ჯვარი: სიწმინდეა თუ ცდომილება?

ჯვრის წარმართული თაყვანისცემა

როგორ შეაღწია ჯვარმა ქრისტიანობაში

«ჯვარი» თუ «ძელი»?

კერპისა და სიკვდილის იარაღის თაყვანისცემა?

  ჯვარი, მრავალი საუკუნის განმავლობაში მიიჩნევა სიწმინდედ სხვადასხვა ერებში, რომლებიც თავს «ქრისტიანული» სამყაროს ნაწილად მიიჩნევენ. «ახალი ბრიტანული ენციკლოპედიის» შენიშვნის თანახმად, ჯვარი წარმოადგენს «ქრისტიანული რელიგიის მთავარ სიმბოლოს» («The NewEncyclopædia Britannica»). ხოლო «ენციკლოპედიურ ლექსიკონში, გრანატი» ჯვარს ეწოდება «ქრისტიანების უმნიშვნელოვანესი სიმბოლური სიწმინდე». ზოგიერთი იმასაც ამტკიცებს, რომ თუ ღმერთის მორწმუნე ადამიანი თავის რწმენაში არ აღიარებს ამ სიმბოლოს, მას არ შეილება ქრისტიანი ეწოდოს.

  თუმცა, მიუხედავად ჯვრის, რელიგიური თაყვანისცემის აუცილებელ ატრიბუტად აღქმისა, არსებობენ მრავალი ისეთი გულწრფელი ქრისტიანები, რომლებსაც სინდისი ნებას არ რთავს, რომ ეს სიმბოლო არა მხოლოდ ღვთის მსახურებაში არ გამოიყენონ, არამედ  საერთოდ სიწმინდედ რომ შერაცხონ. გარდა ამისა, მათ გააჩნიათ ყველა საფუძველი რომ იყვნენ იმაში დარწმუნებულები, რომ  ნომინალური «ქრისტიანების» დამოკიდებულება ჯვრისადმი, როგორც ჯვარცმის ფორმისადმი, რომელზეც დასჯილი იქნა უფალი იესო ქრისტე, წარმოადგენს სერიოზულ შეცდომას.

  მოცემულ სტატიაში ჩვენ შევეცდებით გამოვარკვიოთ, ჯვრისადმი არსებული ასეთი თვალსაზრისის მიზეზები. ჩვენ გავიგებთ, რატომ არ შეიძლება რომ ეს რელიგიური სიმბოლო იყოს ჭეშმარიტად ქრისტიანული ელემენტი, და, შესაბამისად, რომ არ გააჩნია სულ მცირე ბიბლიური საფუძველიც კი, რათა ის სიწმინდედ იყოს მიჩნეული. საიდან იღებს ჯვარი სათავეს? გამოიყენებოდა თუ არა ის თაყვანისმცემლობაში პირველი ქრისტიანების მიერ? როგორ მოხდა, რომ ჯვრის სიმბოლიკა შეერწყა ქრისტიანობის სფეროს? ეკლესიის წარმომადგენლების მხრიდან, ჯვრისადმი დამოკიდებულება, თანხმობაშია თუ არა იმასთან, რასაც ბიბლია ჭეშმარიტ თაყვანისმცემლობაზე ამბობს? ამ კითხვებზე პასუხს გასცემს სტატია, რომელსაც გთავაზობთ ძვირფასო მკითხველო.

  ავტორის მიზანს არ წარმოადგენს ვინმესთვის თავისი მოსაზრების თავზე მოხმევა. თავისთავად, პატივი უნდა ვცეთ ნებისმიერი ადამიანის უფლებას, ისეთი სახით გამოიკვლიოს რელიგიური რწმენა, რომელიც მას მიაჩნია სწორად. მაგრამ, თავის მხრივ ავტორს მიაჩნია შესაძლებლად და აუცილებლადაც კი, გაუზიაროს მკითხველს, ჯვრის თაყვანისცემის წეს-ჩვეულების ქრისტიანობაში მოხვედრის, ის ფაქტები, რომელთა შესახებაც მან, შესაძლოა, არ იცოდა. მით უმეტეს, რომ მოცემული სტატიის ავტორი თვითონ  მიიჩნევდა ჯვარს «ჭეშმარიტ ქრისტიანულ» სიმბოლოდ, მანამ, სანამ არ გაიგო სიმართლე მისი ნამდვილი არსის შესახებ.

ჯვრის წარმართული თაყვანისცემა

  შესაძლოა ყველა ადამიანმა, რომლებიც ქრისტიანული სწავლებებით არიან დაინტერესებული, არ იციან, რომ ჯვარი სულაც არ წარმოადგენს «ქრისტიანული» რელიგიის პრეროგატივას. ზუსტად ეს, ელემენტარული გრაფიკული გამოსახულების სიმბოლო, ძველთაგანვე გამოიყენებოდა მრავალ წარმართულ რელიგიაში, ითვლებოდა რა «წმინდა» აზრის მატარებლად. მსოფლიოს სხვადასხვა ხალხების კულტურაში და რელიგიურ პრაქტიკაში, ჯვარმა იპოვა თავისი მისტიკური მნიშვნელობა, ქრისტიანული რწმენის წარმოქმნამდე დიდი ხნით ადრე, თანაც, მას არ ჰქონდა აბსოლუტურად არაფერი საერთო, ჭეშმარიტი ღმერთის შესახებ ბიბლიურ სწავლებებთან.

  ეს ფაქტი აღიარებულია მრავალი მეცნიერული და კვლევითი ნაშრომების მიერ. მოდით თვალი მივადევნოთ ზოგიერთ მათგანს.

  «ჯვარს ვხვდებით როგორც ქრისტიანობამდელ, ასევე არაქრისტიანულ კულტურებში» («NewCatholic Encyclopedia»).

  «ჯვარს, როგორც წმინდა სიმბოლოს, ვხვდებით მრავალ ძველ ერში, რომლებიც ამის გამო... შეგვიძლია ჯვრის თაყვანისმცემლებად მივიჩნიოთ» («Cyclopædia of Biblical, Theological, andEcclesiastical Literature»).

  «შეიძლება ძალიან საკვირველი იყოს, მაგრამ გვიწევს ვაღიაროთ უდავო ფაქტი: ჯვარი, როგორც წმინდა სიმბოლო, ქრისტეს დაბადებამდე დიდი ხნით ადრე გამოიყენებოდა და დღემდე მსახურობს რელიგიურ სიმბოლოდ ქვეყნებში, რომლებზეც ქრისტიანული ეკლესიების გავლენა არ ვრცელდება. [...] ძველბერძნული ბახუსი, ბაბილონური თამუზი, ქალდეური ბელი და სკანდინავიური ოდინი — ყველა ამ ღვთაების სიმბოლოს ჯვრის ფორმა ჰქონდა» («ჯვარი ჩვეულებებში, არქიტექტურაში და ხელოვნებაში». ლონდონი, 1900, გვ.1 / Tyack G. S., «The Cross in Ritual, Architecture, and Art»,).

  «ჯვრის, როგორც რელიგიური სიმბოლოს, ქრისტიანობამდელ დროში და არაქრისტიან ერებს შორის გამოყენება შეიძლება, სავარაუდოდ, განხილული იყოს თითქმის როგორც უნივერსალური, და უმრავლეს შემთხვევაში ის დაკავშირებული იყო ბუნების თაყვანისცემის განსაზღვრულ ფორმასთან» (თომას მაკალი «ჯვარი და ჯვარცმა». ენციკლოპედია ბრიტანიკა).

  ინა სმირნოვა წიგნში «ჯვრის საიდუმლო ისტორია» წერს, ჯვრის სიმბოლოს, ადამიანთა სავსებით სხვადასხვა რელიგიებთან, განსაცვიფრებელ კავშირებზე. ის აღნიშნავს: «ჯვარი – ერთერთი ყველაზე გავრცელებული რელიგიური სიმბოლოა, რომელიც არც თუ იშვიათად უმაღლეს საკრალურ ფასეულობებს განასახიერებს… ჯვარი შესულია აბსოლუტურად განსხვავებული, სხვადასხვა და ერთმანეთთან მტრული დამოკიდებულების მქონე რელიგიების ატრიბუტიკაშიც კი… მთელი წარმართული ძველი ეპოქის განმავლობაში, ჯვრები გვხვდება ტაძრებში, სახლებში, ღმერთების გამოსახულებებზე, საშინაო ნივთებზე, მონეტებზე და იარაღზე. მან ძალიან ფართო გავრცელება ჰპოვა, განსხვავებული მრწამსის მქონე მრავალ ერში» (ინა სმირნოვა «ჯვრის საიდუმლო ისტორია». მოსკოვი. «ეკსმო». 2007. გვ.7, 22).

  «ჯვარს – მთელ მის მრავალრიცხოვან მრავალფეროვნებაში – შეიძლება ვუწოდოთ მსოფლიო, საერთო-საკაცობრიო წმინდა სიმბოლო, რამოდენიმე ათასწლეულების განმავლობაში… მისი გამოსახულებები ეთნოგრაფებმა და არქეოლოგებმა, ადამიანებით დასახლებულ ხუთივე კონტინენტსა და "მცირე მიწებზე", აბორიგენების რიტუალებში, ხელოვნებასა და ყოფაში აღმოაჩინეს, ასევე მსოფლიო ოკეანეში მიმოფანტულ - ოკეანეთში, ახალ ზელანდიაში. რა თქმა უნდა, ყველა ამ არქეოლოგიურ აღმოჩენას არავითარი კავშირი არ ქონდა ქრისტიანულ ჯვართან, რომელიც ამ მხარეებში ევროპელმა მისიონერებმა მიიტანეს. «ცნობილი მოგზაური, კაპიტანი ჯეიმს კუკი, - წერს ისტორიკოსი ა. ნეიხარდი წიგნში «ჯვრის წარმომავლობა» (М., 1975, გვ.12), - განცვიფრებული იყო, ახალი ზელანდიის აბორიგენების, საფლავებზე ჯვრების დადგმის ჩვეულებით» (ი.პანასენკო, ა. შმარო «ჯვარი, ტიტლო». მეცნიერება და რელიგია, 1992, №9).

  «ძველი სამყაროს თითქმის მთელ ტერიტორიაზე, არქეოლოგები პოულობდნენ ნივთებს, რომლებზეც დატანილი იყო სხვადასხვა ფორმის ჯვრები. აღმოჩენები ქრისტემდე დიდი ხნით ადრე თარიღდება. მრავალი მაგალითის მოყვანა შეიძლება ინდოეთიდან, სირიიდან, სპარსეთიდან და ეგვიპტიდან. [...] ჯვარი, როგორც რელიგიური სიმბოლო, თითქმის ყველგან გამოიყენებოდა ქრისტემდე და დღემდე გამოიყენება არაქრისტიან ერებს შორის. ბევრ შემთხვევაში ეს დაკავშირებულია ბუნების ძალების თაყვანისცემასთან» (Encyclopædia Britannica, 1946, ტომი VI, გვ 753).

  «წარმართული ტომები, როგორც უკვდავების სიმბოლოს, ჯვარს სცემდნენ თაყვანს» (მიხაილოვი «ქვის საფლავის პეტროგლიფები».  გვ.126).

  აი ასეთ კომენტარს აკეთებს, ჯვართან დაკავშირებით, ვ.ჰ. ტოპოროვი სტატიაში, რომელიც ამ სიმბოლოს წარმოშობას ეძღვნება: «მითო-პოეტურ და რელიგიურ სისტემებში ჯვარი - ერთერთი ყველაზე გავრცელებული სიმბოლოა, არც თუ იშვიათად ფუნქციონირებს როგორც უმაღლესი საკრალური ფასეულობების სიმბოლო. ჯვრის რიტუალურ ნიშანს, მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია, ევროპულ-აზიური კულტურული წრის სიმბოლიკაში, მაგრამ ასევე მის საზღვრებს გარეთაცაა ცნობილი — ავსტრალიაში, ოკეანეთში, კოლუმბამდელ ამერიკაში».

