორიდან თუ რომელი წინადადება გამოიწვევს ძლიერ ნეგატიურ რეაქციას.

ემოციები რომ დროებით გვერდზე გადავდოთ, რა არის ცუდი იმაში, რომ რომელიმე რელიგიური ჯგუფის წევრებმა გადაწყვიტეს რაიმესგან თავის შეკავება? სანამ ამ ჯგუფის წევრობა სრულიად ნებაყოფლობითია, არ შეიძლება მისი განკითხვა, მასში მიღებული, მისი წევრების საქციელის შეზღუდვის ან გარკვეული სახით მოქცევის მოთხოვნის გამო. საერთოდ რომელ «აკრძალვებზეა» საუბარი, თუ ნებისმიერ მორწმუნეს უფლება აქვს რომ დატოვოს ორგანიზაცია, თუ მას ის არ მოსწონს? თქვენ მოგწონთ რელიგიური (ან სხვა ნებისმიერი) ორგანიზაცია, მისი წესდება და საორგანიზაციო კულტურა, – თქვენ მასში წევრიანდებით. არ მოგწონთ – არ წევრიანდებით. ყველაფერი აბსოლუტურად დემოკრატიული და ლიბერალურია. რაში მდგომარეობს საერთოდ პრობლემა? თუ ნებაყოფლობითობის პრინციპი დაცულია და თუ ორგანიზაციაში არ არის ძალდატანება, მაშინ არ არსებობს და ვერც იარსებებს კრიტიკის მიზეზები.

რა თქმა უნდა, იეჰობას მოწმეების რელიგიური ორგანიზაცია, ისევე როგორც ნებისმიერი სხვა, მსოფლიოში, თავის წევრებს განსაზღვრული ზნეობრივი ქადაგებით მიმართავს, რომელიც მოუწოდებს საკუთარი სიცოცხლის ღვთის სიტყვასთან შესაბამისობაში მოყვანისაკენ, – ასეთი შესაბამისობა კი, ბუნებრივია, გარკვეულ შეზღუდვებს შეიცავს. ფასეულობები – ეს ყოველთვის შეზღუდვებია. შეზღუდვების არარსებობა ზნეობრივი ნიჰილიზმისთვის, ფასეულობების საპირისპირო თვისებისთვისაა დამახასიათებელი.

რაში მდგომარეობს საერთოდ ქრისტიანული მოძღვრობის, დასწავლების აზრი, თუ არა რჩევებში რა გავაკეთოთ და პირიქით, რისგან შევიკავოთ თავი? თუ რომელიმე ქრისტიანული ორგანიზაცია თავის სამწყსოს არაფერში არ მოუწოდებს შეზღუდვისა და ზომიერებისაკენ, მაშინ რით განსხვავდება ასეთი «ქრისტიანობა» ათეიზმისაგან? დიახ, ქრისტიანობა მანდვილად უწევს პროპაგანდას ზომიერებას, თავშეკავებასა და მატერიალურზე წინ სულიერის დაყენებას. ეს არანაირად არ წარმოადგენს საიდუმლოს. ქრისტე პირდაპირ ამბობდა, რომ მდიდრებს გაუჭირდებათ ცათა სასუფეველში შესვლა და თავის მოწაფეებს მოუწოდებდა რომ არ ყოფილიყვნენ «ქვეყნიერების ნაწილი». როდესაც ადამიანი გააზრებულად მოდის ქრისტიანობაში, მას უფრო გულგრილი დამოკიდებულება უჩნდება ყოველივე იმის მიმართ, რაც ამ ქვეყნიერებაში ხდება, იმის მიმართ, რაც სულ ცოტა ხნის წინ იზიდავდა და აინტერესებდა მას. ამ მხრივ იეჰოვას მოწმეებს არაფერი არ გამოუგონიათ – წაიკითხეთ ნებისმიერი მართლმადიდებელი წმინდანის ცხოვრება. ვერცერთ მართლმადიდებლურ ცხოვრებანში ვერ იპოვით პროფესიონალ კარიერისტს, რომლის ცხოვრებაც «წარმატების», ფუფუნებისა და განცხრომის გარშემო ტრიალებს. ეს არ წარმოადგენს მოწონებულ მოდელს მართლმადიდებლობაში (თუმცა, შესაძლოა, ცოდვასაც არ წარმოადგენს). ამ მხრივ იეჰოვას მოწმეები აფსოლუტურად სოლიდარულები არიან მართლმადიდებელ და სხვა ნებისმიერ ტრადიციულ რელიგიასთან.

სავსებით ბუნებრივია, რომ ათეისტურ საზოგადოებაში თავისი მატერიალიზმითა და გედონიზმით, ეს გაუგებრობას და მტრულ დამოკიდებულებას იწვევს. ესაა კლასიკური და სამყაროსავით ძველი, რელიგიურისა და საეროს, სულიერისა და მატერიალურის დაპირისპირება. არ ესმის რა ქრისტიანული ფასეულობების სისტემა, მისი განსაკუთრებული მენტალობა და შინაგანი ლოგიკა, ათეისტური საზოგადოება მას ზედმეტად ზედაპირულად აღიქვამს, რადგან მასში უბრალოდ წესებისა და აკრძალვების სისტემას ხედავენ. ნებისმიერი რელიგია შეიძლება წარმოვაჩინოთ აკრძალვების ნაკრებად და შემდეგ მოსახლეობა ვაშინოთ ამ აკრძალვებით.

ათეისტი კრიტიკოსები, ყველა რელიგიას რომ ერთნაირი მონდომებით ესხმოდნენ თავს, ეს გასაგები და ლოგიკური იქნებოდა. მაგრამ რატომაა, რომ თუ მართლმადიდებელი ბერი მიდის უდაბნოში, სადაც გამოქვაბულში ამწყვდევს საკუთარ თავს, წელამდე ჭაობში ფლავს საკუთარ თავს ან ბოძზე ცხოვრობს, მხოლოდ უმი სოკოთი იკვებება და თვლის, რომ გაღიმებაც კი – დიდი ცოდვაა, მაშინ ეს სულიერ გმირობად ითვლება, მაგრამ თუ იეჰოვას მოწმე, ვთქვათ, გადაწყვეტს რომ დიდი მნიშვნელობა არ მიანიჭოს საკუთარ დაბადების დღეს ან უარს ამბობს პატრიოტულ დღესასწაულებში მონაწილეობის მიღებაზე (პირველი ქრისტიანების მაგალითისამებრ), მაშინ ეს აღიქმება როგორც საშინელი ასოციალური აკრძალვა, რომელიც ზიანს აყენებს როგორც ოჯახურ ცხოვრებას, ასევე ფსიქიკასა და მთლიანად კაცობრიობას? რატომაა, რომ როდესაც ბერებს მონასტერებში უკრძალავენ ბანაობას, თევზის ჭერას, კენკროვნების მოკრეფასა და ცეცხლის დანთებას (მაგალითად, ეს ყოველივე გაწერილია ბალაამის მონასტრის წესდებაში), მაშინ ამას მკაცრი სულიერი ცხოვრება ჰქვია, მაგრამ როდესაც ამა თუ იმ «აკრძალვებს» აღმოაჩენენ იეჰოვას მოწმეებთან ან სხვა «სექტებთან», მაშინვე ჯვაროსნული მსვლელობა ცხადდება ამ «სექტებში» არსებული ტოტალიტარიზმისა და ავტორიტარიზმის წინააღმდეგ?

მკაცრი აკრძალვების ასობით მაგალითების მოყვანა შეიძლება მსოფლიოს ყველა ტრადიციულ რელიგიებში. კათოლიციზმში აკრძალულია კონტრაცეპცია. მართლმადიდებელ ქალებს, საბერძნეთში, ათონის მთაზე ყოფნა ეკრძალებათ. მართლმადიდებელ ეპისკოპოსებს და ყველა კათოლიკე მღვდელს ეკრძალებათ ქორწინება. ორთოდოქს ებრაელებთან ძალიან დიდი სია არსებობს იმისა, თუ რისი გაკეთება არ შეიძლება შაბათ დღეს, ლიფტის ღილაკის დაჭერისა და ტუალეტში ქაღალდის მოხევის ჩათვლით. დასავლეთის მაცხოვრებელს, მრავალ მუსულმანურ ქვეყანაში მილიონობით ქალის ცხოვრება, ყველაზე რბილ შემთხვევაში, საშინაო პატიმრობად მოეჩვენება. კათოლიკური ორდენი «ოპუს დეი»-ს მორჩილები, ტანსაცმლის ქვეშ ეკლიან ჯაჭვს ატარებენ. რუსი ძველი სარწმუნოების მიმდევრებისთვის არ შეიძლება წვერის მოპარსვა. ამერიკელი ამიშებისთვის არ შეიძლება ელექტრო დენის, მობილური ტელეფონის მოხმარება, ტელევიზორის ყურება და რადიოს მოსმენა. უსასრულობამდე შეიძლება მაგალითების გაგრძელება. სპეციალისტებისთვის კარგადაა ცნობილი, რომ შეზღუდვები და აკრძალვები – ნებისმიერი რელიგიის და საერთოდ რელიგიური ცნობიერების განუყოფელი ნაწილია. რელიგიათმცოდნემ ნიკოლაი გორდიენკომ ზუსტად შენიშნა:

თქვენ თუ იპოვით და აღწერთ რელიგიას, რომელშიც აკრძალვები არ არსებობს, თქვენ გადატრიალებას მოახდენთ რელიგიათმცოდნეობაში.

და მხოლოდ ამის გამო არ არიან გამოცხადებული, ყველა ზემოთ ნახსენები რელიგიები ჩვენს ქვეყანაში სექტებად, ზუსტად ამის გამო არ ვთვლით მათ ტოტალიტარულებად და დესტრუქციულებად, არამედ პირიქით – ტრადიციულებად და პატივისცემის ღირსებად.

რა თქმა უნდა, იეჰოვას მოწმეები, არ არის ყველაზე ლიბერალური რელიგიური ორგანიზაცია, მაგრამ არც ყველაზე მკაცრია. მოქცევის უფრო მეტად მკაცრი ნორმებია მართლმადიდებელ და კათოლიკურ მონასტრებში, ორთოდოქსალურ (და მით უმეტეს ულტრაორთოდოქსალურ) იუდაიზმში, ბუდიზმში, მრავალ მუსულმანურ დაჯგუფებაში – სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ყველა «ტრადიციულ» რელიგიაში. თუ, ქცევის მკაცრი კოდექსის გამო, იეჰოვას მოწმეების ტოტალიტარულ სექტად გამოცხადება გადაწყდება, მაშინ თანმიმდევრულობის დაცვააა საჭირო და ტოტალიტარულ სექტებად უნდა გამოცხადდეს, მაგალითად, ყველა მართლმადიდებელი მონასტერი.

მეორეს მხრივ, ნუთუ ასე ცუდია, რომ ასეთი განსხვავებული რელიგიური ორგანიზაციები არსებობენ: კონსერვატიულები და პროგრესიულები, ფუნდამენტალურები და ლიბერალურები? როდის აქეთ განვიკითხავთ მრავალფეროვნებას? ნუთუ ცუდია, ქრისტიანულ ჯგუფებს შორის კონკურენციის არსებობა და ის რომ ადამიანებს საშუალება აქვთ ის აირჩიონ, რომელი მათგანიც მეტად მოეწონებათ? ნუთუ ცუდია, რომ არსებობენ რელიგიური საზოგადოებები, რომლებიც მკაცრი სულიერი ცხოვრებისაკენ მოუწოდებენ? რადგან, რეალურად ხომ მრავალი ადამიანის მოწონებას იმსახურებს ის მკაცრი სულიერი დისციპლინა, რომელიც, მაგალითად, ისლამშია და რომელიც კრძალავს, მართლმადიდებლობაში ნორმად ქცეულ,  ყველაფრის დაშვებულობას და ცოდვისადმი ზედაპირულ მიდგომას. მაშინ რისთვისღა ავკრძალოთ და ვდევნოთ ის ჯგუფები, რომლებიც ასეთ ყველაფრის დაშვებულობას განსჯიან? ეკლესია რატომ აკეთებს ამას გასაგებია, მაგრამ რატომ უნდა აკეთებდნენ ამას საერო ჟურნალისტები და ჩინოვნიკები? რატომ უნდა ხდებოდეს ეს საერო სახელმწიფოში?

(4) მოწმეებისა და სხვა «ტოტალიტარული სექტების» წინააღმდეგ მიმართული არგუმენტია – სახელმწიფოსადმი წინააღმდეგობის გაწევა ან სახელმწიფოსადმი მტრული დამოკიდებულება. ჩვეულებრივ აქ იგულისხმება სულიერი და კანონიკური დადგენილებების, სახელმწიფოსა და საზოგადოების კანონებზე მაღლა დაყენება. თუმცა, არის კი ამაში რაიმე ახალი? მოდით ეს შევადაროთ ციტატას «რუსული მართლმადიდებელი ეკლესიის სოციალური კონცეფციის საფუძვლები»-დან:

თუ სახელმწიფო მართლმადიდებელ მორწმუნეებს აიძულებს, რომ უარი თქვან ქრიტეზე და მის ეკლესიაზე, ასევე მოუწოდებს მათ ცოდვილი და სულის საზიანო მოქმედებებისაკენ, ეკლესიამ უარი უნდა უთხრას სახელმწიფოს მორჩილებაზე.

ალბათ, არცერთი რელიგია არ აღიარებს იმას, რომ ქვეყნიურ ფასეულობებს თავისი რწმენის ფასეულობებზე მაღლა აყენებს. მაგრამ სულ სხვა საკითხია – თუ რამდენად თანმიმდევრულია ის ამ ხაზის გატარებაში, აქვს თუ არა მას იმის ვაჟკაცობა რომ ღიად ილაპარაკოს ამაზე, თუ მას რცხვენია ამ პოზიციის, როგორც წარსულის სამარცხვინო ტვირთისა.

2010 წელს რუს ანტიკულტისტებს კარგი შესაძლებლობა ჰქონდათ, იეჰოვას მოწმეების მიმართ თავისი ბრალდებების დასამტკიცებლად – სტრაზბურგის ევროპული სასამართლო განიხილავდა საქმეს, იეჰოვას მოწმეების მოსკოვის საზოგადოების აკრძალვის შესახებ. მათ ეს არ გამოუვიდათ. სასამართლოს დადგენილების ერთერთი პუნქტი ასე ჟღერდა:

150. …სამხედრო სამსახურზე უარის თქმის შესახებ რელიგიური დარიგება სრულიად შეესაბამება რუსეთის კანონმდებლობას და საზოგადოების საქმეზე მიმდინარე სასამართლო პროცესის განმავლობაში, წარმოდგენილი არ ყოფილა არცერთი მტკიცებულება, საზოგადოების-განმცხადებლის რომელიმე წევრის მიერ, ალტერნატიულ სამოქალაქო სამსახურზე, უკანონოდ უარის თქმის შესახებ.

შემდგომ ჩვენ კიდევ არაერთხელ მივმართავთ ამ დადგენილებას, რომელიც თანმიმდევრულად აბათილებს იეჰოვას მოწმეების შესახებ, რუსეთში არსებულ ყველა პოპულარულ მითს.

სახელმწიფოს წინააღმდეგ მოქმედებაზე, როგორც რელიგიის აკრძალვის მიზეზზე, მხოლოდ მაშინ შეიძლება საუბარი, როდესაც ეკლესია აქტიურად იწყებს თავისი მომხრეების მოწოდებას ანტისახელმწიფოებრივი ქმედებებისკენ: რევოლუციები, გადასახადების გადახდაზე უარის თქმა, სახელმწიფო ორგანოებისადმი დამორჩილებაზე უარის თქმა და ა.შ. რაიმე ამის მზგავსი არა მხოლოდ არ ყოფილა შემჩნეული იეჰოვას მოწმეების მხრიდან, არამედ პირიქით: ისინი სახელმწიფოსადმი სრული მორჩილებისაკენ მოუწოდებენ, სანამ ის, თავის მხრივ, მათი რწმენის აშკარა უარყოფას არ მოითხოვს მათგან. ამ შემთხვევაში არავითარი განსხვავება არ არსებობს იეჰოვას მოწმეებისა და მართლმადიდებლებს, და საერთოდ ნებისმიერ სხვა ეკლესიას შორის.

გარდა ამისა, «ანტისახელმწიფოებრივი» რიტორიკა, კრიტიკოსების აბსოლუტურ იურიდიულ გაუნათლებლობას ააშკარავებს. აი «სახელმწიფოს წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულებები»-ს სტანდარტული ჩამონათვალი, რომლებშიც იეჰოვას მოწმეებს სდებენ ბრალს: სამხედრო სამსახურზე და ფიცის მიღებაზე უარის თქმა, არჩევნებში მონაწილეობაზე უარის თქმა, სახელმწიფო დღესასწაულების აღნიშვნაზე უარის თქმა, დროშისადმი პატივის მიგებაზე უარის თქმა, ჰიმნის შესრულებაზე უარის თქმა. მაშინვე იბადება გონივრული კითხვა: რომელი კანონები მოითხოვენ ყოველივე ზემოთჩამოთვლილის გაკეთებას? ფაქტი იმაში მდგომარეობს, რომ ნებისმიერ ამ მოქმედებაზე უარის თქმა, არცერთ კანონს არ არღვევს. რუსეთის ფედერაციის არცერთი კანონი არ მოითხოვს მოქალაქეებისაგან არჩევნებში აუცილებლად მონაწილეობას ან ჰიმნის შესრულებას, და სახელმწიფომ სპეციალურად გაითვალისწინა სამხედრო სამსახურის შემცვლელი, ალტერნატიული სამსახურის სახით. ეს ბრალდება იურიდიულად აბსოლუტურად უსაფუძვლოა, რადგან სახელმწიფო აღიარებს თავისი მოქალაქეების უფლებას, რომ უარი თქვან ნებისმიერ ზემოთხსენებულ მოქმედებებზე. ასეთი არგუმენტაციის აბსურდულობა გაოცებას იწვევს: კრიტიკოსები მოქალაქეებს ფაქტიურად იმაში სდებენ ბრალს, რომ ისინი, მოქალაქეები, იმ უფლებებითა და თავისუფლებებით სარგებლობენ, რომლებსაც მათ სახელმწიფო აძლევს!

სიტუაციის ირონია კიდევ იმაში მდგომარეობს, რომ ბრალდება, არსებითად, თვითონ სახელმწიფოსკენაა მიმართული: რადგან თუ კრიტიკოსებს არ მოსწონთ, რომ იეჰოვას მოწმეები ყველა ამ უფლებებით სარგებლობენ, ესე იგი მათ (კრიტიკოსებს) არ მოსწონთ, რომ ეს უფლებები არსებობენ და რომ სახელმწიფო მათ აღიარებს. კრიტიკოსების აზრით, სახელმწიფო ძალიან ბევრის უფლებას აძლევს თავის მოქალაქეებს. კრიტიკოსების სურვილია, რომ სახელმწიფომ გააუქმოს სამოქალაქო ალტერნატიული სამსახური, ყველას აიძულოს არჩევნებში მონაწილეობა (მაშინ იეჰოვას მოწმეები მონიშნავენ გრაფას «ყველას წინააღმდეგ» ან ბიულეტენს გააფუჭებენ – იქნებ ესეც ასაკრძალია? მაშინ არჩევნების ანონიმურობის გაუქმება გახდება საჭირო, რაც არჩევნებს აზრს დააკარგვინებს) და ა.შ., ანუ რომ გააუქმოს ლიბერალური რეფორმები და სსსრ-ში, ან კიდევ უკეთესი, ცარიზმში დაბრუნდეს. 

(5) ხშირად «პიროვნებების კონტროლის» კონტექსტში, იმის შესახებ მოჰყავთ არგუმენტი, რომ მოწმეებს, ორგანიზაციიდან გარიცხულ ყოფილ წევრებთან ეკრძალებათ ურთიერთობა. თუმცა ეკლესიის ყოფილ წევრებთან ურთიერთობის შეზღუდვის ნორმები მრავალ რელიგიაში არსებობს, მათ შორის მართლმადიდებლობაში:

ვინც საეკლესიო თანაზიარებიდან განყენებულთან ერთად ილოცებს, თუნდაც სახლში, თვითონაც განყენებით დაისაჯოს (მოციქულთა კანონი, 10).

ასევე ისლამშიც არსებობს თავისებური ურთიერთობის შეძღუდვა:

ნუ მიიღებთ იუდეველებს და ქრისტიანებს მეგობრებად: ისინი – ერთმანეთის მეგობრები არიან (სურა 5:51).

ცნობილია, რომ რიგ ისლამურ ქვეყნებში სხვა სარწმუნოებაზე გადასულს სასიკვდილო განაჩენი ელის. სიკვდილი (!) - მოწმეებთან არსებული გარიცხვის უბრალო ფორმის წინააღმდეგ, თანაც ის უფრო შემსუბუქებულია იმ შემთხვევაში, თუ გარიცხული – ოჯახის წევრია.

ზემოთ ერთხელ უკვე აღნიშნული იყო, რომ ძველი აღთქმის ეპოქაში ბიბლია რწმენისაგან განდგომილთა სიკვდილით დასჯას მოითხოვდა. ქრისტიანულ ეპოქაში ასეთ მიდგომას აღარ იყენებენ, რასაც თავისი მიზეზები გააჩნია. თუმცა ქრისტიანობაში განდგომილებასა და განდგომილების მიმართ დამოკედებულებაც სავსებით მკაცრია. ახალი აღთქმა კრძალავს ასეთი ხალხის მიღებასა და მათთან მისალმებას (2 იოანე 1:10), მათთან ერთად ერთ მაგიდაზე ჭამას და მათთან უბრალოდ ურთიერთობასაც კი (1 კორინთელთა 5:11). სულ, რასაც იეჰოვას მოწმეები აკეთებენ, ესაა ის რომ ცდილობენ განდგომილებასთან მიმართებაში ამ სერიოზული თვალსაზრისის შენარჩუნებას, მაშინ როდესაც მრავალმა სხვა ქრისტიანულმა კონფესიებმა ეს თვალსაზრისი პოლიტკორექტული საერო საზოგადოების ზეგავლენის გამო დაკარგეს. რას ვიზავთ, ქრისტიანობა ყოველთვის პოლიტკორექტული არ არის.

(6) ხანდახან სექტათმცოდნეები თავის პრეტენზიებს იმ მმართველობის ცენტრალიზებული სტილის მიმართ გამოთქვამენ, რომელიც იეჰოვას მოწმეებთანაა მიღებული, – «ხელისუფლების ვერტიკალი», როგორც დღეს ამბობენ. ცენტრალიზებული ორგანიზაციის არსებობა «სექტას» ავტომატურად ტოტალიტარულს ხდის . თუმცა ზუსტადაც რომ ცენტრალიზებული ორგანიზაცია განასხვავებს შემდგარ «ძველ» ეკლესიებს, ახალი რელიგიური მოძრაობებისა და ქარიზმატული ჯგუფებისაგან, რომელთაც ჩვეულებრივ დიდი დოზით თავისუფლება და ფორმალიზმის მინიმუმი ახასიათებთ (იხ. სექტის რელიგიათმცოდნეობითი განსაზღვრება «მითში» №1). ანუ მოკლედ რომ ვთქვათ, რაც უფრო «ტრადიციულია» რელიგია, მით უფრო კარგადაა ის ორგანიზებული. ამ მხრივ იეჰოვას მოწმეები მართლმადიდებლებთან და კათოლიკებთან უფრო ახლოს არიან, ვიდრე, მაგალითად, ორმოცდაათიანელებთან.

ამგვარად, ცენტრალიზებული ორგანიზაცია სრულიად დამახასიათებელია რომაულ-კათოლიკური ეკლესიისათვის. ის რუსულ მართლმადიდებელ ეკლესიაშიც არსებობს (იგივეს თქმა შეიძლება ქართულ მართლმადიდებელ ეკლესიაზეც); პატრიარქი პრაქტიკულად მეფე და ღმერთია, მისი ნებისმიერი სიტყვა – კანონია, ეპისკოპოსები – მისი მოადგილეები არიან ადგილებზე, ხოლო რიგითი მღვდლის კურთხევის გარეშე სამაგალითო მრევლს ერთი ნაბიჯის გადადგმაც კი არ შეუძლია(ბიბლიის წაკითხვაც კი!). ბოლო წლების განმავლობაში რუსული მართლმადიდებელი ეკლესიის ხელისუფლების ვერტიკალი სულ უფრო ძლიერდება, რაც ზოგიერთმა უკვე ისე დაახასიათეს, როგორც პაპისტური ტენდენციები. აი მაგალითად რა წერია რუსული მართლმადიდებელი ეკლესიის მრევლის ტიპიურ წესდებაში:

ეპარქიულ არქიელს ერთპიროვნული გადაწყვეტილებით უფლება აქვს გარიცხოს სამრევლო კრების შემადგენლობის ყველა (ნაწილი) წევრი და მის შემადგენლობაში, თავისი პირადი შეხედულებისამებრ ჩართოს ახალი წევრები.