  ავტორი ასევე აღნიშნავს, რომ დროთა განმავლობაში ჯვარი «სიცოცხლისა და სიკვდილის ერთობის, თითქმის უნივერსალური სიმბოლო ხდება, რომელიც დადასტურებულია სავსებით განსხვავებულ მითო-პოეტურ და რელიგიურ სისტემებში (მათ შორის მისტიკურ  და მითოლოგიის სციენტისტიკური ფორმების ვარიანტებში)…მრავალ კულტურულ-ისტორიულ ტრადიციებში, ჯვარი ასიმბოლოებს სიცოცხლეს, ნაყოფიერებას, უკვდავებას, სულსა და მატერიას მათ ერთობაში, აქტიურ მამაკაცურ საწყისს; ჯვარს უკავშირდება აყვავებისა და წარმატების იდეები. ეს საშუალებას გვაძლევს რომ ავხსნათ ის მნიშვნელოვანი როლი, რომელსაც ჯვარი რიტუალში და რიტუალისტულ საქციელში თამაშობს, ასევე მაგიაში, სახალხო მედიცინაში, მკითხაობაში, ჯადოქრობაში, არქაულ ხელოვნებასა და ყოფაში» (ვ.ნ. ტოპოროვი «ჯვარი». მსოფლიოს ხალხთა მითები ტ. 2. , 1992, გვ. 12-14).

  ცნობილია, რომ ჯვარი, როგორც წმინდა რელიგიური სიმბოლო, გამოიყენებოდა ძველი ეგვიპტის, სირიის, ინდოეთის და ჩინეთის რელიგიურ პრაქტიკებში. შედეგად, მრავალ ძველეგვიპტურ ნახატებზე, შეგვიძლია შევნიშნოთ, შესაბამისი გამოსახულებები, ცნობილი ეგვიპტელები ჯვრებით ხელში. ამასთან დაკავშირებით, ერთერთ კვლევაში აღნიშნულია: «ჯვარი, რომელსაც crux ansata ეწოდება [კრუქს ანსატა - ჯვარი ყულფით ან რგილით ზემოდან]... ხელში ეჭირათ ეგვიპტელ ქურუმებს და ასევე მეფეებს, რომლებიც ამავდროულად უმაღლესი ქურუმები იყვნენ. ის მათი ძალაუფლების სიმბოლო იყო, როგორც ღმერთი მზის წარმომადგენლებისა და „სიცოცხლის ნიშანი“ ეწოდებოდა» («Colonel J. Garnier, The Worship of the Dead», ლონდონი, 1904, გვ.226).

  ვ.ნ. ტოპოროვი, როდესაც ძველ ეგვიპტეში ჯვრის რელიგიურ პრაქტიკაზე საუბრობს, აღნიშნავს: «ამ რიგში განსაკუთრებით საინტერესო, შობის (თაობის) ძველეგვიპტური ემბლემაა, ასევე სიცოცხლის — ანხი («სიცოცხლე», «წარმატება», «ის ვინც ცოცხლობს»), რომელიც ჯვრების კლასს მიეკუთვნება. ეგვიპტეში ანხი წარმოედგინათ გასაღებად, რომლითაც ღვთაებრივი ცოდნის კარიბჭეები იხსნება (Т-მსგავსი ნაწილი სიმბოლურად სიბრძნეს უკავშირდებოდა, ყულფი კი — მარადიულ საწყისს); ჯვრის გასაღებად აღქმა სხვა ტრადიციებშიც შენიშნულია. შედარებით გვიან პერიოდში ჯვარი აღიქმებოდა როგორც ტიფონის (სეტი) ხატება და ავადმყოფს, ყელზე ჰკიდებდნენ როგორც ამულეტს, რომელიც საციცოცხლო ძალას აღადგენდა; ანხს ასევე ამაგრებდნენ მუმიებზე, მტრების ასალაგმად და უკვდავების უზრუნველსაყოფად. ანხის სხვა სახელწოდებაა — сrux ansata [ანუ «ჯვარი ყულფით (ყურით)»], ის ეგვიპტური ღმერთებისა და უკვდავების სიმბოლოს წარმოადგენდა».

  «ძველეგვიპტური ჯვარი, რომელიც ალექსანდრიის მუნიციპალურ მუზეუმშია გამოფენილი, დღესაც კი, მოცემული სიმბოლოს ქრისტიანობამდელი წარმოშობის მონუმენტურ მოწმობას წარმოადგენს – წერს მეცნიერი აბდულუ ხამუდუ კადრი. - ევროპაში და ამერიკაში, ჯვრის ან სიცოცხლის (ანხი) სიმბოლოს, როგორც მოდურ მოსართავს ისე ატარებენ, სახელწოდებით cruxansata (ჯვარი სახელურით) (Vivian Phelips «Progressive Revelation», p. 108). ქაიროს მუმიების დარბაზის მონახულებისას, ავტორმა ნახა ძველი ეგვიპტელი ფარაონების სარკოფაგები, რომლებიც მრავლად იყო მორთული "ანხის" ნიშნებით. არქეოლოგიურ აღმოჩენათა შორის, ინტერესს იწვევს მუზეუმში გამოფენილი, ტუტენხამის დინასტიის პრინცესას ოქროს გვირგვინი, რომელიც ზუსტად ისეთივე ფორმის ოთხი ჯვრითაა მორთული, როგორიც თანამედროვე ქრისტიანული ჯვარია. კიდევ ერთი ქრისტიანობამდელი ჯვარი ნაპოვნია ირლანდიაში (Dr.F.R.Ansari, "Islam and Christianity"). ესაა მითრაისტული ჯვარი, რომელმაც მითრაიზმის ყულაბას კიდევ ერთი ლეპტა შემატა, მითრაიზმისა რომელმაც ქრისტიანობაზე დიდი გავლენა იქონია, თვით თავისი სიმბოლოების მაში ჩანერგვითაც კი. «Rationalist Encyclopaedia» გვამცნობს, რომ სხვადასხვა ფორმის ჯვრებს მთელი მსოფლიოს მაშტაბით პოულობენ - ცნობილია ეგვიპტური, მექსიკური, ბერძნული, ლათინური, კელტური ჯვრები. ჯვრების კოლექცია ასევე არის ლივერპულის უფასო ბიბლიოთეკაში» (აბდულუ ხამიდუ კადრი «ქრისტიანობის დოგმატები». თავი 3. ქრისტიანული დოქტრინები. ჯვარი).

  ინა სმირნოვაც ეხება, ძველეგვიპტური რელიგიის სიმბოლიკის, ამ თვალნათელ  ფაქტს: «ჯვარს თაყვანს სცემდნენ ძველ ეგვიპტეში. მისი გამოსახულებები წარმოდგენილია ძეგლთა უმეტესობაზე, ლარნაკებზე, ქურუმთა ტანსაცმელზე, მეომერთა კისერზე, ღმერთებზე და ქალღმერთებზე. განსაკუთრებით ხშირად ჯვრით ხელში ისიდა და ჰორი გამოისახებოდნენ… ჯვარი უკვდავების და მზის სიმბოლო იყო. მზის ღმერთი ხშირად გამოისახებოდა როგორც დისკო, რომელსაც უთვალავი რაოდენობის სხივი-ხელი ჰქონდა და ყოველ მათგანში ჯვარი იყო მოთავსებული. ეს ემბლემა ჩანს კარნაკში, ჰორის ტაძრის ერთერთ პილონზე, მას ასევე გამოსახავდნენ მუმიების მკერდზე. ქაიროს მუზეუმში დაცულია სხვადასხვა ფორმის, ზომისა და მოხატულობის ჯვრების შთამბეჭდავი კოლექცია. მრავალი საგანი, რომლებზეც ჯვრებია გამოსახული, XIX დინასტიის პერიოდით თარიღდება (1350-1200 წწ. ძვ. წ.). ასევე ძვ. წ. მე-2 ათასწლეულს განეკუთვნებიან, მკვლევარი გაბრიელ დე მორტილიეს მიერ, თავის წიგნში აღწერილი ჯვრები «Le Signe de la Croix» (1866 წ.)». (ინა სმირნოვა «ჯვრის საიდუმლო ისტორია». მოსკოვი. «ეკსმო». 2007. გვ.14,15).

  ძველ ბაბილონში, ჯვარი იყო ნაყოფიერების ღმერთი თამუზის განსახიერება, და როგორც ცნობილია, ამ ღვთაებისადმი თაყვანისცემას წმინდა წერილი სისაძაგლეს უწოდებს (ეზეკიელი 8:13,14). უ. ე. ვეინის «ახალი აღთქმის სიტყვების განმარტებითი ლექსიკონის» დასკვნების თანახმად, «ფორმამ... [ჯვარი, ორი ერთმანეთის გადამკვეთი ძელის სახით] დასაბამი ძველ ქალდეაში აიღო და როგორც იქ, ასევე მეზობელ ქვეყნებში, მათ შორის ეგვიპტეში, გამოიყენებოდა როგორც ღმერთი თამუზის სიმბოლო (მისი სახელის პირველი ასოს, მისტიური ტაუს სახით)» (Vine W. E., «An Expository Dictionary of New Testament Words», ლონდონი, 1962, გვ.256).

  «როგორც საიდუმლო სწავლებების ნიშანი, ჯვარი ცნობილი იყო ქალდეაში, ასურეთში, ბაბილონში. მკვლევარებმა, მეფე ხამურაპის (1792-1750 წწ. ძვ.წ.) ეპოქის მრავალი დოკუმენტი იპოვეს, რომლებიც ჯვრის ფორმის ნიშნით მთავრდება. ის დოკუმენტზე იმისთვის ისმებოდა, რომ საქმე, რომელზეც იყო საუბარი, წარმატებული ყოფილიყო» - წერს ინა სმირნოვა («Тайная история креста». Москва. «Эксмо». 2007. გვ.15).

  
ავტორს თავის წიგნში მოჰყავს ფაქტები, რომელიც ჯვრის, როგორც რელიგიური სიმბოლოს დამახასიათებელია:

    
«სხვადასხვა ტიპის ჯვრები, ფინიკიის ხელოვნების საყვარელ მოტივს წარმოადგენდა. ეს სიმბოლო წარმოდგენილია იმ სკიპტრის ბოლოზე, რომელიც ქალღმერთ ასტარტას ეკავა ხელში. ვერცხლის ფინიკიურ ლარნაკზე ჩანს სიმბოლო, რომელიც მსხვერპლს სწირავს და ჯვარი უჭირავს. ფინიკიელები თავის ტაძრებსაც ჯვრის ფორმას აძლევდნენ. რელიგიური კულტის სცენები, რომლებით ხეთურ ცილინდრისებურ ძეგლებზეა, ასევე გამოსახავენ ფიგურებს ჯვრებით» (გვ.16).

  «რომში ვესტალკები, წმინდა ცეცხლის მცველები, კისერზე, თავისი თანამდებობის სიმბოლოს სახით, ჯვარს ატარებდნენ. ის ჩანს ვაკხისა და ქალღმერთი დიანას სამკაულებზე, აპოლონის, დიონისეს და დემეტრას გამოსახულებებზე; მისი, როგორც ღვთაებრივი ატრიბუტის ნახვა შეიძლება სხვადასხვა ღმერთებისა და გმირების გამოსახულებებზე. საბერძნეთში, ინიციაციის დროს, ჯვარს კისერზე ჰკიდებდნენ» (გვ.17).