რის საფუძველზე? მაგალითად, «კანონიკური წესების» დაუცველობის გამო. ბუნებრივია, ნებისმიერი სადავო სიტუაციის ერთპიროვანული განმმარტებელი არქიელი იქნება: ზუსტად ის გადაწყვეტს, დაარღვიეს თუ არ დაარღვიეს სამრევლო კრების წევრებმა კანონიკური წესები. პრინციპში, საფუძველი შეიძლება სულაც არ არსებობდეს. როგორც უბრალო მრევლი, ასევე  წინამძღვარი აბსოლუტურად უუფლებოები რჩებიან ზემდგომი არქიელების გადაწყვეტილებების წინაშე. ამავდროულად, ნებისმიერი არასასურველი არქიელი, ნებისმიერ მომენტში შეიძლება იქნეს მოხსნილი თანამდებობიდან პატრიარქის მიერ, რაც დიომიდის მაგალითმაც აჩვენა. პატიარქის თანამდედობაზე დანიშვნას ოფიციალურად «ტახტზე დაბრძანება» ეწოდება (ან ინტრონიზაცია, ლათინურ მანერზე); მაცხოვრის სახელობის ტაძარში არის სატახტო დარბაზი, რომელშიც დადგმულია სრულიად ნამდვილი, მარმარილოს ტახტი. არაფერი ამის მზგავსი და მასთან ახლოს მდგომიც კი არ აქვს არცერთ პროტესტანტულ კონფესიას. გამოდის, რომ როდესაც მოწმეებს «ხელისუფლების ვერტიკალის» გამო ლანძღავენ, სექტათმებრძოლნი მართლმადიდებლობასაც ლანძღავენ.

კარგია ეს თუ ცუდი – სხვა საკითხია. თუ მრავალი ადამიანი, რომლებიც საერთო რწმენითა და ფასეულობებით არიან გაერთიანებულნი, სრულიად ნებაყოფლობითა და ძალდატანების გარეშე, უანგაროდ, ეფექტურად და სიხარულით შრომობენ იმ ხალხის ხელმძღვანელობის ქვეშ, რომლებსაც ენდობიან, რომლებსაც პატივს სცემენ როგორც გამოცდილ და ღირსეულ ხელმძღვანელებს, – მაშინ რა არის ამაში ცუდი? ცენტრალიზაცია, ცალკე აღებული, თავისთავად არც კარგია და არც ცუდი, ეს უბრალოდ ადამიანთა დიდი რაოდენობის ძალისხმევის, თანამშრომლობისა და კოორდინაციის საშუალებაა. ის მხოლოდ იმ დოზით შეიძლება იყოს კარგი ან ცუდი, რა დოზითად ემსახურება კარგ ან ცუდ მიზნებს.


(7) ძალიან სიცოცხლისუნარიანი გამოდგა მითი, თითქმის საყოველთაო თვითმკვლელობების შესახებ, რომლებიც თითქოს სექტებში ხორციელდება. მე კომენტარს ვერ გავაკეთებ სექტათმებრძოლთა განცხადებით, მათ ხელს არსებული სტატისტიკის შესახებ, რომელიც თითქოსდა ამ ყოველივეს ადასტურებს, სამაგიეროდ მე შემიძლია ვილაპარაკო იმის შესახებ, რაც პირადად ჩემთვისაა ცნობილი. მე იეჰოვას მოწმეებთან 1993 წლიდან მაქვს ურთიერთობა და პირადად ვიცნობ ასეულობით მათგანს სხვადასხვა ქალაქებში და ქვეყნებშიც კი, მაგრამ ჯერჯერობით ჩემთვის მოწმეებს შორის მხოლოდ ერთი თვითმკვლელობაა ცნობილი: ეს იყო ხანდაზმული ქალბატონი, რომელიც წლების განმავლობაში მკურნალობდა დეპრესიის გამო. რბილად რომ ვთქვათ, არასაკმარისი სტატისტიკაა იმისათვის, რომ იწჰოვას მოწმეებს შორის მასიურ თვითმკვლელობებზე ვისაუბროთ.

და კვლავ ორმაგი სტანდარტების საკითხთან დაკავშირებით. 1976 წელს გერმანელმა ლუთერანმა პასტორმა ოსკარ ბრუზევიცმა, გერმანიაში კომუნისტური რეჟიმის წინააღმდეგ პროტესტის ნიშნად თავი დაიწვა. 2006 წელს სხვა პასტორმა, როლანდ ვაისელბერგმა, მისი «გმირობა» გაიმეორა, ამჯერად ევროპაში ისლამის გავრცელების წინააღმდეგ პროტესტის ნიშნად. რეგულარულად იწვავენ თავს ბუდისტები. პოლონეთში, მხოლოდ ერთ ეპარქიაში, ექვსი წლის განმავლობაში ხუთი თვითმკვლელობა მოხდა მღვდლებს შორის. მართლმადიდებლობაშიც ხდება ასეთი შემთხვევები. დავსვათ კითხვა: ვნახავთ ჩვენ ანტისექტანტურ საიტებზე გერმანიის ლუთერანული ეკლესიის წინააღმდეგ შექმნილ ნაშრომებს, აღმოვაჩენთ კი ჩვენ სულისშემძვრელ სტატიებს პრესაში, ლუთერანობის საშინელ დესტრუქციულ კულტზე ან ბუდისტთა საშინელ სექტაზე? რაღა თქმა უნდა, არა. არა, იმ უბრალო მიზეზის გამო, რომ ეს რელიგიები «ტრადიციულებად» ითვლებიან, ხოლო იარლიყი «ტრადიციული» ავტომატურად იძლევა იმუნიტეტს ნებისმიერი სახის სექტაფობიისაგან.

ხოლო რითაა თავის დაწვა და თვითმკვლელობა იმ ყოველწლიურ სისხლიან ხარკზე «უკეთესი», რომელსაც მექაში ყოველწლიური ხაჯისას იხდიან მთელი მსოფლიოდან ჩასული მუსულმანები? გადაღლილობისა და სტრესისაგან დაღუპული მომლოცველების რიცხვი, ასობით აღირიცხება – თანაც ეს მხოლოდ «სტაბილური», ყოველწლიური სტატისტიკაა, რომელსაც დროდადრო ჭყლეტის დროს დაღუპული ათასები ემატება, რომლებიც ასევე არ წარმოადგენს იშვიათობას. რუსი ძველი სარწმუნოების მიმდევართა შორის მასიური თავის დაწვის ისტორიებს რაღა ვუყოთ? მაგრამ ხშირად ვერ მოისმენთ, რომ რელიგიები, რომლებიც ასეთი მხეცობებისაკენ აღძრავენ ხალხს, სექტებად გამოაცხადონ.

და ბოლოს, რუსეთში ყოველწლიურად 30 ათასი ადამიანი ასრულებს თვითმკვლელობით სიცოცხლეს. თქვენ როგორ თვლით, ძვირფასო მკითხველო, რომელ რელიგიურ კონფესიას მიეკუთვნება მათი უმეტესობა?


(8) სექტათმებრძოლთა ერთერთი საყვარელი არგუმენტი: «ტოტალიტარული სექტებიდან» წამოსვლა ძალიან ძნელია. სექტა თითქოსდა ისე იჭერს საწყალ ახალმოსულს თავისი კლანჭებით, როგორც ობობა – მსხვერპლს, და მისგან თავდახსნა მისთვის პრაქტიკულად შეუძლებელია, როგორც ისინი ამბობენ, მხოლოდ მეგობრებისა და სპეციალისტების - რა თქმა უნდა თვითონ სექტათმებრძოლების - დახმარებითაა ეს შესაძლებელი. რომ თითქოსდა სექტები შურისძიებით ემუქრებიან ყველას, ვინც მათგან წავა, თითქმის როგორც იაპონური იაკუძა, საწყალ გამოთაყვანებულ და ზომბირებულ ადამიანებს მუდმივი შიშის ქვეშ ამყოფებენ, ისე რომ სექტიდან წარმატებული «გაქცევის» შემდეგ მას ფსიქოლოგის დახმარება სჭირდება. ამ მითმა იმდენად ღრმად შეაღწია საზოგადოების აზროვნებაში, რომ დღეს მოდაშიც კია სექტების «მსხვერპლთა» სხვადასხვაგვარი რეაბილიტაციის ცენტრები.

საოცარი არგუმენტია. მე ბევრ ისეთ ადამიანს ვიცნობ, რომლებსაც რაღაც მომენტში მობეზრდათ იეჰოვას მოწმედ ყოფნა და მათ უბრალოდ შეწყვიტეს მათ კრების შეხვედრებზე სიარული. სულ ეს იყო და ეს. არც არავინ გამოკიდებია მათ, არც არავის უცდია იძულებით მათი დაბრუნება, არც არავის შეუჩვენებია და არც არავინ დამუქრებია შურისძიებით. ორი მიზეზი არსებობს, რის გამოც ძალიან იოლია ნებისმიერი «ტოტალიტარული სექტის» დატოვება: პირველი, არავითარი ზომბირება არ არსებობს, ეს სექტათმებრძოლთა მიერ შექმნილი მითია. მეორე, ნებისმიერ ქვეყანაში, ორგანიზაციაში ადამიანის ნების გარეშე დაკავება (და მით უმეტეს წასვლის გამო დასჯა) დანაშაულად ითვლება. მსგავსი რაღაცეებისათვის კრიმინალური საქმიანობის კოლოსალური გამოცდილებაა საჭირო, რომელიც მაფიოზურს გაუთანაბრდება, და თუ ვინმე დაკავდება მზგავსი საქმიანობით, დღეს თუ არა – ხვალ ასეთ სტრუქტურას აუცილებლად გამოააშკარავებენ სამართალდამცავი ორგანოები. ამასთანავე იეჰოვას მოწმეებიც, ხსნის არმიაც, ორმოცდაათიანელებიც, კრიშნაიტებიც, მინუტებიცა და სხვა «სექტებიც» ათწლეულებია რაც მრავალ ქვეყანაში არსებობენ და პრობლემა არ აქვთ სამართალდამცავ ორგანოებთან. ამ მითის ავტორები იეჰოვას მოწმეებს ფაქტიურად იმაში სდებენ ბრალს, რომ ისინი თითქმის ას წელზე მატია რაც ამერიკულ და ევროპულ სამართალდამცავ სტრუქტურებს აბაიბურებენ.

ფაქტი იმაში მდგომარეობს, რომ იეჰოვას მოწმეებთან მისვლა ძალიან ძნელია (ამისათვის ცხოვრებაში სერიოზული ცვლილებების მოხდენაა საჭირო) ხოლო მათგან წასვლა ძალიან ადვილი. თუ ვინმე თავის შეხედულებებს შეიცვლის, მას არავინ დააკავებს. ეს კიდევ უფრო იოლია, ვიდრე სამსახურიდან განთავისუფლება: სამსახურში შრომის წიგნაკი უნდა მიიღოთ, მოწმეებს კი არც არც წიგნაკები აქვთ და არც სხვა დოკუმენტები. და მით უმეტეს იმაზე რთული ნამდვილად არაა, ვიდრე მართლმადიდებელი ან სხვა ეკლესიის დატოვება.

(9) მრავალფეროვნებისთვის შეიძლება მოვიყვანოთ, ამერიკელი ფსიქიატრის რობერტ ლიფტონის ცნობილი სია, დესტრუქტიული კულტების ნიშნების შესახებ:

• გარემოს კონტროლი – გარეშე მდგომარეობისა და ურთიერთობების კონტროლი;

• მისტიკური მანიპულაცია – ორგანიზების მისტიკა;

• სისუფთავის მოთხოვნა – ყველაფერი შავ-თეთრ ფერებში იხატება;

• აღსარების (მონანიების) კულტი – ხელმძღვანელთათვის ანგარიშების ჩაბარება;

• წმინდა მეცნიერება – აბსოლუტური «ჭეშმარიტება»;

• ენის გადასხვაფერება – საჩერი კლიშეებით აზროვნება;

• დოქტრინა პიროვნებაზე მაღლა – დოქტრინა ცვლის ადამიანურ გამოცდილებას;

• არსებობის დაყოფა – ვინაა სიცოცხლის ღირსი.

ესაა აბსოლუტურად ფართე და ამიტომ არაფრის მთქმელი კრიტერიუმების მაგალითი, რომელთა გამოყენებაც, სურვილის შემთხვევაში, ნებისმიერი რელიგიური ჯგუფის მიმართ შეიძლება. რა არის, მაგალითად, გარემოს კონტროლი? მართლმადიდებლური ტაძრის განსაკუთრებული მოწყობილობა მისი სპეციფიკური ვიზუალური და ხმოვანი ეფექტებით – ეს არის გარემოს კონტროლი თუ არა? და რა არის «სისუფთავის მოთხოვნა» – ნუთუ მაღალი ზნეობრივი ნორმების უბრალო მოთხოვნა? სასაცილოა იმის დანახვა, თუ როგორ ცდილობს ავტორი დესტრუქციული კულტის კრიტერიუმად გაასაღოს, ვთქვათ, აღსარების პრაქტიკა, რომელიც მართლმადიდებლობაშიც და კათოლიციზმშიც არსებობს, ან «ჭეშმარიტების» ცოდნა, როდესაც სახარების ერთერთი ძირითადი ადგილი ამბობს: «შეიცნობთ ჭეშმარიტებას და ჭეშმარიტება გაგათავისუფლებთ თქვენ» (იოანე 8:32). სჯობდა, რომ რობერტ ლიფტონს სახარება გამოეცხადებინა სექტანტობის წყაროდ და გამავრცელებლად და ამით მორჩებოდა ყველაფერი. 

ანტიკულტისტების არგუმენტაცია ხანდახან სრულ უაზრობამდე ეცემა: მაგალითად, ერთი პერიოდი ინტენსიურად ვრცელდებოდა ხმები, რომ იეჰოვას მოწმეები და ზოგიერთი სხვა, განსაკუთრებულ სასმელებს იყენებენ, რომელთა შემადგენლობაშიც სისხლი და სპერმა შედის (!). ვფიქრობ, სავსებით ზედმეტი იქნება ასეთი ზღაპრების უაზრობის მტკიცება, ზუსტად ისევე როგორც ყბადაღებული ზომბირებისა და ჰიპნოზის – მითების, რომლებიც მხოლოდ ზოგიერთი ჟურნალისტის თავებში არსებობენ.

რამოდენიმე შეჯამება გავაკეთოთ. ლიბერალური თეორია, რომლის მხარდამჭერადაც (ჯერჯერობით)  თავს აცხადებს ჩვენი სახელმწიფო, ამბობს, რომ რელიგიური საზოგადოების ცხოვრება მოქალაქეთა პირადი ცხოვრების სფეროს წარმოადგენს. შესაბამისად, არც სახელმწიფოს და არც საზოგადოებას არ აქვს უფლება რელიგიური ორგანიზაციის შიდა ცხოვრებაში ჩარევისა, თუ მორწმუნეები ნებაყოფლობით იღებენ საკუთარ თავზე ამა თუ იმ შეზღუდვებს, გამომდინარე მათი კონსტიტუციური უფლებიდან იწამონ ნებისმიერი რელიგია. როგორც ჩვენ დავინახეთ, არავითარი ობიექტური ნიშნები არ არსებობენ, რომელთა გამოც შეგვიძლია იეჰოვას მოწმეები დავახასიათოთ როგორც სექტანტური, ტოტალიტარული, დესტრუქციული და სახიფათო ორგანიზაცია – სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, სხვა, ტრადიციული და «ნორმალური» რელიგიებისაგან განსხვავებული. ასეთი განსხვავებები არ არსებობს, ხოლო თუ ვინმე ცდილობს მათ პოვნასა და აღწერას, მაშინ ეს ყოველთვის ან ხელოვნურად შექმნილი მითებია, ან განუსაზღვრელი გაგება-იარლიყები, რომლებიც სპეკულატიურ ხასიათს ატარებენ და ნებისმიერ რელიგიასთან მიმართებაში შეიძლება იყოს გამოყენებული. როგორც სავსებით სწორად აღნიშნავს სახელმწიფო დუმის ყოფილი დეპუტატი ლ. ლევინსონი, რომელიც ათ წელზე მეტი ხნის განმავლობაში მუშაობდა სახელმწიფო დუმის საზოგადოებრივი გაერთიანებებისა და რელიგიური ორგანიზაციების საკითხების კომიტეტში:

მართლმადიდებლობაშიც და სხვა რელიგიებშიც, რომლებსაც «ტრადიციულებს» უწოდებენ, რადგან ისინი ცოცხალ რელიგიებად რჩებიან (და არა მხოლოდ ფოლკლორის ნაწილად ანსამბლ «ბერიოზკას» მსგავსად), არსებობს, ეგრეთწოდებული «ნეგატიური ფსიქოლოგიური ზემოქმედებების» ის სრული ნაკრები, რომელთაც პროფესორი პოლიშჩუკი მიკერძოებულად მხოლოდ «სექტებში» ხედავს. ამის აღიარებისას, უაზრობაა დავასკვნათ, მიყენებული ზარალის გამო სისხლის სამართლის ან რომელიმე სხვა სახის დევნის აუცილებლობაზე, მართლმადიდებელი ეკლესიის მიმართ. პირიქით, იძლევა რა რწმენის თავისუფლების გარანტიას, სამართლებრივი სახელმწიფო იცავს როგორც შესაბამისი გაერთიანებების, ასევე თითოეული ადამიანის ანტისაზოგადოებრივი საქციელის, მიზნების მიყოლის უფლებას, რომლებიც განსხვავდებიან სეკულარიზირებულ მსოფლიოში მიღებულისაგან, ცხოვრების განსხვავებული წესის, ფასეულობების განსხვავებული სისტემის, რასაც მართლმადიდებლობაში «ბერმონაზვნობა» ეწოდება. ამ დაცული ანტისაზოგადოებრიობის ზღვარი შეიძლება იყოს მხოლოდ სისხლის სამართლის ან ადმინისტრაციული კანონები, რომლებიც გამოიყენება მაშინ, როდესაც მორწმუნეთა უფლებებისა და თავისუფლებების აღსრულება, სხვა პირების უფლებებსა და თავისუფლებებს არღვევს.

მაშ ასე, ინფორმირებული და აკვიატების არ მქონე ადამიანისათვის ნათელია, რომ ანტისექტანტური თამაშის წესები, «ტრადიციული» და «არატრადიციული» რელიგიების, მკაცრი ორმაგი სტანდარტებითაა შედგენილი. არც იურიდიული, არც მორალური და არც ჰუმანიტარული მოტივები არ კვებავს ჩვენს ქვეყანაში ანტისექტანტური ისტერიის ცეცხლს. რუსული მართლმადიდებელი ეკლესიის კანონიკურ ტერიტორიაზე ურწმუნოებთან ბრძოლა – აი სექტათმებრძოლთა ერთადერთი მიზანი, რომელიც ეკლესიის მიერაა შეკვეთილი.

მითი 3: იეჰოვას მოწმეები – ექსტრემისტები


ბოლო დროს პროპაგანდისტული და არამეცნიერული ტერმინი  «ტოტალიტარული»-ს, უფრო კონკრეტული ტერმინით, «ექსტრემისტული»-თ შეცვლა დაიწყეს; კონკრეტული იმიტომ, რომ ექსტრემისტული საქმიანობა სავსებით მკაფიოდ განისაზღვრება და იკრძალება რუსეთის კანონმდებლობით. ადრე რუსულ კანონმდებლობაში ექტრემიზმად მხოლოდ უპირატესობის პროპაგანდა ითვლებოდა ძალადობისაკენ მოწოდებებით. ამის მოწმეებისათვის მიწერა შეუძლებელი იყო, იმიტომ რომ მოწმეები არ მოუწოდებენ ძალადობისაკენ. რა ვქნათ? როგორც ამბობენ, თუ მთა არ მიდის მუჰამედთან, მაშინ მუჰამედი მიდის მთასთან: 2007 წელს კანონიდან უბრალოდ ამოიღეს პუნქტი ძალადობისაკენ მოწოდებების შესახებ. ზუსტად ამიტომ ვერ იპოვეს ვერაფერი ექსტრემისტული იეჰოვას მოწმეებში 1998 წელს იუსტიციის სამინისტრომ და 2004 წელს მოსკოვის გოლოვინის სასამართლომ, 2007 წლის შემდეგ კი, უზენაესის ჩათვლით ყველა სასამართლო პოულობს მათ. რა თქმა უნდა, ეხლა ხომ გაბედულად შეიძლება ექსტრემისტად გამოვაცხადოთ: ნებისმიერი პოლიტიკოსები, რომლებიც თავის ოპონენტებს აკრიტიკებენ; სპორტული ფანატები, რომლებსაც თავისი გუნდი სხვა გუნდებზე უკეთესად მიაჩნიათ; უცხოური წარმოების ავტომობილების მფლობელები, რომლებიც ეროვნულ ავტოწარმოებას აგინებენ; და ნებისმიერი ბავშვიც კი, რომელსაც საკუთარი დედა ყველაზე საუკეთესო დედად მიაჩნია სამყაროში. ყველა მათგანი ერთი რამის - მეორე რამეზე უპირატესობას უწევს პროპაგანდას, მაშინაც კი თუ ამავდროულად ბუზსაც კი არ აწყენინებენ. უსიტყვოდაც ნათელია, რომ ასეთი შესწორება ეკლესიის კარნახით იქნა გაკეთებული, სავსებით განსაზღვრული მიზნისათვის. რა თქმა უნდა, ეს მუხლი კონკრეტული მისამართით იქნება გამოყენებული, მხოლოდ არასასურველი ჯგუფების მიმართ, ასე რომ «სპარტაკის» ფანატებს ჯერჯერობით შეუძლიათ წყნარად იძინონ (თუმცა ვინ იცის, იქნებ ხვალ «ედინაია რასია» ცე-ეს-კას სპონსორი გახდეს).

ნებისმიერ საღადმოაზროვნე ადამიანს ესმის, თუ რამდენად აბსურდულია ექსტრემიზმში დაადანაშაულო ადამიანები, რომლებიც ყველა მეომარ ქვეყანაში ციხეებში იჯდნენ, იმის გამო რომ უარს აცხადებდნენ ხელში იარაღის აღებაზე, ადამიანები რომლებიც ბავშვებსაც კი არ ატარებენ ბოქსის და კარატის წრეებზე. ეს, რუსეთში რელიგიური თავისუფლების მოწინააღმდეგეთა, ნამდვილად ყველაზე წარმატებული სვლაა 1990-იანი წლების დასაწყისიდან. შეგახსენებთ, თუ როგორ ჟღერს ექსტრემიზმის განსაზღვრება დღეს (ექსტრემისტული საქმიანობის წინააღმდეგ №114 ფედერალური კანონის 1 პუნქტი):

ექსტრემისტული საქმიანობა (ექსტრემიზმი): საზოგადოებრივი და რელიგიური გაერთიანებების საქმიანობა, ისეთი მოქმედებების დაგეგმარებით, ორგანიზაციით, მომზადებით და შესრულებით, რომლებიც მიმართულია მოქალაქეების განსაკუთრებულობის, უპირატესობის ან არასრულფასოვნების პროპაგანდისაკენ, მათი რელიგიის, სოციალური, რასობრივი, ნაციონალური, რელიგიური ან ენობრივი კუთვნილების გამო.

იეჰოვას მოწმეების მდევნელთა მიერ, ამ პუნქტის ინტერპრეტაცია სავსებით საკვირველია. მათი აზრით, მოწმეები ექსტრემისტებს უბრალოდ იმიტომ წარმოადგენენ, რომ გარკვეულ ქცევებს და საქმეებს ისე მოიხსენიებენ როგორც ცოდვილ საქმეებს. მაგალითად, როდესაც ხატების თაყვანისმცემლობას მოიხსენიებენ როგორც კერპთაყვანისმცემლობას, იეჰოვას მოწმეები რელიგიური ნიშნით მართლმადიდებელი მოქალაქეების არასრულფასოვნებას უწევენ პროპაგანდას. მოცემულ სიტუაციაში «არასრულფასოვნება» იმაში მდგომარეობს, რომ ღმერთი, მოწმეების აზრით, ასეთ ადამიანებს დასჯის კერპთაყვანისმცემლობისათვის, თვითონ მოწმეებს კი – არა. რადგანაც ღმერთი მათ დასჯის, მოწმეების მათი არასრულფასოვნებისა და საკუთარი სრულფასოვნების პროპაგანდას ეწევიან (ღვთის თვალში) რის გამოც, ექსტრემისტებს წარმოადგენენ. განსაცვიფრებელი ლოგიკაა!