  «მითრას თაყვანისმცემლები ჯვრის ნიშანს შუბლზე ატარებდნენ. მან რელიგიურ-მისტიკური მნიშვნელობა შეიძინა გალიელ დრუიდებთან. ძველ გალიაში ჯვრის გამოსახულებას მრავალ ძეგლზე ვხვდებით. გალიის ღმერთის ორი ფიგურა, ტანსაცმელზე ჯვრის გამოსახულებებით, ლუვრში ინახება. სვასტიკაა გამოსახული გალურ პატარა საკურთხეველზე, ტულუზას მუზეუმში, ჯვარი კი – გალურ საკურთხეველზე, ოთხკუთხედ სახლში ნიმში» (გვ.18).

  «ეს ნიშანი უძველესი დროიდან მისტიკურად ითვლებიდა ინდოეთში. შესანიშნავი ძველი ჯარი იქნა აღმოჩენილი ელეფანტის გამოქვაბულში, ბომბეისთან ახლოს. ინდური ღმერთი მაია, გამოისახებოდა ჯვარზე დასვენებული თავით და თავს გარშემო მანათობელი დისკოთი. ტაძრებს ბენერესში და მუტრეში, მდინარე ჯამნეზე, ჯვრის ფორმები ჰქონდათ. ტაძარ ჩილამბრანეს უზარმაზარი, კილომეტრ ნახევარი სიგრძის, ჯვრის ფორმა ჰქონდა, რომელიც 28 პირამიდისაგან შედგებოდა. ინდოეთში მრავალი ტაძარი იგებოდა ჯვრის ფორმის საძირკველზე» (გვ.20).

  ჯვრები რელიგიური თვალსაზრისით, ამერიკის კონტინენტის ინდიელებშიც კი გამოიყენებოდა. როდესაც, XVI საუკუნის დასაწყისში, ერნან კორტესი და მისი «ქრისტიანული» არმია აცტეკების იმპერიაში შეიჭრა, ისინი ღაღადებდნენ: «მოდით ჭეშმარიტი რწმენით გავყვეთ ჩვენი უფლის ჯვარს, რადგამ ამ სიმბოლოს დახმარებით ჩვენ გავიმარჯვებთ». როგორც ჩანს, ისინი ცოტა არ იყოს განცვიფრდნენ, როდესაც აღმოაჩინეს, რომ მათი მოწინააღმდეგე-წარმართებიც ჯვარს ეთაყვანებოდნენ, რომელიც არაფრით არ განსხვავდებოდა მათი ჯვრისაგან. წიგნში «მსოფლიოს მსხვილი რელიგიები» ამის შესახებ ვკითხულობთ: «კორტესი და მისი მიმდევრები ზიზღით უყურებდნენ აცტეკების ადამიანურ მსხვერპლშეწირვებს და იმას, რაც ქრისტიანობის სატანურ პაროდიას ჰგავდა: ...ქარისა და წვიმის ღმერთების, ჯვრის მსგავსი სიმბოლოს თაყვანისცემას» («GreatReligions of the World»).

  მზგავს აზრს გადმოგვცემს ასევე წიგნის «შუასაუკუნეების უცნაური მითები» ავტორი ბარინგ-გოულდი: «ოახაკას შტატში [მექსიკა] ესპანელები შეეჩეხნენ თავისუფლად მდგარ ხის ჯვრებს, რომლებიც წმინდა სიმბოლოების მსგავსად იყო აღმართული... ასევე ჩრდილოეთ ამერიკაში, ჯვარი წმინდა სიმბოლოდ ითვლებოდა. მას თაყვანს სცემდნენ პარაგვაიში. პერუში ინკები თაყვანს სცემდნენ ჯვარს, რომელიც მთლიანი იასპის ქვისგან იყო გამოკვეთილი... მუისკებს კუმანში სწამდათ, რომ ჯვარს... ბოროტი სულების განდევნის ძალა აქვს; ამიტომ ახალშობილებს ჯვრის ქვეშ აწვენდნენ» («Curious Myths of the Middle Ages»).

  გაზეთ «La Nación» რედაქციულ სტატიაში, მწერალი ხოსე ალბერტო ფიურკე, ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ XVIII საუკუნის მეორე ნახევარში, ანთროპოლოგებსა დ არქეოლოგებს შორის დაიწყო «მწვავე და აქტიური დაპირისპირებები... ჯვრის სიმბოლოს წარმომავლობასა და მნიშვნელობასთან დაკავშირებით», რომლებიც აღმოჩენილი იქნა, ამერიკის ცენტრალური და სამხრეთ ნაწილების უამრავ ადგილას. თუმცა, შედარებით გვიანდელმა აღმოჩენებმა ბოლო მოუღეს ასეთ დავებს. ფიურკე აღნიშნავს: «ნაშრომში, რომელიც 1893 წელს სმიტსონის უნივერსიტეტის მიერ გამოიცა, დადგენილი იყო, რომ ჯვარს თაყვანს სცემდნენ ჯერ კიდევ... ჩრდილოეთ ამერიკაში პირველი ევროპელების მოსვლამდე დიდი ხნით ადრე, რაც ადასტურებს თეორიას... რომ ასეთი სიმბოლო, ყველა თემებში ჩნდებოდა, როგორც ძალებისა და სიცოცხლის საწყისის მიმართ რელიგიური თაყვანისცემის ნაწილი».

  უილიამ უ. სეიმური წიგნში «ჯვარი ტრადიციებში, ისტორიაში და კულტურაში» წერს: «აცტეკურ ქალღმერთს ხელში ჯვარი უჭირავს, ტოლტეკები კი ამტკიცებენ, რომ მათი ღვთაება კეცალკოატლი მათ ჯვრის ნიშნებსა და  რიტუალებს ასწავლიდა და ზუსტად ამიტომაა, მისი კვერთხი და ძალაუფლების სკიპტრა, რომ ეგვიპტურ კვერთხ გვაგონებს, მისი მანტია კი წითელი ჯვრებითაა დაფარული… ნავახო ინდიელები მკერდზე ვერცხლის ჯვრებს ატარებდნენ, რომლებსაც ისინი ბოროტი სულებისგან უნდა დაეცვათ. მათ სწამდათ, რომ ჯვრის დახმარებით, რომელიც ტოტებისგან ისე იყო გაკეთებული, რომ მის ბოლოები ზუსტად ჩრდილოეთისკენ, სამხრეთისკენ, აღმოსავლეთისკენ და დასავლეთისკენ უნდა ყოფილიყო მიმართული, ნებისმიერი დაავადების განკურნება იყო შესაძლებელი, საკმარისი იყო მხოლოდ ავადმყოფის ამ ჯვარზე დაწვენა» (გვ.20,21).

  ჯვრის, როგორც რელიგიური სიმბოლოს, წარმართული წარმოშობის შესახებ, დამატებითი ინფორმაციის მისაღებად, მკითხველს, სურვილის შემთხვევაში შეუძლია მიმართოს სტატიას «ნამდვილად ქრისტიანული სიმბოლოა ჯვარი?», რომლის ავტორიც გახლავთ რალფ ვუდროუ. ამ წყაროში, ავტორს უამრავი ფაქტი მოყავს იმის შესახებ, თუ რამდენად გავრცელებულ პრაქტიკას წარმოადგენდა სხვადასხვა კულტურებისთვის, ჯვრის სიმბოლოს თაყვანისცემა. ვუდროუს, ისევე როგორც ამ საკითხის მრავალ მკვლევარს, არ შეუძლია რეალობის იგნორირება, როდესაც ამბობს: «ჯვარი თუ ქრისტიანული სიმბოლოა, მაშინ უსამართლობა იქნებოდა იმის თქმა, რომ მას ქრისტიანული წარმომავლობა აქვს, რადგანაც ამა თუ იმ ფორმით, ქრისტიანულ ერამდე საკმაოდ დიდი ხნით ადრე, ის როგორც რელიგიური სიმბოლო მრავალი არაქრისტიანული ერის კულტურაში გვხვდება».

  თანამედროვე "ქრისტიანთათვის" ჩვეული, ჯვრის გამოყენების წესებს და ტრადიციებსაც კი, როგორც ჩანს, წარმართული წარმოშობა აქვთ, რომლებიც საუკუნეთა სიღრმეებიდან მოდის. მაგალითად, მრავალ "ქრისტიანულ" ქვეყანაში მიღებულია, აღდგომის სადღესასწაულო ატრიბუტების, ჭიქურის ჯვრით მორთვა, ისეთების როგორებიცაა პასკები ან ნამცხვრები. პასკებისა და ნამცხვრების ცხობის შესახებ, რომლებსაც «მობრაწული გვერდები აქვთ და მორთული არიან... ჯვრით» წიგნში «აღდგომა და სააღდგომო წეს-ჩვეულებები» ნათქვამია: «ჯვარი ჯერ კიდევ იმაზე დიდი ხნით ადრე იყო წარმართული სიმბოლო, ვიდრე მან მარადიული მნიშვნელობა შეიძინა, რომელიც დიდი პარასკევის მოვლენებს უკავშირდება და ჯერ კიდევ ქრისტიანობამდელ დროში, ჯვრით პურებსა და ნამცხვრებს რთავდნენ» («Easter and Its Customs»).

  ისტორიკოსების დასკვნების თანახმად, ჯვარი არა მარტო დიდი ხანია რაც ღვთაებების თაყვანისცემის წარმართულ სიმბოლოს წარმოადგენს, არამედ ასევე მას ჰქონდა ფალოსური სიმბოლოს აზრი, რომელსაც წარმართულ ამორალურ რიტუალებში იყენებდნენ. როგორც ვ.ნ. ტოპოროვი წერს «ჯვარი ხშირად გაიგივდებოდა ფალოსთან» (Топоров В.Н. «Крест». Мифы народов мира. ტ. 2. М., 1992, გვ. 12-14).

  იმავე დასკვნებამდე მიდის ინა სმირნოვა, ავტორი წიგნისა «ჯვრის საიდუმლო ისტორია». ის წერს: «გამოითქმებოდა მოსაზრება, რომ ანხი წარმოადგენს ადამიანის სხეულის გარკვეულ სტილიზებულ ორგანოს, რომელიც გამრავლებას უკავშირდება. მრავალ კულტურულ-ისტორიულ ტრადიციებში, ის ნაყოფიერებას და მამაკაცის აქტიურ საწყისს აერთიანებს და უშუალოდ ფალოსთანაა დაკავშირებული. ძველ ეგვიპტეში ანხი შობისა და სიცოცხლის ემბლემა იყო: წრესთან შერწყმა აღნიშნავდა მამაკაცისა და ქალის საწყისის შერწყმას, სქესთა კავშირს. ასეა თუ ისე, ეგვიპტელმა ქრისტიანებმა ის ქრისტიანული ჯვრის ეკვივალენტად აქციეს; ის მათთვის მარადიული სიცოცხლის სიმბოლო იყო. ყოველ შემთხვევაში, როდესაც I საუკუნეში ეგვიპტელებმა ქრისტიანობა მიიღეს, მათ შეინარჩუნეს ანხი და მისთვის ჩვეული დატვირთვაც, მიუხედავად მისი წარმართული წარმომავლობისა» (Москва. «Эксмо». 2007. გვ.211).    

  "კარგად ცნობილი Т-ს მსგავსი ჯვარი, წარმართულ ქვეყნებში მამაკაცის ასოს გამოსახატავად გამოიყენებოდა" – იგივეს აღნიშნავს ედვარდ კარპენტერი (Edward Carpenter, op. cit., p.183).

  უკვე ზემოთ ციტირებული ნაშრომი «Cyclopædia of Biblical, Theological, and EcclesiasticalLiterature» ასევე გვამცნობს, რომ განსხვავებულ კულტურებში «ჯვარს სხვადასხვა მნიშვნელობები ჰქონდა. ის ხან ფალოსს ასიმბოლოებდა [სქესობრივ კულტში გამოყენებისას], ხან კი პლანეტა ვენერას».

  
ხოლო წიგნში «ფალიური კულტურების მოკლე ისტორია» ჩვენ ასეთ დასკვნას ვნახულობთ: «სხვადასხვა ფორმის ჯვრები გვხვდება თითქმის ყველა ეგვიპტურ მონუმენტებსა და სამარხებზე. მრავალი სპეციალისტი მათ ფალოსის  [მამაკაცის სასქესო ორგანოს გამოსახულება], ან სქესობრივი შერწყმის სიმბოლოებად მიიჩნევენ, [...] ეგვიპტურ სამარხებში crux ansata ყოველთვის ფალოსის მეზობლადაა მოთავსებული» (Cutner H. A., Short History of Sex-Worship, ლონდონი, 1940, გვ.16,17).

  ასეთი ფაქტებისა და ასევე იმის გათვალიწინებით, რომ «ქრისტიანები» ასე ჩვეულებრივ ეთაყვანებიან ამ სიმბოლოს, სავსებით არაა გასაკვირი, სხვა მორწმუნეთა მხრიდან, მათ მიმართ კრიტიკული დამოკიდებულება. მაგალითად, ინდოლოგი სვამი შანკარანანდა მიუთითებს იმაზე, რომ ჯვარი — ფალიური წარმართული სიმბოლოა, და აქედან გამომდინარე, ასკვნის, «ქრისტიანები... ფალიურ კულტში მონაწილეობენ» (Sankarananda S. The Rigvedic Culture of the Pre-Historic Indus).

  მაშ ასე, ჩვენ პირველ ფაქტორს შევეხეთ, რომელიც იმის სერიოზულ მიზეზს წარმოადგენს, რაც მრავალ პატიოსან ქრისტიანს, უფლებას არ არძლევს, რომ ჯვარი როგორც რელიგიური სიმბოლო ცხოვრებაში გამოიყენონ. ამ ფაქტს წარმოადგენს ჯვრის წარმართული წარმომავლობა და მისი თაყვანისცემის, მრავალ ცრუ რელიგიაში გამოყენება. ამიტომაც აბსოლუტურად გასაკვირი არ არის, რომ ასეთი გულწრფელი ადამიანები, ცდილობენ ღმერთს ასიამოვნონ და ამიტომ არ სურთ მისადმი თაყვანისცემა, წარმართული კულტის ელემენტებს დაუკავშირონ (2 კორინთელთა 6:14-18).

როგორ შეაღწია ჯვარმა ქრისტიანობაში

  განსახილველი თემიდან გამომდინარე შეუძლებელია არ გაგვიჩნდეს კითხვა: იყენებდნენ თუ არა პირველი საუკუნის ქრისტიანები, ღვთისადმი თაყვანისმცემლობაში, ჯვარს? რას ამბობენ ამის შესახებ ცნობილი ფაქტები? და თუ არა, მაშინ როგორ მოხდა, რომ ჯვარმა შეაღწია «ქრისტიანულ» ღვთისმსახურებაში და ეკლესიის დოქტრინის ნაწილი გახდა?

  ამ კითხვებზე პასუხების მისაღებად ისევ ისტორიკოსთა დასკვნებს მივმართოთ, რომლებიც ეკლესიის შეხედულებებისა და სწავლებების ევოლუციის გრძელ გზას იკვლევენ.

  მაშ ასე, ფრანგული უნივერსალური ლექსიკონი «Dictionnaire Encyclopédique Universel» აღიარებს: «ჩვენს დიდი ხნის განმავლობაში გვწამდა, რომ ჯვარი, რომელიც რელიგიურ სიმბოლოდ ითვლება, ქრისტიანობისთვის იყო დამახასიათებელი. მაგრამ ეს ასე არ არის».

  რატომ კეთდება ასეთი დასკვნა?

  წიგნის, «ქრისტიანული ეკლესიის საწყისებთან» თანახმად, ქრისტიანებში ეს ნიშანი «მაშინვე როდი იქცა ახალი რელიგიის მნიშვნელოვან სიმბოლოდ. ადრეულ ქრისტიანობაში,  I, II და III საუკუნეშიც კი, ჯვარი როგორც იესოს სიკვდილის იარაღი, მორწმუნეებს ეზიზღებოდათ. ამასთან დაკავშირებით მინუციუს ფელიქსი წერდა: „რაც შეეხება ჯვრებს, ჩვენ მათ თაყვანს არ ვცემთ; ჩვენ ისინი არ გვჭირდება, ჩვენ ქრისტიანებს; ეს თქვენ ხართ წარმართები, თქვენ, რომელთათვისაც წმინდაა ხის კერპები, თქვენ სცემთ თაყვანს ჯვრებს» (Голубцова Н.И. «У истоков христианской церкви», М, Наука, 1967, გვ. 83).

  როგორც წიგნში «ქრისტიანობის დოკუმენტები»-ა ახსნილი, ჯვარი არ გამოიყენებოდა ადრეულ პერიოდში როგორც ქრისტიანობის სიმბოლო. მასში მოყვანილია ასეთი მითითება: «ჯვარიც კი არ გამოიყენებოდა ეკლესიის მოსართავად... ქრისტეს უძველეს სიმბოლოს წარმოადგენდა თევზი (II ასწლეული); უძველეს გამოქვაბულ სამარხებზე ის გამოისახებოდა როგორც კეთილი მწყემსი (III ასწლეული)» («Records of Christianity»).

  «პირველი ქრისტიანები არ აღიქვამდნენ ჯვარს, როგორც სათნოების სიმბოლოს, არამედ უფრო, როგორც «დაწყევლილ ხეს», სიკვდილისა და «სირცხვილის» იარაღს (ებრაელთა 12:2) – წერს რალფ ვუდროუ, - მათ არ სწამდათ ძველი ხის ჯვრისა... [მოციქულები] არასოდეს არ ლაპარაკობდნენ ჯვარზე, როგორც ხის ნაჭერზე, რომელიც ჯაჭვზე უნდა ჩამოეკიდათ და კისერზე ან ხელში ეტარებინათ, როგორც ამულეტი ან ბრელოკი. ჯვრის ასეთი სახით გამოყენება გაცილებით გვიან გაჩნდა» (რალფ ვუდროუ «ნამდვილად ქრისტისნული სიმბოლოა ჯვარი?»).

  «ქრისტიანები ყოველთვის როდი სცემდნენ ჯვარს თაყვანს… რადგან რომის იმპერიაში ჯვარზე გაკვრა უდიდეს სირცხვილად ითვლებოდა, ქრისტიანებს ჯვარი ეზიზღებოდათ» (Инна Смирнова «Тайная история креста». Москва. «Эксмо». 2007. გვ.47).

  პირველ ქრისტიანებთან დაკავშირებით, ნაშრომში «ქრისტიანული ეკლესიის ისტორია» ნათქვამია: «ისინი არც ჯვარცმას იყენებდნენ და არც ჯვრის გამოსახულებებს» (Hurst J.F. «History of the ChristianChurch», 1967, ტომი.1, გვ.366).

  «ის, რასაც დღეს "ქრისტიანული ჯვარი" ჰქვია, - აღნიშნავს ალექსანდრე ხისლოპი - თავიდანვე არ იყო დაკავშირებული მესიის მორწმუნეთა კრებასთან, არამედ იყო ქალდეველთა და ეგვიპტელთა მისტიკური ტაუ - ასო "Т"-ს ორიგინალის მზგავსი - "თამუზის" სახელის ინიციალი, რომელიც ძველად ერთნაირად იწერებოდა როგორც ებრაულად ისე ქალდეურად» (ალექსანდრე ხისლოპი «ორი ბაბილონი» (თავი V. რიტუალები და წეს-ჩვეულებები. ნაწილი VI. ჯვრის ნიშანი).

  ასეთივე აღიარება კეთდება «ახალ კათოლიკურ ენციკლოპედიაში», სადაც შემდეგია ნათქვამი: «ქრისტიანობის პირველ საუკუნეებში, სიმბოლიკურ ხელოვნებაში, არ გამოისახებოდა ქრისტეს გოლგოთაზე მსხვერპლშეწირვით სიკვდილი. პირველ ქრისტიანებს, რომლებიც ძველი აღთქმის მცნების გავლენის ქვეშ იმყოფებოდნენ, რომელიც კერპის გაკეთებას კრძალავდა, არ სურდათ უფლის სიკვილის იარაღის გამოსახვაც კი». («New Catholic Encyclopedia», 1967, ტომი. IV, გვ. 486).

  ნაშრომი «ჯვრის ფორმის განვითარების ისტორია» იმის გაგების საშუელაბს გვაძლევს, თუ რატომ ამბობდნენ ადრეული ქრისტიანები უარს, ამ სიმბოლოს ღვთისადმი თაყვანისცემაში გამოყენებაზე. ავტორები აღიარებენ, რომ «ახალაღთქმისეულ ეკლესიაში, რომელიც პალესტინაში,ძირითადად ყოფილი იუდეველებისაგან წარმოიქმნა, თავიდან სიმბოლური გამოსახულებების შეჩვევა გაუჭირდათ, მათი ძველი წეს-ჩვეულებების გამო, რომელიც მკაცრად კრძალავდა გამოსახულებების გამოყენებას და ზუსტად ამით იცავდა ძველაღთქმისეულ ეკლესიას წარმართთა კერპთაყვანისმცემლობისაგან… და გასაგებია, რომ დროთაგანმავლობაში, რაც უფრო გაიზარდა სხვა ეროვნების ქრისტიანთა რიცხვი, სადაც ტრადიციულად დაშვებული იყო გამოსახულებები, იუდაური ელემენტის ასეთი ერთსახოვანი გავლენა, რა თქმა უნდა, შესუსტდა და თანდათან სულ გაქრა».

  მაშ ასე, განხილული მოსაზრებების თანახმად, ჯვრის სიმბოლო არ იყო ადრეული ქრისტიანების ღვთისმსახურების პრაქტიკისათვის დამახასიათებელი და შესაბამისად, ისინი არ სცემდნენ მას თაყვანს როგორც სიწმინდეს. დასკვნის თანახმად, რომელიც სერ ე.ა. უოლის ბადჯმა გააკეთა წიგნში «ამულეტები და თილისმები» «მხოლოდ IV ასწლეულში იქცა ჯვარი ქრისტიანობის გამორჩეულ სიმბოლოდ» («Amulets and Talismans»).

  
იგივე აზრს უსვამს ხაზს ჯ. ხოლის ნაშრომი «ნივთებისა და სიმბოლოების ლექსიკონი ხელოვნებაში»: «მხოლოდ კონსტანტინე დიდის მიერ ქრისტიანობის (სახელმწიფო რელიგიად) აღიარების შემდეგ და განსაკუთრებით კი V ასწლეულში, დაიწყეს ჯვრის სარკოფაგებზე, ლამპებზე, სკივრებზე და სხვა ნივთებზე გამოსახვა» («Dictionary of Subjects & Symbols in Art»).

  მაგრამ როგორ მოხდა, რომ ჯვარი მე-4 საუკუნის ქრისტიანულ სფეროში შეიჭრა, ანუ იესოსა და მოციქულთა შემდგომ მთელი სამი ასწლეულის შემდეგ? რამ იმოქმედა მათ აზროვნებაზე, ვინც თავს იესოს მოწაფეებს უწოდებდნენ? როგორ პასუხობენ ამ კითხვებს ისტორიკოსები?