სასამართლო ექსპერტიზები ისეთი ინსინუაციებითაა დატვირთული, რომელთა გამოც ნებისმიერი საღადმოაზროვნე ადამიანი დააღებს გაოცებისაგან პირს. იეჰოვას მოწმეების «ექსტრემიზმის» მხოლოდ ერთ მაგალითს მოვიყვანთ. აი როგორ დახასიათებას აძლევს გორნო-ალტაისკის სასამართლო, შემდეგ ციტატას,  2009 წლის 1 თებერვლის «საგუშაგო კოშკიდან»:

თუმცა იოშია [ბიბლიური პერსონაჟი] ბავშვი იყო, მან იცოდა, რომ მეგობრებად იეჰოვას მსახურები უნდა აერჩია. შენც ასე მოიქეცი და გააკეთე ის, რაც სწორია!

სასამართლოს ექსპერტის დასკვნა:

როდესაც საუბარია «მეგობრებად ... უნდა აერჩია», ტექსტში ნაგულისხმებია, რომ ამავდროულად «საჭირო არ არის სხვებთან მეგობრობა». ამაში მდგომარეობს რელიგიური კუთვნილების ნიშნით, შუღლის ფარული პროპაგანდა. …პროპაგანდა ეწევა ნეგატიურ დამოკიდებულებას იმ ხალხის მიმართ, ვინც არ იზიარებს იეჰოვას რწმენას.

მაშ ასე, ძვირფასო მშობლებო, თქვენ გსურთ, რომ თქვენმა ბავშვებმა კარგ ბავშვებთან იმეგობრონ და არა მცირეწლოვან ბანდიტებთან? თქვენ – ექსტრემისტები ხართ. ძვირფასო მართლმადიდებელო მშობლებო, თქვენ გსურთ, რომ თქვენს ბავშვებს უფრო მეტად სხვა მართლმადიდებელი ოჯახების მავშვებთან ჰქონდეთ ურთიერთობა? იქნებ თქვენ ბიბლიასაც კი უკითხავთ ბავშვებს და ბიბლიური მაგალითებით ასწავლით? მაშინ თქვენც ექსტრემისტები ხართ. ნუ, თუ მთლად არა, «ფარული» მაინც – რადგან თუ დანაშაულის დამტკიცება რთულია, ყოველთვის უფრო ადვილია ფარული დანაშაულის დამტკიცება. ფარული ექსტრემისტი ფარულად უწევს პროპაგანდას ფარულ განხეთქილებას. ისღა დაგვრჩენია იმედი ვიქონიოთ, რომ სასჯელიც ფარული იქნება.

ან სხვა ციტატა (ბროშურა «რას მოითხოვს ღმერთი ჩვენგან?»):

ადამიანები მრავალ რამეს ეთაყვანებიან. მაგრამ ბიბლიაში ნათქვამია, რომ მხოლოდ ერთი ჭეშმარიტი ღმერთი არსებობს.

ექსპერტის სადკვნა:

მოყვანილია ისეთი შედარებები, რომლებიც არახელსაყრელად წარმოაჩენს რელიგიებს, რომლებიც იეჰოვას მოწმეების სწავლებისაგან განსხვავდებიან.

ჭეშმარიტი ღმერთის ერთადერთობა – ყველა მონოთეისტური რელიგიების ქვაკუთხედია, მათ შორის ქრისტიანობის, ისლამის და იუდაიზმის ყველა მიმართულების. რა შუაშია აქ «იეჰოვას მოწმეების სწავლება»? რა შუაში არიან აქ საერთოდ იეჰოვას მოწმეები? როგორ შეიძლება არჩევითად განვსაჯოთ ერთი კონფესია იმ სწავლებისათვის, რომელსაც უკლებლივ ყველა კონფესია ასწავლის, მართლმადიდებლობის ჩათვლით?

ეს მხოლოდ რამოდენიმე მაგალითია სასამართლო გადაწყვეტილებების უხეშობებისა და მიკერძოებულობისა, რომლებზეც ვერ ხვდები, უნდა იტირო თუ უნდა იცინო. სასამართლოები პირდაპირ სდებენ ბრალს იეჰოვას მოწმეებს ბიბლიური მუხლების არასწორ განმარტებაში – თანაც ეს საერო სახელმწიფოში! მოწმეებს დანაშაულად ეთვლებათ ის, რომ ისინი იწონებენ მარიამის (ქრისტეს დედის) ქრისტიანობაში მოქცევას – თითქოს არსებობენ ქრისტიანული ეკლესიები, რომლებიც მას ბრალს სდებენ ამის გამო. ამასთანავე მოწმეების ექსტრემიზმის მტკიცებულებების სახით ბიბლიის პირდაპირი მუხლები მოჰყავთ, რომლებიც ქრისტეს და მოციქულებს ეკუთვნით! როგორც მოყვანილი ციტატიდან ჩანს, ზოგიერთი ექსპერტი დაუფარავი ირონიით ოპერირებენ ფრაზით «იეჰოვასადმი რწმენა» – თითქოს არსებობს რომელიმე ქრისტიანული ეკლესია, რომელსაც იეჰოვასი არ სწამს. მოწმეებს ასამართლებენ სამეცნიერო ნაშრომებიდან და სხვა წიგნებიდან მოყვანილი ციტატების გამო, რომლებშიც გადმოცემულია საყოველთაოდ ცნობილი ისტორიული ფაქტები, მაგალითად წმინდა ომების მოწონების შესახებ. მოწმეებს დაუნდობლად სჯიან ჟურნალებში მოცემული ავტობიოგრაფიების გამო, რომლებშიც ვიღაცამ (ოჰ ღმერთო ჩემო!) ერთი ეკლესია დატოვა და მეორეს შეუერთდა და აღწერს, თუ რას ფიქრობს ის ამის შესახებ, – რაღა თქმა უნდა, საერო სახელმწიფოში რელიგიის გამოცვლა ხომ სასტიკად აკრძალულია. ერთი ჟურნალი ექსტრემისტულად, მასში მოყვანილი ლევ ტოლსტოის ფრაზის გამო გამოაცხადეს! ეს სასამართლო გადაწყვეტილებების რეალური მაგალითებია, რომელთაც შეგიძლიათ დამოუკიდებლად გაეცნოთ.

ძალიან საინტერესო იქნებოდა ისეთი რელიგიის პოვნა, რომელიც არ აკეთებს და არ ლაპარაკობს ყველაფერ იმას, რაშიც სასამართლოები სდებენ ბრალს იეჰოვას მოწმეებს. ნებისმიერი რელიგია აცხადებს, რომ ასეთ და ასეთ საქციელს გადარჩენამდე მივყავართ (სამოთხემდე, ნირვანამდე და ა.შ.), ასეთ და ასეთს კი – არა. შესაბამისად, ადამიანი, რომელიც პირველს არ აკეთებს და აკეთებს მეორეს, მოცემული რელიგიის თვალსაზრისით, ცოდვილია და ვერ გადარჩება: ანუ, კანონის ფორმულირების მიხედვით, ის «რელიგიური ნიშნით არასრულფასოვანია». თვითონ ცოდვის გაგება უკვე მოიცავს «არასრულფასოვნების პროპაგანდას». ნებისმიერი რელიგიის მისიონერები ცდილობენ, რომ ცოდვილები მათი ცოდვილი გზიდან თავის რელიგიაზე მოაქციონ, რომელიც ცხადდება ჭეშმარიტებად, გადამრჩენად და ა.შ.: აი თქვენ «რელიგიური უპირატესობის პროპაგანდაც». ეს მრავალჯერ იქნა დადასტურებული მრავალი ექსპერტის მიერ, რომლებიც იეჰოვას მოწმეების წინააღმდეგ გამართულ სასამართლო პროცესებში იღებდნენ მონაწილეობას. აი მაგალითად, ექსპერტმა ს.ნ. ასტაპოვმა, იეჰოვას მოწმეების რაიონული ორგანიზაციის ლიკვიდაციის პროცესზე ტაგანროგში თქვა:

საკუთარი განსაკუთრებულობის და უპირატესობის პროპაგანდა, რებისმიერი რელიგიის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს.

ამ პროცესზე საქმეში ჩართული იყო წიგნი «მტრობისა და სიძულვილის გაღვივების პასუხისმგებლობა. ფსიქო-სამართლებრივი შეფასება» (ა.რ. რატინოვი, 2005), რომელშიც ნათქვამია:

საკუთარი რელიგიის გამორჩევა, მისი როგორც უნიკალურის და ერთადერთი ჭეშმარიტის აღქმა, თითქმის ყველა რელიგიური სისტემის ქვაკუთხედს წარმოადგენს, ისევე როგორც სხვა რელიგიების «მცდარად» შეფასება, «რომლებსაც გადარჩენამდე არ მიჰყავს» და ა.შ. ამიტომ, რა თქმა უნდა, დასაშვებია რელიგიური დისპუტები, რომლებიც საკუთარ და სხვა სწავლებებს შეეხება, მათ დოგმებს და წეს-ჩვეულებებს, დასაშვებია რელიგიური მოღვაწეების, ღვთისმეტყველების, საჯარო ქადაგებების ორმხრივი კრიტიკა, რომლებიც მიმართულია საკუთარი ჭეშმარიტებისა და სხვა სწავლებების სიმცდარის დასამტკიცებლად («მათი სწავლება მცდარია ამიტომ და ამიტომ, ისინი არასწორად [ასრულებენ] ამა და ამ წეს-ჩვეულებებსა და მცნებებს, ამიტომ ისინი ერეტიკოსები არიან, ჩვენ კი – მართლმორწმუნენი» და ა.შ.).

ყოველივე ეს – რელიგიური კონფესიების გაწერილი ჭეშმარიტებები, ღვთისმეტყველება და პრაქტიკაა, და მათ შორის რუსული მართლმადიდებელი ეკლესიისაც, რომელიც თვითონაც მართავს პოლემიკას სხვა რელიგიებთან და ერეტიკოსთა მძვინვარე მდევნელებსაც კი უკეთებს კანონიზაციას (იხ. ციტატები იოსებ ვოლოცკიზე ზემოთ). ქრიატიანობა პირდაპირ ასწავლის, რომ, ვთქვათ, მუსულმანები ვერ გადარჩებიან, რადგან არ აღიარებენ უმთავრეს დოგმებს ქრისტეს სასწაულებრივ დაბადებაზე, გამომსყიდველურ სიკვდილზე და აღდგომაზე. მუსულმანები ქრისტიანობას აცხადებენ მცდარ გზად, რომელიც პირდაპირ ჯოჯოხეთისაკენ მიდის, რადგან ის არ აღიარებს მუჰამედს და მის ყურანს. ასეთი სახით, მართლმადიდებლობა მუსულმანთა «არასრულფასოვნების» პროპაგანდას ეწევა, მუსულმანები კი – მართლმადიდებლების. თვითონ სიტყვა «მართლმადიდებლობაც» კი სიტყვასიტყვით ნიშნავს «მართალ სწავლებას», «სწორხაზოვან აზრს», რაც უკვე თავისთავად წარმოადგენს სხვებზე უპირატესობის პროპაგანდას: ჩვენთან ყველაფერი მართალია, სხვებთან ყველაფერი მცდარი. იუდაიზმი პირდაპირ ასწავლის ებრაელი ხალხის გამორჩეულობის, სხვა ერებზე მისი უპირატესობის შესახებ: სახეზე გვაქვს არა მხოლოდ რელიგიური სახის, არამედ ნაციონალური ხასიათის სხვებზე უპირატესობაც. და ბოლოს, ნებისმიერი რელიგია ამბობს, რომ მხოლოდ მორწმუნეები გადარჩებიან (სამოთხეში მოხვდებიან, ნირვანაში მოხვდებიან და ა.შ.), და არა ათეისტები – ათეისტების არასრულფასოვნების აშკარა პროპაგანდაა.