  უ.ა. ვაინის «ახალი აღთქმის სიტყვების განმარტებითი ლექსიკონი» შემდეგ განმარტებას იძლევა: «ამ უკანასკნელის ფორმამ [ჯვარი ორი გადამკვეთი ძელით] სათავე აიღო ძველ ქალდეაში და გამოიყენებოდა როგორც თვითონ იქ, ასევე მეზობელ ქვეყნებში, მათ შორის ეგვიპტეში, როგორც ღმერთი თამუზის სიმბოლო (მისტიკური ტაუს სახით, მისი სახელის პირველი ასო). ახ.წ. მე-3 საუკუნის შუა წლებში ეკლესიებმა ან უარყვეს ქრისტიანული რწმენის ზოგიერთ სწავლება, ან დაამახინჯეს ისინი. იმისათვის რომ გაემყარებინათ განდგომილი საეკლესიო სისტემის პოზიციები, ეკლესიები წარმართებს რწმენის შეუცვლელად იღებდნენ და უფლებას აძლევდნენ შეენარჩუნებინათ თავისი წარმართული ნიშნები და სიმბოლოები. ასეთი სახით, ასო ტაუ, ანუ Т, შედარებით უფრო გავრცელებული ფორმით, ზედა თავის გარეშე, გადმოღებული იქნა ქრისტეს ჯვრის აღსანიშნავად» (Vine W.E. «An Expository Dictionary of New Testament Words». Лондон, 1962, ტომი. I, გვ.256).

  შესაბამის მოსაზრებას იზიარებს ასევე რალფ ვუდროუ. ის იუწყება, რომ «ასო «Т-ტაუს» ფორმის ჯვარი ფართოდ გამოიყენებოდა ეგვიპტეში. მოგვიანებით ეგვიპტელმა ქრისტიანებმა (კოპტებმა), რომლებიც მოხიბლული იყვნენ მისი ფორმით და შესაძლოა მისი სიმბოლური მნიშვნელობითაც, ის აღიქვეს როგორც ქრისტეს ჯვარი» (რალფ ვუდროუ «ნამდვილად ქრისტიანული სიმბოლოა ჯვარი?»).

  ანალოგიურს ადასტურებს ა. დრევსი, რომელიც კითხვას სვავს: «საიდან და რა სახით წარმოიშვა, შეხედულება, რომ ქრისტე მოკვდა არა უბრალო სახრჩობელაზე ან ძელზე, არამედ ჯვარზე? ასეთი შეხედულება ორი განსხვავებული შეხედულებების შერწყმით წარმოიშვა, რომლებიც მანამდე ცალკეულად არსებობდნენ, ერთმანეთისგან განცალკევებით, მაგრამ ორივე ერთი და იგივე სიტყვით გამოიხატებოდა, «ძელი»,  xylon, lignum, arbor. ერთის მხრივ, ეს სიტყვა ნიშნავდა… ბოძს ან სახრჩობელას დამნაშავეთა დასასჯელად. მეორეს მხრივ, ამ სიტყვამ «სიცოცხლის ხის» აზრობრივი დატვირთვა მიიღო… [რომელსაც] უნდა მიეცა საზრდო წმინდებისთვის მომავალ ახალ ქვეყნიერებაში. ზუსტად ამ «სიცოცხლის ხეს» სცემდნენ თაყვანს ქრისტიანები, მისტიკური ჯვრის სახით, როგორც მათი გადარჩენის გარანტს. ძველი დროის ყველა კერძო რელიგიურ კავშირებში და მისტიკურ სექტებში, მათი წევრები, ხისგან, ბრინჯაოსგან ან ვერცხლისგან დამზადებულ პირობით ნიშნებს ატარებდნენ ამულეტების სახით, რომლებსაც ან ყელზე იკიდებდნენ ან ტანსაცმლის ქვეშ მალავდნენ… ყველაზე გამოყენებად ნიშანს ჯვარი წარმოადგენდა, რომელიც ფინიკიური ანბანის ერთერთ ასოსთან მზგავსების გამო, გამოისახებოდა ამ ასოს მზგავსად, როგორც «ტაუ»… ზოგიერთ ერში (მაგალითად, ეგვიპტელებთან) ის ასევე ბედნიერებისა და სიხარულის ემბლემა იყო. ამიტომ სავსებით შესაძლებელია, რომ ქრისტიანებმა ის ეგვიპტელებისაგან გადმოიღეს, როგორც მომავალი საიქიო, განცხრომით ცხოვრების ემბლემა. ასე რომ «т ტაუ-ჯვრის» გამოსახულება, რომელიც ძირითადად ქრისტიანულ საფლავებზე გვხვდება, სულაც არ წარმოადგენს იესო ქრისტეს ჯვარს» (ა. დრევსი «მითი ქრისტეს შესახებ». М.1923, ტომი.1, გვ.83-85).

  ქრისტიანულ ეკლესიაში ჯვრის შეღწევასთან დაკავშირებულ შექმნილ ვითარებებთან დაკავშირებით, შედარებით ზუსტ განმარტებას, ჩვენ ალექსანდრე ხისლოპთან ვპოულობთ. ის შემდეგს წერს: «როგორც ჩანს, ეს წარმართული სიმბოლო პირველად ქრისტიანულ ეკლესიაში, ეგვიპტეში და საერთოდ მთელ აფრიკაში გამოჩნდა. ტერტულიანეს სიტყვები, რომლებიც მესამე საუკუნის შუა რიცხვებით თარიღდება, გვაჩვენებს, თუ რა ძლიერ იყო კართაგენის ეკლესია ამ დროს, ძველი საფუარით მოწამლული. ამ წარმართული სიმბოლოთი განსაკუთრებით ძლიერ ეგვიპტე იყო მოწამლული, რომელიც არასოდეს ყოფილა ბოლომდე ევანგელიზებული. იმის პირვანდელი ფორმა, რასაც "ქრისტიანული ჯვარი" ჰქვია, აღმოჩენილი იქნა ქრისტიანულ ძეგლზე და არაორაზროვნად, წარმართულ "Т ტაუს"  ანუ ეგვიპტურ "სიცოცხლის ნიშანს" წარმოადგენს. დაე მკითხველმა ყურადღებით წაიკითხოს ჯ. უილკინსონის სიტყვები: "შეიძლება სავსებით საინტერესო ფაქტის მოყვანა, ამ იეროგლიფურ ნიშანთან [Т ტაუ] დაკავშირებით, რომელსაც ეგვიპტელი ძველი ქრისტიანები ჯვრის მაგივრად იყენებდნენ, და მასზე ისევე აკეთებდნენ წარწერებს, როგორც ეს მიღებული გახდა შედარებით მოგვიანებით ჯვართან მიმართებაშიც. მე ამის მტკიცების საფუძველს "Т ტაუ"-ზე არსებული მრავალი წარწერის არსებობა მაძლევს, რომლებიც ძველ ქრისტიანულ ძეგლებზე დღემდეა შემონახული". ამ მონაკვეთის ძირითადი აზრი იმაში მდგომარეობს, რომ ეგვიპტეში არსებობდა იმის ძველი ფორმა, რასაც შემდგომ ჯვარი დაერქვა, და ეს სხვა არაფერი იყო, თუ არა "Crux Ansata", ანუ "სიცოცხლის ნიშანი", რომლითაც ოსირისი და სხვა ყველა ეგვიპტური ღმერთი იყო აღნიშნული. მას მოგვიანებით დაემატა ზედა ელემენტი - ansa, ან "სახელური", რის შედეგადაც იქცა უბრალო "Т ტაუდ", ან უბრალო ჯვრად, როგორი სახითაც მან ჩვენამდე მოაღწია. ამ დიზაინს, რომელიც თითქმის ყოველ საფლავზე შეგვიძლია ვნახოთ, არაფერი საერთო არ აქვს მესიის სიკვდილის იარაღთან და წარმოადგენს ძველი და ძალიან პოპულარული წარმართული სიმბოლოს უბრალო დანასესხებს (კოპიას), რომელიც ასე ძლიერაა მათში ფესვგადგმული, ვინც თავს ქრისტიანს უწოდებს, მაგრამ გულში და აზროვნებაში ფაქტიურად წარმართია. აი ზუსტად ესაა, და არა სხვა, "ჯვრის" ნამდვილი წარმომავლობა. ყველაფერი ზემოთ თქმული, ეჭვგარეშეა, შესაძლოა ძალიან უცნაური და წარმოუდგენელი იყოს მათთვის, ვისაც რომის მიერ მოწოდებული და მოწონებული ეკლესიის ისტორია წაუკითხავს, როგორც ეს სხვა მრავალი ადამიანის შემთხვევაში მოხდა, მათ შორის პტოტესტანტებში».

  ამ ფაქტების განხილვის შემდეგ, ალექსანდრე ხისლოპი, იძულებულია სამწუხარო დასკვნა გააკეთოს: «ის, რასაც ოდესღაც სავსებით სხვა მნიშვნელობა ჰქონდა - [Т] ტაუ, ჯვრის ნიშანი, თამუზის, ცრუ მესიის უდავო ნიშანი, სრულიად გაბათილდა ახლით. ასე და ამგვარად, "ჯვრის ნიშნის" საშუალებით მესია ხელახლა გააკრეს მათ, ვინც თავს მის მოწაფეებს უწოდებდა» («ორი ბაბილონი», თავი V. რიტუალები და წეს-ჩვეულებები. ნაწილი VI. ჯვრის ნიშანი).

    

  კი მაგრამ, საეკლესიო თემების ბელადებს ნუთუ არ ესმოდათ, რომ ეკლესიის მიერ ჩანერგილი ჯვრის სიმბოლო, თავისი ფესვებით რომ ძველი წარმართული კულტებიდან იღებდა სათავეს და არა სახარებისეული სწავლებიდან? ეჭვგარეშეა, ესმოდათ. მაგრამ, როგორც ჩანს, იმის ცდუნება, რომ ქრისტიანობაში საკუთარი, ხილული, განსაკუთრებული სიმბოლო ჰქონოდათ, რომელიც ამავდროულად უკვე დიდი ხნის განმავლობაში, მოწონებით სარგებლობდა ქვეყნიერებიდან ეკლესიაში შესული წარმართების თვალში, ყველაფერზე მაღლა დგებოდა. ასეთი მდგომარეობის გარდაუვალობიდან გამომდინარე, ისინი, რომლებსაც «ეკლესიის მამებად» მოიხსენიებენ, ცდილობდნენ დოგმატური გამართლება ეპოვათ, ეკლესიაში კულტივირებული ძველი წარმართული სიმბოლოსათვის. როგორც ამასთან დაკავშირებით ინა სმირნოვა წერს «ცნობილი ღვთისმეტყველი ტერტულიანე პასუხობდა, რომ ჯვრისადმი თაყვანისცემის კულტს წარმართებს ეშმაკი ჩააგონებდა, იმისათვის რომ ქრისტიანების დაბნეულობა გამოეწვია და  ქრისტიანული რწმენის გავრცელებისთვის ხელი შეეშალა. ამ ერთი ეკლესიის მამის მახვილგონივრულმა მოსაზრებამ, შესაბამისი გავლენა იქონია: ჯვარმა თანდათანობით მთელი ქრისტიანული სამყარო დაიპყრო» (Инна Смирнова «Тайная история креста». Москва. «Эксмо». 2007. გვ.47).  

  «მას შემდეგ რაც წარმართული ჯვარი რწმენის სიმბოლოდ მიიღეს, ქრისტიანებმა თავისი შეხედულებებისამებრ ახლებურად გაიაზრეს ის – წერს შემდეგ ინა სმირნოვა. - თუმცა ზოგიერთი წარმართული დანალექი მაინც დარჩა. ის კერძოდ იმ შემთხვევებში ვლინდება, როდესაც თავისი რწმენის დასასაბუთებლად (მაგალითად, ჯვრის სასწაულმოქმედი ძალის შესახებ) გამოიყენება არა ბიბლიური ციტატები, არამედ სხვა, არაკანონიკური წყაროები, ადგილობრივი ლეგენდების თავისებური დანამატები. მაგალითად, ეთიოპურ «ცის საიდუმლოებათა წიგნში» არის მოთხრობა, სატანის, ყოვლისშემძლის წინააღმდეგ აჯანყების შესახებ. წყვდიადის მთავარმა შეკრიბა მთელი თავისი არმია და  ღვთის არმიას შეებრძოლა. ღვთის არმია ორჯერ დამარცხდა და სატანას ცოტა აკლდა გასამარჯვებლად. მაშინ ყოვლისშემძლემ გადააწყო თავისი არმია და მესამედ გაგზავნა ისინი სატანისა და მისი მომხრეების გასანადგურებლად. ამჯერად მან თან გაატანა მათ ჯვარი სვტა, რომელზეც სამების პირების სახელები ეწერა. როდესაც სატანამ ჯვარი და ძალაუფლების სამი სახელი დაინახა, გამბედაობამ და სიმამაცემ მიატოვა იგი, მკლავებმა თავისი ძალა დაკარგეს და იარაღი გასცვივდა მას ხელებიდან. ის და მისი არმია გაიქცნენ და გადაყრილი იქნენ ჯოჯოხეთის ჯურღმულში, ეხლა უკვე ღვთის დაუმარცხებელი ანგელოზების მიერ. ამ ლეგენდაზეა დაფუძნებული აბისინების რწმენა იმის შესახებ, რომ ჯვარს ძალუძს ბოროტი სულების განდევნა და მათგან გამოწვეული დაავადებების განკურნება. ამიტომ ადრეული ქრისტიანებიდან დაწყებული, მთელ ეთიოპიაში ჯვარი ამულეტად და თილისმად ითვლებოდა… [მის] გამოსახულებებს სახლის კედლებზე აჭედებდნენ, მათი ბოროტი სულებისაგან დასაცავად. ჯვრებს ადებდნენ ავადმყოფებს, როგორც ახალგაზრდებს, ასევე მოხუცებს, იმისათვის რომ ნეიტრალიზება მოეხდინათ იმ ცუდი გავლენებისა, რომლებიც დაავადების მიზეზებად იქცნენ» (Инна Смирнова «Тайная история креста». Москва. «Эксмо». 2007. გვ.51,52).

  "ქრისტიანობაში" ჯვრის  შემოტანის მთავარ ინიციატორად კი, როგორც ცნობილია, ბიზანტიის იმპერატორი კონსტანტინე დიდი ითვლება. ეს ადამიანი, რომელიც აღიარებული იყო როგორც დიდი ავგუსტინე და დიდებული პონტიფიკი (Pontifex Maximus), ანუ იმპერიის უმაღლესი ქურუმი, თავისი სიცოცხლის ბოლომდე, გაღმერთებული მზის თაყვანისმცემლად დარჩა. კონსტანტინემ თავის იმპერიაში "ქრისტიანობის დაკანონება" გადაწყვიტა და ის ტრადიციული რელიგიის სიმაღლეზე დააყენა. ამ იმპერიული რელიგიის მთავარ სიმბოლოდ, კონსტანტინემ ზუსტად ჯვარი გახადა.

    «The New Encyclopædia Britannica» ამ საკითხთან დაკავშირებით წერს: «კონსტანტინეს, მაქსენციუსზე გამარჯვების წინ 312 წელს, ჰქონდა ხილვა, რომელშიც მან ჯვრის „ციური ნიშანი“ იხილა, რომელსაც ის გამარჯვების ღვთაებრივ საწინდრად მიიჩნევდა». ჩვენამდე მოღწეული საეკლესიო ტრადიციის თანახმად, კონსტანტინემ თითქოსდა იხილა მანათობელი ჯვრის ნიშანი რომელზეც ლათინურად ეწერა «In hoc signo vinces» — «ამ ნიშნით გაიმარჯვებ». იგივე ტრადიცია ამბობს, რომ კონსტანტინეს სიზმარში დაევალა, რომ თავისი მეომრების ფარებზე ქრისტეს პირველი ორი ბერძნული ასო გამოესახა - მონოგრამები, რომლებიც ბერძნული დამწერლობით, სახელი "ხრისტოს" საწყისი ასოებისაგან შედგებოდა, "I" (იოტ) და ასო "X" (ხი). ამგვარად 312 წლის 28 ოქტომბერს, კონსტანტინემ ბრძანა ყველა მის საბრძოლო დროშებზე ჯვარი დაეტანათ, რომელიც იმ მომენტიდან «იმპერიული ქრისტიანობის» სიმბოლოდ გადაიქცა.

  თუმცა, ეს ლამაზი ისტორია მითს უფრო ჰგავს, ვიდრე რეალობას. მითუმეტეს, თუ გავიხსენებთ, როგორ გამოეხმაურა თვითონ იესო «ნიშნებს», რომლებსაც «უკეთური და მემრუშე თაობა» ითხოვდა, რომელიც მის მიმართ რწმენას არ ავლენდა და რომ ერთადერთი ასეთი ნიშანი «იონა წინასწარმეტყველის ნიშანი» იქნებოდა (მათე 12:38-40). კონსტანტინე კი, როგორც ცნობილია, გამოირჩეოდა ძალაუფლების დაუცხრომელი სურვილით და მრავალი ადამიანის სიკვდილში მიუძღვოდა ბრალი, მათ შორის ახლო ნათესავებისაც კი! და რა თქმა უნდა, ის ფრთხილი და შორსმჭვრეტელი პოლიტიკოსი იყო, რომელიც თავისი იმპერიის გაძლიერების საშუალებებს ეძებდა, რომლის წარმომადგენლებსაც სხვადასხვა კულტურისა და შეხედულებების ხალხები წარმოადგენდნენ. მსგავს დასკვნებამდე მივიდა მრავალი ისტორიკოსი, რომლებიც კონსტანტინეს რელიგიურ რეფორმებს იკვლევდნენ. მაგალითად, წიგნში «Strange Survivals» კონსტანტინეზე და მის ჯვარზე ასეა ნათქვამი: «უდავოა, მისი საქციელი ცბიერებაზე მოწმობს; სიმბოლო, რომელიც მან შემოიტანა, ერთის მხრივ, ქრისტიანებს ახარებდა მის ჯარში, მეორეს მხრივ კი — [წარმართ] გალებს... ამ უკანასკნელთათვის ეს, მათი მზის ღვთაებისადმი კეთილგანწყობს ნიშნავდა».

  ასევე კონსტანტინეს მიერ შემოღებული «ქრისტიანული» მონოგრამა, ისევე როგორც ჯვარი, იმპერიისთვის რაიმე ახალს არ წარმოადგენდა, არამედ ეს იყო ჩვეულებრივი წარმართული სიმბოლო. «The Companion Bible» თავის დანართში აღნიშნავს: «ეს ჯვრები (⊕) გამოიყენებოდა როგორც ბაბილონური მზის ღმერთის სიმბოლოები. ისინი მონეტებზე გვხვდება, პირველები იულიუს კეისრის მონეტებზე (100—44 ძვ.წ.), შემდეგ კი მონეტაზე, რომელიც მისმა მემკვიდრემ, ავგუსტინემ მოჭრა (20 ძვ.წ.). კონსტანტინეს მონეტებზე ყველაზე ხშირად გვხვდება სიმბოლო ☧; თუმცა ასეთივე სიმბოლოს, ოღონდ თავზე წრის გარეშე (მაგრამ ისიც წრეში იჯდა) და ოთხი თანაბარი ბოლოთი, ჰორიზონტალური და ვერტიკალური, თაყვანს სცემდნენ როგორც „მზის ბორბალს“. უნდა აღინიშნოს, რომ კონსტანტინე, მზის ღმერთს ეთაყვანებოდა და "ეკლესიას" არ შეერთებია კიდევ მეოთხედი საუკუნის განმავლობაში მას შემდეგ, რაც მან, ლეგენდის თანახმად, ასეთი ჯვარი ნახა ზეცაში» (დანართი № 162).

  მაშ ასე, ჯვარი, როგორც «ქრისტიანული» სიმბოლო, კონსტანტინემ დააკანონა იმისათვის, რომ ის სახელმწიფო სიმბოლიკის დონეზე გამოეყენებინა. «საბრძოლო დროშებზე, წარმართული სიმბოლოების ნაცვლად, ჯვარი გამოჩნდა» - ნათქვამია მაკლინტოკისა და სტრონგის «ბიბლიური, თეოლოგიური და საეკლესიო ლიტერატურის ენციკლოპედიაში» («Cyclopedia of Biblical,Theological, and Ecclesiastical Literature»).

  
 «კონსტანტინეს დღეებში დაედო საფუძველი, - წერს თავის წიგნში «წმინდა გამოსახულებები» ისტორიკოსი ედვინ ბევანი, - მთელ ქრისტიანულ სამყაროში ჯვრის გამოყენებას და უკვე მალევე დაიწყეს მისი ამა თუ იმ სახით თაყვანისცემა». ასევე აღნიშნულია: «[ჯვარი] ნაპოვნი არ ყოფილა არც ერთ... ქრისტიანულ მონუმენტზე ან რელიგიური ხელოვნების საგანზე, სანამ კონსტანტინემ არ მისცა მაგალითი ეგრეთწოდებული labarum-ით [ჯვრის საბრძოლო საგნებზე გამოსახულებით]» («Holy Images»).

  რალფ ვუდროუ აღნიშნავს, რომ ქრისტიანულ პრაქტიკაში ჯვრის თაყვანისცემა «მანამდე არ შეიმჩნეოდა, სანამ ქრისტიანები არ გაწარმართდნენ (ან, როგორც ზოგიერთი ამჯობინებს: სანამ წარმართობა არ გაქრისტიანდა)». შემდეგ ავტორი განმარტავს:  «ეს კი 431 წელს მოხდა, როდესაც ეკლესიებში და მზგავს დაწესებულებებში, ხმარებაში, ჯვრების შემოსვლა დაიწყო, თუმცა ჯვრების ეკლესიების სახურავის ცენტრში აღმართვა, 586 წლამდე არ იკვეთება. ჯვარცმის სახე კათოლიკურმა ეკლესიამ მეექვსე ასწლეულში დაამტკიცა. ეფესოს მეორე მსოფლიო კრების შემდგომ მოითხოვებოდა, რომ კერძო სახლებში ჯვრები ყოფილიყო» («ნამდვილად ქრისტიანული სიმბოლოა ჯვარი?»).

  ნაშრომში «ჯვრის ფორმის განვითარების ისტორია» ასევე აღწერილია, ჯვარცმული იესოს გამოსახულების «ევოლუცია», რომელიც ასეული წლების განმავლობაში მიმდინარეობდა: «ერთერთი ჩვენამდე მოღწეული ქრისტეს ჯვარცმის გამოსახულება მხოლოდ მე-5 საუკუნეს განეკუთვნება, რომელიც რომში, წმინდა საბინას ეკლესიის კარზეა. V საუკუნიდან მხსნელის გრძელ სამოსში გამოსახვა დაიწყეს - თითქოსდა ჯვარზე მიყრდნობილის. ქრისტეს ზუსტად ასეთი გამოსახულების ნახვაა შესაძლებელი ადრეული VII-IX საუკუნეების ბიზანტიური და სირიული წარმომავლობის ბრინჯაოსა და ვერცხლის ჯვრებზე. 

  
 VI საუკუნის "წმინდანმა" ანასტას სინაელმა დაწერა აპოლოგეტიკური თხზულება "აკეფალების წინააღმდეგ" ...ამ თხზულებას მან დაურთო ჯვარცმული მხსნელის გამოსახულება, როგორც მონოფიზიტობის საწინააღმდეგო საბუთი. ის ფიცით მოითხოვს თავისი ნაშრომის გადამწერებისაგან, რომ ტექსტთან ერთად უცვლელად გადასცენ ასევე თანდართული გამოსახულება. 

  

 სხვა, ამაზე უფრო ძველი ქრისტეს ჯვარცმის გამოსახულება, რომელმაც ჩვენამდე მოაღწია, მდებარეობს ზაგბას მონასტერში, რავულის სახარების მინიატურაზე. ეს მონუსკრიპტი, 586 წლიდან, ფლორენტინის წმინდა ლავრენტის ბიბლიოთეკას ეკუთვნის. …IX საუკუნის ჩათვლით, ქრისტე ჯვარზე არა მხოლოდ ცოცხალი და აღმდგარი გამოისახებოდა, არამედ გამარჯვებულიც, და მხოლოდ Х საუკუნეში გამოჩნდნენ მკვდარი ქრისტეს გამოსახულებები».