აი რა თქვა ღვთისმსახურების დროს , 2010 წლის აღდგომისას, მიტროპოლიტმა ილარიონმა, მოსკოვის საპატრიარქოს ეკლესიის საგარეო ურთიერთობათა განყოფილების ხელმძღვანელმა, ეკლესიაში ფაქტიურად მეორე კაცმა პატრიარქის შემდეგ:

გახსოვდეთ იმის შესახებ, რომ დღეს მრავალი ცრუსწავლებებია, რომლებიც მცდარად ასწავლიან ღმერთზე, ეკლესიაზე. თუ თქვენს მეგობრებს შორის არის გზასაცდენილი და დაბნეული, დაეხმარეთ მათ. უფალმა ეკლესიაში მხოლოდ იმისთვის არ მოგიყვანათ, რომ მხოლოდ თქვენ დატკბეთ ჭეშმარიტების შეცნობით, არამედ იმისთვისაც, რომ თქვენთან ერთად მოიყვანოთ სხვა ადამიანებიც – ისეთები, როგორებიც თქვენ ხართ, რომლებიც გზას ასცდნენ ცრუსწავლებების, განხეთქილებების და სექტების გამო. ღმერთს ვთხოვ, რომ რაც შეიძლება მალე დაგეხმაროთ… გულებიდან განაგდოთ ყოველივე ის მცდარი, რაც ცრუმასწავლებლებმა გასწავლეს.

ან სხვა მაგალითი – ციტატა ნ. ვარჟანსკის წიგნიდან «Доброе исповедание. Православный противосектантский катехизис» (М., 1998):

ყველა ამ მრავალრიცხოვანი რელიგიებიდან ან რწმენიდან, მხოლოდ ერთი არს რწმენა ჭეშმარიტი მართლმადიდებლური, სხვა დანარჩენი კი – მცდარი. ისინი ეშმაკისაგან და ადამიანური სიამაყისაგან მომდინარეობენ… რატომ არიან სექტანტები ეშმაკის მიმბაძველები? იმიტომ რომ თვითონ სექტანტობა ადამიანებმა ეშმაკის ცდუნების წყალობით ისწავლეს.

ეს წიგნი პატრიარქი ალექსი II-ის ლოცვა-კურთხევით დაიბეჭდა. მართლმადიდებლურ ლიტერატურაში მსგავს აზრთა წყობას სათვალავი არ აქვს. საით იყურება პროკურატურა? საბედნიეროდ, ნორმალურ საერო სახელმწიფოში ის არც უნდა აქცევდეს ყურადღებას ასეთ რამეს, რადგან სახელმწიფო არ უნდა გამოდიოდეს მსაჯის როლში რელიგიათშორის დავებში. როგორც უკვე ითქვა, საღად მოაზროვნე მართლმადიდებლებს ყველაფერი ეს კარგად ესმით. აი რა თქვა ვიქტორ ლეგამ, დოცენტმა, ღვთისმეტყველების კანდიდატმა, მართლმადიდებლური წმინდა-ტიხონის სახელობის ჰუმანიტარული უნივერსიტეტის დოცენტმა, ПСТГУ-ს ფილოსოფიის კათედრის გამგემ:

არსებობს სიტყვის თავისუფლება, და სუსტია ის რელიგია, რომელსაც არ შეუძლია თავისი თავის სიტყვით დაცვა. მაგალითად, ქრისტიანობა თავის ჭეშმარიტებას ყოველთვის ზუსტად სიტყვით და სიმართლით ამტკიცებდა და საუკუნეების განმავლობაში უძლებდა კრიტიკოსების მხრიდან ყველა თავდასხმას. აუცილებელია, რომ ადამიანს მივცეთ იმ რელიგიის შესახებ მსჯელობის უფლება, რომელიც მან აირჩია. ხოლო იმაზე საუბარი, რომ ზოგიერთმა მსჯელობამ შეიძლება მორწმუნე ადამიანის გრძნობები შეურაცყოს, – ეს ბავშვური საუბარია.

მაგრამ ზოგიერთ პროკურორს ეს ან არ ესმის (რაც ნაკლებსავარაუდოა), ან აბსოლუტურად გააზრებულად კონსტატირებენ იურიდიულ ფარსს, როდესაც მოწმეებს ისეთ საოცარ დანაშაულებს აბრალებენ, როგორიც  უზენაესი სასამართლოს 2009 წლის 8 დეკემბრის პროცესზე წაუყენა პროკურორმა:

მტკიცებულება, რომ ტრადიციული ქრისტიანობა – ცრუ რელიგიაა, წითელ ხაზად გასდევს მთელ ლიტერატურას [რომელსაც მოწმეები ავრცელებენ].

დიახ, ზუსტად ისევე როგორც ისლამში, იუდაიზმში, ათეიზმში – ყველა მათგანში გადის მსგავში წითელი ხაზი. აი ასეთი იოლი მეთოდით, პროკურორი ადგა და ექსტრემისტებად გამოაცხადა იეჰოვას მოწმეები, მუსულმანები, იუდეველები და ათეისტები, ადგა და უარი უთხრა რელიგიური და სხვა მრწამსის ქონის კონსტიტუციურ უფლებაზე – მხოლოდ იმიტომ, რომ ისინი «ტრადიციულ ქრისტიანობას ცრუ რელიგიად მიიჩნევენ». უზენაესმა სასამართლომ კი მიიღო ეს არგუმენტი, თუმცა ჯერ კიდევ 1998 წელს იუსტიციის სამინისტროს პოზიცია იეჰოვას მოწმეებთან მიმართებაში აბსოლუტურად საპირისპირო იყო (იხ. იუსტიციის სამინისტროს 1999 წლის რელიგიური ექსპერტიზის ციტატა «მითში» №2). თუ რატომ შეიცვალა აზრი ასე უცბად 180 გრადუსით, ზემოთ უკვე ახსნილი იყო.

გოლოვინის სასამართლოს, უკვე ნახსენებ ერთერთ ექსპერტიზაში ნათქვამი იყო:

ზედსართავი სახელი «ცრუ», რომელიც რელიგიის ან მისი მიმდევრის მიმართ გამოიყენება, არ შეიძლება განხილული იყოს როგორც უარყოფითი ემოციური შეფასება  ან დამამცირებელი მახასიათებელი. მიუხედავად იმისა, რომ იეჰოვას მოწმეების ლიტერატურაში, არსებულ მსოფლიო რელიგიებს და სხვა რელიგიურ რწმენებს ედებათ ბრალი მსოფლიო ომების, პოლიტიკური არასტაბილურობის, თანამედროვე მსოფლიოს ეკონომიკური და სოციალური პრობლემების გამო, რელიგიური მიმდინარეობებისა და მათი მიმდევრების მიმართ გამოყენებული განსაზღვრებები სავსებით კორექტულია, ისინი რუსული ენის ნეიტრალურ და მაღალ სტილს მიეკუთვნებიან და ვერ იქნებიან კლასიფიცირებული როგორც დამამცირებელი ან ემოციურად უარყოფითი შეფასების მქონე.

ხოლო აი რა განსაზღვრა ევროპულმა სასამართლომ («ხენდისაიტი შეერთებული სამეფოს წინააღმდეგ», 7 დეკ. 1976 წ.):

აზრის გამოხატვის თავისუფლება მხოლოდ იმ «ინფორმაციებს» ან «იდეებს» როდი ეხება, რომლებიც მოწონებას იმსახურებენ, უწყინრად ითვლებიან ან ინტერესს არ წარმოადგენენ, არამედ ასევე მათაც, რომლებიც შეურაცყოფენ, შოკს ჰგვრიან ან საზრუნავს უჩენენ.

გარდა ამისა, ექსტრემიზმის შესახებ კანონში იკრძალება ცალკეული პირების «არასრულფასოვნების პროპაგანდა», და არა მათი მოქმედებების ან მრწამსისა. მეორე საკითხში დანაშაულის შემადგენლობა არ არის, რაც იმავე ექსპერტიზის მიერაა დადასტურებული:

იეჰოვას მოწმეების ორგანიზაცია ძირითადად სხვა რელიგიური გაერთიანებების მოქმედებებს აკრიტიკებს – ამიტომ მას ამავდროულად არ შეუძლია დამამცირებელი მახასიათებლების გამოყენება: შეიძლება დაამცირო (ანუ ღირსება შეულახო) მხოლოდ ადამიანი ან ორგანიზაცია, მაგრამ არა მათი მოქმედებები.

როგორც ჩანს, იეჰოვას მოწმეების მდევნელებისთვის ძალიან რთულია იმის გაგება, თუ როგორ შეიძლება აფასებდე ადამიანებს, მაგრამ არ ეთანხმებოდე მათ თვალსაზრისს. მათი თვალსაზრისით, რაიმე მოსაზრებაში ნებისმიერი არდათანხმება – აუცილებლად ნიშნავს ამ მოსაზრების მატარებლის შეურაცყოფას. როგორც ჩანს, მათ სურთ იდეალური უტოპიური საზოგადოების შექმნა, რომელშიც ყველა ყოველთვის და ყველაფერში დაეთანხმება ერთმანეთს.

გაუგებარია, რატომ განიხილავენ სასამართლოები მხოლოდ იეჰოვას მოწმეების ლიტერატურას და არა ბიბლიას, რომელშიც ასევე შეიძლება უამრავი ექსტრემიზმის აღმოჩენა (ციტატები მოყვანილია მართლმადიდებლური თარგმანიდან):

შევიძულე კრებული უკეთურთა და ბოროტთა გვერდით არ დავჯდები (ფსალმუნი 25:5).შევიძულე ამაოების დამცველნი და მე მივენდე უფალს (ფსალმუნი 30:6).ვაი თქვენდა, მწიგნობარნო, და ფარისეველნო, თვალთმაქცნო, ცათა სასუფეველს რომ უხშობთ ხალხს, ვინაიდან არც თვითონ შედიხართ და არც შემსვლელთ ანებებთ შესვლას (მათე 23:13).ნეტარია კაცი, რომელიც არ მისდევს უღმრთოთა რჩევას და ცოდვილთა გზას არ ადგას, არ ზის ავყიათა საკრებულოში (ფსალმუნი 1:1).ნუ შეებმებით უცხო უღელში ურწმუნოებთან ერთად, ვინაიდან რა აკავშირებს სამართლიანობასა და ურჯულოებას? რაა საერთო ნათელსა და ბნელს შორის? რამ შეათანხმოს ქრისტე და ბელიარი? ან რა ხელი აქვს მორწმუნეს ურწმუნოსთან? (2 კორინთელთა 6:14, 15).უკეთური ურთიერთობანი ხრწნიან კეთილ ზნე-ჩვევებს (1 კორინთელთა 15:33).ბრძენკაცებთან მოსიარულე თავად დაბრძენდება, ბრიყვთა მეგობარი კი გაუბედურდება (იგავნი 13:20).

გაუგებარია, რითაა ეს ციტატები იმათზე უკეთესი, ექსპერტებს რომ მოჰყავთ მოწმეების ლიტერატურიდან ექსტრემიზმის მტკიცებულებების სახით. ან ყურადღება მიაქციეთ იმას, თუ რას ამბობს ბიბლია მათზე, ვინც ქრისტიანი არ არის:

რადგან სამართლიანია ღვთის წინაშე, რომ ჭირი მიეგოს თქვენს შემაჭირვებელთ, ხოლო თქვენ, შეჭირვებულთ,  – განსვენება ჩვენთან ერთად, როცა უფალი ჩვენი იესო თავისი ძალის ანგელოზებითურთ გამოგვეცხადება ზეცით, რათა ცეცხლის ალით იძიოს შური მათზე, ვინც არ სცნობს ღმერთს და ეურჩება ჩვენი უფლის იესოს სახარებას, ვინც სასჯელად მიიზღავს საუკუნო წარწყმედას უფლის სახისა და მისი ძალმოსილების დიდებისაგან (2 თესალონიკელთა 1:6–9).

ყურადღება მიაქციეთ: ახალი აღთქმა წმინდა მოციქული პავლეს პირით სასიკვდილო განაჩენს უცხადებს ყველას, ვინც «ეურჩება ჩვენი უფლის იესოს სახარებას». მოციქული პირდაპირ სიკვდილით ემუქრება ყველას, ვინც მის რელიგიურ შეხედულებებს არ იზიარებს! რელიგიური უპირატესობისა და განსაკუთრებულობის როგორი გაუგონარი პროპაგანდაა, ასე არ არის? სულაც არაა დიდი ძალისხმევა საჭირო იმისათვის, რომ აქ დაინახო როგორც ძალადობისაკენ მოწოდება, ასევე დანაშაულის ნებისმიერი სხვა შემადგენელი გემოვნებისამებრ. მაშ რატომ იკრძალება იეჰოვას მოწმეების ლიტერატურა და არა ბიბლია?