  მსგავს დასკვნებამდე მივიდა ასევე ზენონ კოსიდოვსკი, «ევანგელისტთა თქმულებები»-ს ავტორი. თავის წიგნში ის წერს: «ჯვარი, როგორც ქრისტეს სიმბოლო, გავრცელებას მხოლოდ ვეხუთე ან მეექვსე საუკუნეში იწყებს, ანუ ას წელზე მეტი ხნის გასვლის შემდეგ, მას მერე რაც კონსტანტინე დიდმა ჯვარცმით სიკვდილით დასჯა გააუქმა. იმ დროისთვის, ჯვრის, როგორც ჯალათის იარაღის სახემ, თანდათან ჩაქვრა ხალხის მახსოვრობაში და პანიკურ შიშს აღარ იწვევდა მათში. ჯვარცმული იესოს კულტი, ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებში გაჩნდა. იქაური მხატვრები, ჯვარცმაზე იესოს შიშველს, მხოლოდ თეძოს სახვევით გამოსახავდნენ. დასავლეთში ეს კულტი, იტალიაში ჩასული სირიელი ვაჭრებისა და მონების მეშვეობით მოხვდა. თუმცა იმ განსხვავებით, რომ აქ იესო, ჯვარცმული კი იყო, მაგრამ იყო ჩაცმული და გარს ღვთაებრივი შარავანდი ერტყა. ადამიანური ტანჯვანი არ შეხებია მას. მხოლოდ Х საუკუნის შუა ხანებში, როდესაც მისტიციზმისკენ მიდრეკილ იმპერატორ ოტტონ პირველისა და მისი ვაჟის ოტტონ მეორეს მეფობისას ბიზანტიასთან კულტურული კავშირები გამყარდა, გავრცელდა გახდილი, ტანჯული იესოს ჯვარცმა, რომელიც კაცობრიობის გადარჩენისთვის წამებით კვდება. ამ ორთოდოქსულმა რეალიზმმა ყველაზე ღრმა და ნათელი გამოხატულება გოთურ ხელოვნებაში ჰპოვა - სკილპტურაშიც და ფერწერაშიც» (Зенон Косидовский. Сказания евангелистов. М., 1977, გვ.215).

  ჯვრის თაყვანისმცემელთა მხრიდან, ხანდახან ასეთი მტკიცებულება ისმის, რომ თითქოსდა ეს სიმბოლო, ქრისტიანობისთვის, ამ სწავლების წარმოშობიდანვე იყო დამახასიათებელი. და ამის «დამადასტურებელ» საბუთად მოჰყავთ, არქეოლოგების მიერ პომპეისა და ჰერკულანიუმის ძველ ქალაქებში აღმოჩენილი ჯვრის გამოსახულებები, რომლებიც, როგორც ცნობილია, 79  წელს ვულკანმა ვეზუვიმ გაანადგურა. მაგრამ ნიშნავს კი ეს გამოსახულებები, რომ მოცემული სიმბოლოები მართლა იმ ქალაქში მცხოვრებმა ქრისტიანებმა გამოსახეს? არანაირად.

  აი, მაგალითად, იგივე კოსიდოვსკი, როდესაც ამ თემას ეხება, წერს: «1939 წელს ჰერკულანიუმში გაკეთდა აღმოჩენა, რომელიც თითქოსდა უარყოფდა, ისტორიკოსთა მტკიცებულებებს იმის შესახებ, რომ ჯვარი ასე გვიან გახდა ქრისტიანული რწმენის სიმბოლო. ერთერთი სახლის კედელზე, ამ ქალაქის მცხოვრებმა, სავსებით უცოდინრად გამოკვეთა ჯვარი. როგორც ცნობილია, ჰერკულანუმი, პომპეისთან ერთად, ვულკანი ვეზუვის ამოფრქვევამ გაანადგურა 79 წელს და ზოგიერთმა მეცნიერმა, მათ შორის ცნობილმა ფრაბგმა აღმოსავლეთმცოდნე პარომ, გამოთქვეს მოსაზრება, რომ ჯვარი ქრისტიანობის სიმბოლოდ უკვე პირველი საუკუნის მეორე ნახევარში იქცა. თუმცა მკვლევართა უმეტესობა ამ მოსაზრებას არ იზიარებს. ისინი სამართლიანად აღნიშნავენ, რომ ადამიანი, რომელმაც ჯვარი დახატა, არ არის აუცილებელი რომ ქრისტიანი ყოფილიყო. რადგან ჯვარი როგორც რელიგიური სიმბოლო, ჯერ კიდევ ცივილიზაციის ალიონზე გაჩნდა. ნივთები, რომლებსაც სხვადასხვა ჯვრის ფორმის ორნამენტები ჰქონდათ, შუმერისა და ბაბილონის ქალაქების ნანგრევებში იქნა ნაპოვნი მესოპოტამიაში, ინდოეთში, სირიაში, სპარსეთში. ის ხშირად იმ ბარელიეფებშიც კი გვხვდება, რომლებიც ორივე ამერიკაში ინდიელთა ნაგებობებს ამშვენებენ. ეგვიპტეში ყულფიანი ჯვარი იეროგლიფი იყო, რომელიც ღვთაებრიობის გაგებას აღნიშნავდა. ალპების იქეთა გალიაში, ანუ თანამედროვე საფრანგეთის ტერიტორიაზე, გამოყენებაში იყო ჯვრის გამოსახულებიანი მონეტები, რომელიც წრეში იყო ჩასმული. ჯვრის სიმბოლო განუწყვეტლად დაკავშირებული იყო ბუნების კულტთან. და გამორიცხული არ არის, რომ ამ უძველესმა ტრადიციამ, რომელმაც ასე ღრმად გაიდგა ფესვები თაობათა აზროვნებაში, გარკვეული როლი ითამაშა ჯვრის ქრისტიანულ სიმბოლოდ გადაქცევაში».

  სხვა ისტორიკოსი, ანტონიო ვარონე, თავის წიგნში «იუდეველები და ქრისტიანები პომპეაში» განმარტებას აკეთებს, რომ მსგავსი ჯვრის ნიშანებიდან ერთერთი, ადგილობრივი საცხობის კედლის მოხატულობის ნაწილი იყო. თუმცა ჯვართან ერთად, საცხობში, სხვა, აბსოლუტურად არაქრისტიანული გამოსახულებებიც იყო, მაგალითად, გველის მსგავსი ღვთაების. «ასევე რთულია ზოგიერთი უკიდურესად უხამსი რამეების, საცხობის მეპატრონის სავარაუდო ქრისტიანობასთან დაკავშირება»,— ამბობს ვარონე. შემდეგ ის წერს: «ცნობილია, რომ ადამიანთა საზოგადოების ჩამოყალიბების მომენტიდან, გამოსყიდვის სიმბოლოდ გახდომამდე, ჯვრისმაგვარი ნიშანი, აშკარად გამოიყენებოდა მაგიური და რიტუალური მიზნებისათვის». მეცნიერის განმარტების თანახმად, ძველად ხალხი თვლიდა, რომ ჯვარი მათ იმაში ეხმარებოდა, რომ თავი დაეცვათ ან განთავისუფლებულიყვნენ ბოროტი ზეგავლენისაგან და ყველაზე ხშირად ის თილისმის როლს ასრულებდა.

  «ჯვრის თაყვანისცემის სრული აყვავების სანახავად,— წერს შემდგომ ავტორი,— მეოთხე ასწლეულამდე მოცდაა საჭირო, როდესაც, ზუსტად იმპერატორის და წარმართთა მასიური მოქცევის შემდეგ წარმოიშვა თაყვანისცემის ის ფორმა, რომელიც დიდი დოზით პასუხობდა მათ რელიგიურობას». «მეორე და მესამე ასწლეულებში კი, კონსტანტინეეს დღეებამდე,— ამბობს ჯვარზე ვერონე,— ეს სიმბოლო ძალიან იშვიათად გვხვდება ქრისტიანობასთან კავშირში» («Presenze giudaiche e cristiane a Pompei»).

  ქვემოთ მოყვანილ სურათზე შეგიძლიათ იხილოთ, გერკულანუმში აღმოჩენილ ჯვართაგან ერთერთი.

   თვალში გვხვდება მნიშვნელოვანი დეტალი. ჯვრის გამოსახულების წინ აშკარად ვხედავთ საკურთხეველს. თუმცა, როგორც ცნობილია, 1-ლი საუკუნის ქრისტიანების ღვთისმსახურების პრაქტიკაში საკურთხეველი არ იყო; ეკლესიაში ასეთი სარიტუალო ელემენტი დიდი ხნის მოგვიანებით გამოჩნდა. ეს მდგომარეობა კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ მოცემული ნაგებობა, ჯვრის გამოსახულებით, რელიგიური მიზნებისათვის გამოიყენებოდა, მაგრამ არა ქრისტიანების მიერ, არამედ წარმართული კულტის მიმდევრების მიერ.

«ჯვარი» თუ «ძელი»?

ყველა ამ ფაქტის ცოდნით, გულწრფელი ადამიანი შეიძლება, ჯვრის სიმბოლოსთან დამოკიდებულებაში, გაურკვეველ მდგომარეობაში აღმოჩნდეს. ერთის მხრივ მას ესმის, რომ ჯვარი აშკარად წარმართული სიმბოლოა და ადრე-ქრისტიანულ პრაქტიკაში არ გამოიყენებოდა. მეორეს მხრივ – ის თავის ბიბლიაში სიტყვა «ჯვარი»-ს გამოყენების არაერთ ფაქტს და მითითებას ხედავს, რომ იესო ქრისტე ზუსტადაც ჯვარზე უყო გაკრული. ხომ არ შეიძლება ერთი მეორეს ეწინააღმდეგებოდეს! რა ვქნათ ასეთ სიტუაციაში?

  მართლაც, ბიბლიის მრავალ თარგმანში გხვდებით სიტყვა «ჯვარს». მაგრამ ყურადღება მიაქციეთ იმას, თუ რა არის ნათქვამი წიგნში «Dual Heritage—The Bible and the BritishMuseum»: «შეიძლება შეგძრათ როდესაც იმას გაიგებთ, ახალი აღთქმის ბერძნულ ტექსტში არ არსებობს ისეთი სიტყვა, როგორიცაა „ჯვარი“. სიტყვა „ჯვარი“ ყოველთვის წარმოადგენს ბერძნული სიტყვა [სტაუროს]-ის თარგმანს, რომელიც „ვერტიკალურად მდგომ ბოძს“ ან „სოლს“ ნიშნავს. ჯვარი თავიდანვე არ ყოფილა ქრისტიანული სიმბოლო; მას ეგვიპტემდე და კონსტანტინემდე მივყავართ».

  თუმცა, რამდენად შეესაბამება სინამდვილეს ზემოთ მოყვანილი ინფორმაცია? ნუთუ სინამდვილეში, ეს არსებული შეუსაბამობა, ფრაზის ტრადიციული თარგმანის არაკორექტულობით აიხსნება, რომელიც წარმოდგენილია როგორც «ჯვარი», მაშინ როდესაც სინამდვილეში ნიშნავს «ძელს»? ამაში დასარწმუნებლად, ჩვენ შეგვიძლია იმ ისტორიკოსების და სპეციალისტების დასკვნებს მივმართოთ, რომლებიც ამ მნიშვნელოვან საკითხს იკვლევდნენ.