ან ავიღოთ იესო ქრისტეს პირდაპირი ციტატა, სახარების ერთერთი ყველაზე ლამაზი და მოცულობითი ადგილი, რომელსაც ასევე მინიატურულ სახარებას უწოდებენ. ეს ადგილი ქრისტიანობის მთლიან არსს ირეკლავს:

ვინაიდან ისე შეიყვარა ღმერთმა ქვეყანა, რომ მისცა თავისი მხოლოდშობილი ძე, რათა ყოველი მისი მორწმუნე კი არ წარწყმდეს, არამედ ჰქონდეს საუკუნო სიცოცხლე (იოანე 3:16).

ყურადღება მივაქციოთ: მის მორწმუნეებს საუკუნო სიცოცხლე ექნებათ, ურწმუნოებს კი – არ ექნებათ და დაიხოცებიან. კვლავ რელიგიური უპირატესობისა და განსაკუთრებულობის პროპაგანდაა სახეზე, და ასევე პროკურორებისათვის ასე საყვარელი ძალადობისაკენ მოწოდება (ფარული, რა თქმა უნდა ფარული).

სინამდვილეში ბიბლია უფრო მეტად «ექსტრემისტული» წიგნია: იეჰოვას მოწმეები არ მოუწოდებენ ურწმუნოთა «სიძულვილისკენ», როგორც ამას ბიბლია აკეთებს, და ისინი არავის ეუბნებიან «ვაი თქვენ, თვალთმაქცნო», როგორც ამას იესო აკეთებდა. ხოლო თუ მაინც საუბრობენ ცოდვილების ან სხვა რელიგიების ბედზე, ამას ისე აკეთებენ, რომ არ ასახელებენ კონკრეტულ ეკლესიებს, რადგან ცდილობენ, რომ მოსაუბრეს (მკითხველს) არ აწყენინონ. იეჰოვას მოწმეები – ერთერთი ყველაზე კორექტული კონფესიაა, რაც საღვთისმეტყველო პოლემიკას შეეხება.

ის, რაც ეხლა ხდება, – ესაა იურიდიული პროფანაცია, თანაც ეს არაკომპეტენტური იურისტის რადიკალური თვალსაზრისი კი არა, მთელი რუსეთის სასამართლო სისტემის აბსოლუტურად ოფიციალური პოზიციაა, რომელიც უზენაესი სასამართლოს მიერაა დამტკიცებული. 2009 წლის 8 დეკემბრიდან რუსეთში ოფიციალურად ექსტრემიზმად ითვლება «ტრადიციული ქრისტიანობის» ჭეშმარიტების ეჭვქვეშ დაყენება. მაგალითად, ეს აბსოლუტურად ოფიციალურადაა ჩაწერილი დადგენილებაში, ალექანდრე კალისტრატოვის საქმესთან დაკავშირებით:

2007 წლის ბეჭდური გამოცემა, წიგნი «მოდი და გამომყევი»… შეიცავს გამონათქვამს, რომელიც ჭეშმარიტი ქრისტიანობისადმი ნეგატიურ დამოკიდებულებას აჩვენებს.

აი სინამდვილეში რაში მდგომარეობს იეჰოვას მოწმეების «დანაშაული» – ნეგატიური დამოკიდებულება ჭეშმარიტი ქრისტიანობის, მართლმადიდებლობის მიმართ. თუმცა, ამის გამო ყველას როდი დასჯიან (ათეისტებს, მუსულმანებს და ა.შ.), არამედ მხოლოდ იეჰოვას მოწმეებს. ასე რომ, ერთი და იგივე მოქმედების გამო, ხელისუფლება, ზოგ ადამიანებს სჯის, სხვებს კი – არა (ჯერჯერობით). მაგალითად, ქალაქ ივანტეევკაში (მოსკოვის ოლქი), პოლიციის თანამშრომლებმა პირდაპირ განაცხადეს, რომ კონსტიტუცია იეჰოვას მოწმეებზე არ ვრცელდება. «კონსტიტუციის 28-ე მუხლი მხოლოდ მართლმადიდებლებს ეხება, იეჰოვას მოწმეები კი – სექტაა», – უთხრეს სამართალდამცავებმა მორწმუნეებს ე. მარინოვოის და მ. კურიატნიკოვს.

კანონი ექსტრემიზმის შესახებ მთავარ იარაღად იქცა ხელისუფლებისათვის, ნებისმიერი არასასურველი ჯგუფების წინააღმდეგ, თანაც არა მხოლოდ უმცირესობებისა და სხვადასხვა სახის «სექტების» წინააღმდეგ. მაგალითად, სავსებით ანალოგიური არგუმენტაცია გამოიყენება მართლმადიდებლური ტიპის პოლიტიკური ორგანიზაციების წინააღმდეგ, მაგრამ იქ ექსტრემისტულად უკვე მართლმადიდებლობის ჭეშმარიტების მტკიცება ცხადდება. სადამდე მიგვიყვანს ექსტრემიზმთან ბრძოლის ნიღბის ქვეშ დამალული სიძულვილის მეწყერი, ძნელი სათქმელია. ასეთ სასამართლო კაზუისტიკაზე ათასობით ადამიანის ბედი რომ არ იყოს დამოკიდებული, ყოველივე ამაზე, როგორც სასაცილო ანეგდოტზე გაცინება შეიძლებოდა. მაგრამ ეხლა იმ ასობით ათას მორწმუნეს რა ვუყოთ, რომელთაც სავსებით რეალური ჩხრეკები, პოლიციელთა თვითნებობა საბჭოთა სტილში და სასამართლო ინსტანციებში გაუთავებელი სიარული მოელის?

იესო ქრისტეს რომ ეცხოვრა თანამედროვე რუსეთში, მას სასამართლოებში ატარებდნენ. ეს ირონია და შიშველი ვარაუდი არაა: ეს პირდაპირ თქვა ფე-ეს-ბეს ერთერთმა თანამშრომელმა, იეჰოვას მოწმეებთან საუბარში. «იესო რომ ცხოვრობდეს ჩვენს დროში, ჩვენ მასაც ექსტრემისტად ჩავთვლიდით», – უთხრა ფე-ეს-ბეს წარმომადგენელმა დაკავებულ ალექსეი კოსიანენკოს ახტუბინსკში (ასტრახანის ოლქი). ძვირფასო მკითხველო, კომფორტულია თქვენთვის ასეთ ქვეყანაში ცხოვრება?

ეს ძალიან დიდი დარტყმაა რუსეთისა და მისი სასამართლო სისტემის რეპუტაციაზე. აი როგორი კომენტარი გაუკეთა ამ სიტუაციას რელიგიათმცოდნეობისა და პოლიტოლოგიის პროფესორმა კრისტოფერ მარშმა, ბეილორის უნივერსიტეტიდან (აშშ):

დაახლოებით ოთხი წლის წინ მე გამოვაქვეყნე სტატია «რუსულ მიმოხილვაში», რომელშიც საუბარი იყო იმაზე, რომ რუსეთის რეგიონებში სამართალდამცავებისა და სასამართლო ორგანოების მხრიდან შეუწყნარებლობის და ადამიანის უფლებების დარღვევების პირობებში, უზენაესი სასამართლო კანონიერების გარანტად რჩება, რომელიც კანონების თვითნებურად განმარტებისა და ექსტრემისზმის იარლიყების მიკერების წინააღმდეგ გამოდის. ეს ჩვენთვის, დასავლეთში, რუსეთში დემოკრატიის გამონათების ბოლო იმედს წარმოადგენდა. ეხლა, მას შემდეგ რაც მხარი დაუჭირა რეგიონალური სასამართლოს გადაწყვეტილებას, უზენაესმა სასამართლომ საბოლოოდ დაკარგა დამოუკიდებლობის ნარჩენები და საკუთარი რეპუტაცია შელახა. ეს სახიფათო ტენდენციაა.

ლუდმილა ალექსეევა, მოსკოვის ჰელსინკის ჯგუფის თავჯდომარე:

მე დარწმუნებული ვარ, რომ ევროპის სასამართლო გააუქმებს რუსეთის უმაღლესი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილებას. თუმცა, მე ძალიან მწარედ ვწუხვარ, რომ ამავდროულად ევროპული საზოგადოების თვალში რუსეთი გამოჩნდება როგორც ველური, შუასაუკუნეების და რელიგიური უმცირესობებისადმი შეუწყნარებელი ქვეყანა.

ვიქტორ პოლიაკოვი, საერთორუსული საზოგადოებრივი მოძრაობა «ადამიანის უფლებებისათვის», ნოვოსიბირსკის რეგიონალური განყოფილების თავჯდომარის მოადგილე:

ისეთი სისულელით დაკავება, როგორიცაა ექსტრემიზმის ისეთ გამოცემებში ძებნა, რომლებიც ადამიანთა მცირე რაოდენობისთვის წარმოადგენს საინტერესოს, რომლებიც არავითარ შემთხვევაში არ წავლენ სისხლის სამართლის დანაშაულზე, მხოლოდ მაშინ შეიძლება, როდესაც დამნაშავეობას ბოლო აქვს მოღებული, ხოლო გამოძიება და პროკურატურა ეძებს, ამ უსაქმურობისას რით დაკავდნენ. ის ცინიზმი, რომლითაც ციხეში ტენიან ყველაზე მშვიდობიან და კანონმორჩილ ადამიანებს, ზიზღის მეტს არაფერს არ იწვევს.

მითი 4: იეჰოვას მოწმეები – კომერციული ორგანიზაცია


სექტათმცოდნეები ამტკიცებენ, ხოლო მრავალ ჟურნალისტსა და ჩინოვნიკს გულწრფელად სჯერა, რომ იეჰოვას მოწმეების ორგანიზაცია სუფთა კომერციული მიზნით არსებობს, რომლითაც ხელმძღვანელობა უსინდისოდ აკეთებს ფულს რიგით მორწმუნეებზე. თანაც ამასთანავე, ამ მითის ავტორებს, მის მხარდასაჭერად ვერცერთი მტკიცებულება ვერ მოჰყავთ – მაგალითად, ორგანიზაციის ხელმძღვანელთა ხარჯთა სია ან რაიმე იახტების ან ვილების ფოტოები.

დიახ, იეჰოვას მოწმეები იღებენ შემოწირულობებს, მაგრამ, პირველი, რომელი ეკლესია არ აკეთებს ამას? ამასთანავე მოწმეები შესაწირავებს მხოლოდ მათი შეხვედრების ადგილებში იღებენ და არ დგამენ შესაწირავების ყუთებს ვაგზლებზე, ქუჩებში და ყველა მაღაზიაში.

მეორე, მოწმეებთან შემოწირულობები კონკრეტულად ლიტერატურის გამოცემაზე და სამშენებლო და მისიონერულ პროექტებზე მიდის, და არა პატრიარქის ლიმუზინებზე და რეზიდენციებზე, როგორც ეს რუსეთის ერთერთ რელიგიურ ორგანიზაციაში ხდება (მას არც ქართული ჩამორჩება). ამის შემოწმება ნებისმიერ მომენტში შეიძლება, რადგან მათი ფინანსური დოკუმენტაცია ყოველთვის  ხელმისაწვდომია საგადასახადო ორგანოებისათვის, მათ შორის ჩვენ ქვეყანაშიც. იეჰოვას მოწმე პროფესიონალი მსახურების მცირე ფენა (მისიონერები და მიმომსვლელი უხუცესები) ძალიან მოკრძალებულ თანხას იღებენ მხოლოდ ძირითადი ხარჯებისათვის. იგივე ეხება ასევე ასზე მეტ სამმართევო კომპლექსში მომსახურე ყველა მოხალისე მსახურს. ორგანიზაციის ხელმძღვანელებიც კი საერთო საცხოვრებელ კომპლექსში ძალიან მოკრძალებულ პირობებში ცხოვრობენ, როგორც უკვე აღვნიშნეთ.

მესამე, მრავალი მიიჩნევს, რომ იეჰოვას მოწმეებთან შემოწირულობების რაღაც გარკვეული სავალდებულო მინიმალური ნორმებია დადგენილი. ეს ასე არ არის. ამ საკითხთან დაკავშირებით არავითარი მოთხოვნები, ნორმები და წესები არ არსებობს, თვითოეული იმდენს სწირავს, რამდენიც უნდა და შეუძლია. გარდა ამისა, შეწირულობები აბსოლუტურად ანონიმურია, ამიტომ იმის შემოწმება, ვინ შესწირა ან რამდენი შესწირა, უბრალოდ ტექნიკურად შეუძლებელია. თეორიულად იეჰოვას მოწმეს შეუძლია მთელი ცხოვრების განმავლობაში არაფერი შესწიროს, და ამის შესახებ ვერავინ ვერაფერს გაიგებს.

მეოთხე, იეჰოვას მოწმეები თანმიმდევრულად გამოდიან, რელიგიური საქმიანობიდან რაიმე სარგებლის მიღების წინააღმდეგ. ლიტერატურა ან უფასოდ რიგდება ან (ზოგიერთ ქვეყნებში საგადასახადო კანონმდებლობის თავისებურების გამო) თვითღირებულების ფასში გაიცემა. ბიბლიური შესწავლები მხოლოდ და მხოლოდ უფასოდ ტარდება. მოწმეების შეხვედრის ადგილებში ნებისმიერი სახის კომერციული საქმიანობა კატეგორიულად აკრძალულია, უბრალოდ ფართის გაქირავებაც კი. მოწმეებს არავითარი ტარიფები და პრაისები არ გააჩნიათ. ყოველივე ეს მკვეთრად გამოკვეთს მოწმეებს სხვა რელიგიური კონფესიების ფოზე, რომელთათვისაც ჩვეულებრივ უცხო არ არის კომერციის სული, იქნება ეს «საეკლესიო მაღაზიების» გახსნა თუ ფასიანი ღვთისმსახურების შესრულება (აქ უკომენტაროდ დავტოვებთ ამ საკითხის მიმართ სახარების დამოკიდებულებას). ფაქტები არ გვაძლევს საშუალებას, რომ იეჰოვას მოწმეებზე ისე ვისაუბროთ როგორც კომერციულ სტრუქტურაზე. ის აბსოლუტურად არაკომერციული, საქველმოქმედო ორგანიზაციაა, რაც ყველა მის დადგენილებაშია შავით თეთრზე გაწერილი.

და ისევ და ისევ გაოცებას იწვევს ორმაგი სტანდარტების ლოგიკა: მართლმადიდებელი ეკლესიისათვის რატომაა დაშვებული კომერციით დაკავება, ელიტარული საქმიანი უძრავი ქონების მშენებლობის ჩათვლით, იეჰოვას მოწმეებს კი ამის უფლება არ აქვთ? რატომ სდებენ ბრალად მოწმეების ხელმძღვანელებს სამწყსოს ექსპლუატაციაში, მაშინ როდესაც ისინი სამწყსოს 90%-ზე ღარიბულად ცხოვრობენ, მაგრამ იგივეში არავინ სდებს ბრალს რუსულ მართლმადიდებელ ეკლესიას (ან საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას), რომელიც არც კი ცდილობს ასტრონომიული სიმდიდრის დამალვას? არავინ არ გამოხატავს აღშფოთებას იმასთან დაკავშირებით, თუ საეკლესიო უფროსობა როგორ ახრჩობს გადასახადებით თავისივე საკუთარ ქვეშევრდომებს, მაგრამ იეჰოვას მოწმეების ნებაყოფლობითი და ანონიმური შესაწირავების ყუთები ზოგიერთის აღშფოთებას იწვევს.

მითი 5: იეჰოვას მოწმეები არა ქრისტიანები («ფსევდოქრისტიანები», «ფსევდორელიგიური ორგანიზაცია»)

იმის ერთიანი და ერთმნიშვნელოვანი განსაზღვრება, თუ რა უნდა ჩაითვალოს ქრისტიანობად და რა არა, არ არსებობს. ყოველ კონფესიას შეუძლია თავისებურად განსაზღვროს, თუ რა უნდა ჩათვალოს «ჭეშმარიტად ქრისტიანულად», თანაც ის უპირობოდ მიდრეკილია რომ ამ განსაზღვრებას მხოლოდ ის დაუკავშიროს, რაც მხოლოდ მისთვისაა დამახასიათებელი. ამ საკითხში იეჰოვას მოწმეები გამონაკლისს არ წარმოადგენენ.

იმ კრიტერიუმებიდან გამომდინარე, რომლებიც მეცნიერთა უმეტესობისათვის მისაღებია, ქრისტიანობა – ესაა ახალი აღთქმის აღიარება ღვთისაგან მოცემულ წერილად და იესო ქრისტეს ღვთის ძედ, უფლად და გამომსყიდველად აღიარება. ასეთი გაგებით იეჰოვას მოწმეები «სრულუფლებიან» ქრისტიანებს წარმოადგენენ, რადგან თანმიმდევრულად უჭერენ მხარს ორივე მდგომარეობას. ამ მიზეზის გამო, დამოუკიდებელი რელიგიათმცოდნეები მათ ქრისტიანულ კონფესიებს მიაწერენ.

აი როგორ განისაზღვრებიან იეჰოვას მოწმეები რამოდენიმე ენციკლოპედიაში:

·                     «მიმდინარეობა პროტესტანტიზმში» (სამშობლოს ისტორია);
·                     «პროტესტანტიზმში ერთერთი ბოლო მიმდინარეობათაგანი» (რელიგიური ლექსიკის რუსულ-ინგლისური ლექსიკონი)
·                     «პროტესტანტული სახის რელიგიური ორგანიზაცია» (ისტორიული ლექსიკონი);
·                     «პროტეტანტული ტიპის რელიგიური ორგანიზაცია» (ფილოსოფიური ლექსიკონი);
·                     «მარგინალური პროტესტანტების კონფესია» (მსოფლიოს ხალხები და რელიგიები);
·                     «ქრისტიანული სექტა» (ილუსტრირებული ენციკლოპედიური ლექსიკონი);
·                     «ქრისტიანული სექტა» (რუსეთის ენციკლოპედიური ლექსიკონი);
·                     «ქრისტიანული სექტა» (დიდი საბჭოთა ენციკლოპედია);
·                     «ქრისტიანული სექტა» (დიდი ენციკლოპედიური ლექსიკონი);
·                     «ადვენტისტური მოძრაობა» (Britannica).

აქ სიტყვა «სექტა» დამამცირებელ აზრს არ ატარებს და რელიგიათმცოდნეობის აზრითაა გამოყენებული, მაგრამ შევნიშნოთ, რომ ის ყველგან ან «ქრისტიანულია», ან «პროტესტანტული» (პროტესტანტიზმი ასევე ქრისტიანობის ერთერთი მიმდინარეობაა). როგორც ვხედავთ, კომპეტენტური ცნობარები მხარს არ უჭერენ იმ მოსაზრებას, რომ იეჰოვას მოწმეები არ წარმოადგენენ ქრისტიანებს («ბრიტანიკა» ადვენტისტებთან  აკავშირებს მათ, ადვენტისტებს კი არავინ უკრძალავს ქრისტიანებად თავის მოხსენიებას). ვიკიპედიაც კი, რომელიც დიდი მეცნიერული სიზუსტით არ გამოირჩევა,«ქრისტიანულ დენომინაციას» უწოდებს იეჰოვას მოწმეებს (ინგლისურენოვანი ვერსია).

იეჰოვას მოწმეები თითქმის სიტყვა-სიტყვით ეთანხმებიან ერთერთ ადრეულ ქრისტიანული რწმენის სიმბოლოს, ეგრეთწოდებულ მოციქულთა, რომელიც ახ.წ. 3-4 საუკუნეებით თარიღდება. ის შემდეგი სახით ჟღერს:

მწამს მამა ღმერთი, ყოვლისშემძლე, შემოქმედი ცისა და მიწისა.


და უფალი იესო ქრისტე, მხოლოდ შობილი ძე ღმერთისა, უფალი ჩვენი, ჩასახული სულიწმინდისაგან, დაბადებული ქალწულ მარიამისაგან, ნაწამები პონტოელი პილატეს დროს, ჯვარცმული, მომკვდარი და დამარხული, ჩასული ჯოჯოხეთში, მკვდრეთით აღმდგარი მესამე დღეს, ამაღლებული ზეცაში და ყოვლისშემძლე მამა ღმერთის დიდებაში მჯდომი, საიდანაც ის მოვა ცოცხალთა და მკვდართა გასასამართლებლად.


მწამს სულიწმინდა, ერთი წმინდა ქრისტიანული ეკლესია, წმიდანთა მოზიარეობა, ცოდვების პატიება, მკვდრეთით აღდგომა და საუკუნო სიცოცხლე. ამინ.

თუ იეჰოვას მოწმეები მხარს უჭერენ და ეთანხმებიან მე-3 საუკუნის რწმენის სიმბოლოს, მაგრამ არ წარმოადგენენ ქრისტიანებს, მაშინ ვინ იყვნენ ამ სიმბოლოს თანამედროვეები და თვითონ მისი ავტორები?

ზოგიერთს არ მოსწონს ან მისთვის გაუგებარია სახელი «იეჰოვა», მაგრამ ეს ბიბლიური ღვთის სახელია, რომელიც მოწმეებმა კი არ მოიგონეს, არამედ უბრალოდ ისესხეს რუსული მართლმადიდებლური ლექსიკონიდან. ნებისმიერ მსურველს შეუძლია ამაში დარწმუნება, თუ გადაშლის ბიბლიის ოფიციალურ მართლმადიდებლურ სინოდალურ თარგმანს გამოსვლის წიგნზე, თავი 15, მუხლი 3. ეს სახელი მე-19 საუკუნეში ფართოდ იყო ცნობილი რუსეთში, მას თავის შემოქმედებაში იყენებდნენ რუსი პოეტები (იხ. ა. პუშკინი, «ვიგელისადმი მიწერილი წერილიდან»; ვ. ჟუკოვსკი, «ბიბლია»; ვ. ბენედიქტოვი, «ახლავე»). ასე თუ ისე ყველა კონფესია აღიარებს ღვთის სახელს, და ის, რომ იეჰოვას მოწმეები მასზე შედარებით მეტ აქცენტს აკეთებენ, ვიდრე სხვები, არავითარ შემთხვევაში არ იძლევა იმის მიზეზს, რომ წაერთვათ ქრისტიანებად წოდების უფლება.

ხშირად გადმოსცემენ როგორც ფაქტს, რომ იეჰოვას მოწმეები – არის ერთგვარი იუდაურისმაგვარი სექტა, რომელიც არ აღიარებს იესო ქრისტეს და მის ღვთაებრიობას. ეს ასე არ არის. იეჰოვას მოწმეები მხოლოდ ღმერთის სამერთობის შესახებ სწავლებას უარყოფენ, კერძოდ სპეციალურ დოგმატს ძისა და მამის «ერთარსობის» შესახებ, რომელსაც ვერცერთი სერიოზული, რელიგიისისტორიის სპეციალისტი, ვერ უწოდებს ძირეულად ქრისტიანულს, რადგანაც ის მხოლოდ და მხოლოდ ახ.წ. მე-4 საუკუნეში იქნა გაფორმებული. თვითონ ტერმინი «ერთარსი» (ბერძ. ჰომოუსია) ჯერ კიდევ მე-2 საუკუნეში ერეტიკულად ითვლებოდა, რადგან პირველად მისი გამოყენება ქრისტიანულმა ერეტიკოს-გნოსტიკოსებმა დაიწყეს. სამების შესახებ სწავლების თანამედროვე ვარიანტი მხოლოდ ახ.წ. მე-5 საუკუნეში იქნა ფორმულირებული, როდესაც ეგრეთწოდებული ათანასეს რწმენის სიმბოლო გაჩნდა.

იეჰოვას მოწმეების გარდა, არის ასევე სხვა კონფესიები და დამოუკიდებელი ეკლესიები, რომლებიც ასევე არ აღიარებენ სამების შესახებ სწავლებას, რომელთაც ამასთანავე არავინ ართმევს უფლებას, რომ ქრისტიანებად იწოდებოდნენ. მაგალითად, აშშ-ში, კანადაში და მექსიკაში დაახლოებით 600 უნიტარული ეკლესია მოქმედებს. არც ისინი არიან ქრისტიანები?

ნაწილი 2 წაიკითხეთ აქ!

----------------------------------------------------------