  ორიგინალური სიტყვები, რომლითაც წმინდა წერილი აღწერს სასიკვდილო იარაღს, რომელზეც იესო გააკრეს, ძველ ბიბლიურ ტექსტში წარმოდგენილია ბერძნული სიტყვებით «სტავროს» (σταυρός) (მათე 27:40; მარკოზი 15:30; ლუკა 23:26) და «კსილონ» (ξύλον)(მეორე რჯული 21:22,23; საქმეები 5:30; 10:39; 13:29; გალატელთა 3:13; 1 პეტრე 2:24).  

  აი რა არის ნათქვამი ამ სიტყვების პირდაპირ მნიშვნელობებზე ბიბლიის სპეციალიზირებულ ცნობარებში.

  ბიბლიის «ახალი ქვეყნიერების თარგმანის» დანართში, სტატიაში, რომელიც ამ საკითხს ეხება, ნათქვამია: «სიტყვაში სტავროს კლასიკურ ბერძნულ ენაში იგულისხმებოდა უბრალოდ ვერტიკალური ბოძი, პალო ან მარგილი, რომელიც საძირკველში იხმარება. ზმნა სტავროო აღნიშნავდა «მარგილებით შემოსაზღვრას, ღობის შემოვლებას». ისინი, ვინც ღვთის შთაგონებით ქეისტიანულ ბერძნულ წერილებს წერდნენ, ბერძნულ (კოინე) ენას იყენებდნენ და სიტყვა სტავროს-ს იმავე მნიშვნელობით იყენებდნენ, რა მნიშვნელობაც მას კლასიკურ ბერძნულში ჰქონდა, კონკრეტულად კი: ჩვეულებრივი ბოძი ან სოლი, რაიმე კუთხით მასზე მიმაგრებული, ყოველგვარი გადამკვეთი ღერძის გარეშე. არავითარი მტკიცებულებები არ არსებობს იმისა, რომ ეს სხვაგვარად იყო.

  შემდეგ მოყვანილია ასევე ბერძნული სიტყვა «კსილონ»-ის მნიშვნელობა: «მოციქულებმა პეტრემ და პავლემ, იმ წამების იარაღის  აღსაწერად, რომელზეც იესო მიაჭედეს, ასევე გამოიყენეს სიტყვა კსილონ, რაც ასევე აჩვენებს, რომ საუბარია რაიმე გადამკვეთის გარეშე მდგარ ვერტიკალურ ბოძზე, რადგანაც ზუსტად ამ მნიშვნელობას იძენს სიტყვა კსილონ-ი მოცემულ კონტექსტში (საქმეები 5:30; 10:39; 13:29; გალატელთა 3:13; 1 პეტრე 2:24). LXX-ში კსილონ გვხვდება ეზდრას 6:11-ში (1 ეზდრა 6:11), სადაც საუბარია ძელზე, რომელზეც უნდა მიელურსმათ კანონის დამრღვევი. ასეთივე მნიშვნელობა აქვს ამ სიტყვას საქმეების 5:30-ში და 10:39-ში» (დანართი 5).

  მზგავსი კომენტარი მოჰყავს სიტყვა «სტავროს»-ის მნიშვნელობის შესახებ უ. ე. ვაინს თავის ნაშრომში «ახალი აღთქმის სიტყვების განმარტებითი ლექსიკონი»: «სტავროს (σταυρός) ძირითადად ვერტიკალურ ბოძს ან ძელს აღნიშნავს. ასეთ ბოძებზე სჯიდნენ დამნაშავეებს, მათ ლურსმებით მიაჭედებდნენ ხომლე მასზე. როგორც არსებითი სახელი [სტავროს], ასევე ზმნა სტავროო („ბოძზე ან ძელზე მიმაგრება“) თავისი პირვანდელი მნიშვნელობით არ გულისხმობენ ეკლესიურ სიმბოლოს ორი ერთმანეთის გადამკვეთი ძელის სახით» (W.E.Vine «An Expository Dictionary of New Testament Words», ლონდონი, 1962, ტ. I, გვ.256).

  წიგნში «არაქრისტიანული ჯვარი» ჯ. დ. პარსონსი წერს: «არცერთ, ბერძნულ ენაზე დაწერილ ახალი აღთქმის შემადგენელ ტექსტში, არ არის არცერთი წინადადება, რომელიც მცირედ მაინც მიუთითებდეს იმაზე, რომ სტაუროს-ი, რომელზეც იესო ქრისტე დასაჯეს, რამენაირად მაინც განსხვავდებოდა ჩვეულებრივი სტაუროს-ისგან. და მითუმეტეს იქ არ არის რაიმე მინიშნებაც კი იმაზე, რომ ის სტაუროსი შედგებოდა არა ერთი, არამედ ორი ძელისაგან, რომლებიც ჯვრის ფორმით იყო ერთმანეთთან შეერთებული. […] ჩვენი მასწავლებლები ღრმად სცდებიან, როდესაც საეკლესიო დოკუმენტების ბერძნულიდან ჩვენს მშობლიურ ენაზე თარგმნისას, სიტყვა «სტაუროს»-ს თარგმნიან როგორც სიტყვა «ჯვარს» და მხარს უჭერენ ასეთ თარგმნას იმით, რომ ჩვენს ლექსიკონებში სიტყვა "სტაუროს"-ის მნიშვნელობად, სიტყვა "ჯვარი" შეაქვთ. ამასთანავე ისინი ხსნიან, რომ მოციქულთა დღეებში ეს როდი იყო ამ სიტყვის ძირითადი მნიშვნელობა და რომ ის არ იყო ძირითადი მნიშვნელობა კიდევ დიდი ხნის განმავლობაში იმ დღეების შემდეგ, ხოლო ის თუ ასეთად იქცა, ეს მხოლოდ იმიტომ, რომ, მიუხედავად მტკიცებულებათა არარსებობისა, ამა თუ იმ მიზეზების გამო გადაწყვეტილი იქნა, რომ ზუსტად ასეთი ფორმა ჰქონდა იმ კონკრეტულ სტაუროსს, რომელზეც იესო დასაჯეს» («The Non-Christian Cross», ლონდონი, 1896, გვ. 23,24).

  ბაზელის უნივერსიტეტის პროფესორი პაულ ვილგელმ შმიდტი, რომელმაც ბერძნული სიტყვა სტავროს-ის საგულდაგულო კვლევა ჩაატარა, ასეთივე დასკვნა გააკეთა. თავის ნაშრომში «იესოს ისტორია» ის წერს: «σταυρός [სტავროს] აღნიშნავს ნებისმიერ ვერტიკალურად მდგარ ხის მორს ან ძელს» (Paul Wilhelm Schmidt «Die Geschichte Jesu», ტ.2, ტუბინგენ—ლეიპციგი, 1904, გვ. 386). 

  მსგავსადვე, ავტორიტეტულ ნაშრომში «Strong’s Exhaustive Concordance of the Bible» სიტყვა «სტაუროს»-ი  პირველ რიგში ახსნილია როგორც «ბოძი ან ძელი», სიტყვა «კსილონ»-ი კი — როგორც «თავხე» ან «კოჭი».

  «ახალ ბიბლიურ ლექსიკონში» ჩვენ ვკითხულობთ: «ბერძნული სიტყვა, რომელიც „ჯვრის“ («სტაუროს», ზმნური ფორმა «სტაუროო») აღსანიშნავად გამოიყენება, უმთავრესად ბოძს ან კოჭს აღნიშნავს, მაგრამ ასევე აღნიშნავს ძელს როგორც დასჯის საშუალებას» («The New Bible Dictionary»).

   

  მსგავს აღიარებას ვხვდებით ასევე «დიდი ბიბლიურ ლექსიკონის» კომენტარებში. განყოფილებაში «ჯვარცმა» ჩვენ ვკითხულობთ: «პირდაპირი მნიშვნელობით სიტყვა «ჯვარი» ბერძნულ ენაში აღნიშნავს წაწვეტებულ ბოძს, რომელიც სხვადასხვა დანიშნულებით გამოიყენებოდა, მათ შორის სასიკვდილო იარაღადაც» («Tyndale Bible Dictionary», editors Walter A.Elwell & Philip W.Comfort, 2001). 

  «იმპერიული ბიბლიური ლექსიკონი», როდესაც სიტყვა «stauros»-ის მნიშვნელობას უკეთებს კომენტარს, გვიხსნის, რომ ეს «ბერძნული სიტყვა, რომელიც სიტყვა «ჯვრად» ითარგმნება, სინამდვილეში აღნიშნავდა ძელს, ვერტიკალურ ბოძს ან ღობის მარგილს, რომლის გამოყენებაც, რაიმეს ჩამოსაკიდად ან მიწის ნაკვეთის შემოსაღობად შეიძლებოდა» (The Imperial Bible-Dictionary, პ. ფერბრეინის გამომცემლობა, ლონდონი, 1874, ტ. 1, გვ. 376).

  «The Companion Bible»-ის დანართში ნათქვამია: «ჰომეროსი სიტყვა სტაუროს-ს მარგილის, ძელის ან მორის აღსანიშნავად იყენებს. ამავე მნიშვნელობით გამოიყენება ეს სიტყვა ასევე მთელ კლასიკურ ლიტერატურაში. ის არასოდეს არ აღნიშნავს, რაიმე კუთხით ერთმანეთზე მიმაგრებულ ორ ბოძს, ის ყოველთვის ერთ ცალკეულ მორს აღნიშნავს. ამიტომ იმასთან დაკავშირებით, თუ როგორ მოკვდა ჩვენი უფალი, სიტყვა კსილონ გამოიყენება... ამით დასტურდება, რომ უფალი დასჯილი იქნა ვერტიკალურ ძელზე და არა ორ რაიმე კუთხით ერთმანეთთან მიმაგრებულ მორზე» («The Companion Bible», დანართი «ჯვარი და ჯვარცმა», გვ.186).

  
 გამოთქმა «კსილონ»-ზე «The Companion Bible»-ში ასევე გაკეთებულია მითითება, რომ ის «წარმოადგენს ჩვეულებრივ ანახლეჩ ხის ნაჭერს, რომელიც ხისგან ან მოჭრილი მორისაგან იქნა ახლეჩილი და რომელსაც გასათბობად ან სხვა მიზნებისათვის იყენებენ... ამიტომ რადგანაც სიტყვა [კსილონ] იმავე სტაუროს-ის აღსანიშნავადაა გამოყენებული, ამ ორივეს ერთი მნიშვნელობა ენიჭება... აქედან გამომდინარეობს სიტყვა [კსილონ]-ის გამოყენება... ჩვენი უფლის სიკვდილის იარაღის სახეობასთან და მისი სიტყვა "ძელად" თარგმანთან დაკავშირებით, საქმეები 5:30; 10:39; 13:29; გალატელთა 3:13; 1 პეტრე 2:24 თანახმად».

  აღსანიშნავია, რომ ვ. ნ. კუზნეცოვას «ძველბერძნულიდან თარგმნილ ახალ აღთქმაში – სასიხარულო ცნობა», საქმეების 5:30 და 10:39-ში მოყვანილია სიტყვა «კსილონ»-ის პირადიპი მნიშვნელობა - «ხის ბოძი».

  ჯვრის წარმართული წარმომავლობის შესახებ სტატიის ავტორი, რალფ ვუდროუ, თუმცა არ აკეთებს საბოლოო დასკვნას, მაგრამ მაინც აღძრულია აღიაროს, რომ ორიგინალი სიტყვა, რომელიც ბიბლიურ ტექსტშია გამოყენებული, შეუძლებელია გრამატიკულად შეესაბამებოდეს «ჯვრის» მნიშვნელობას. ვუდროუ წერს: «და მაინც, მთავარი კითხვა ღია რჩება. როგორი სახე ჰქონდა ჯვარს, რომელზეც იესო მოკვდა? ზოგს სჯერა, რომ ეს უბრალო ძელი იყო ყოველგვარი გადამკვეთის გარეშე. თვითონ სიტყვა «ჯვარი» აღნიშნავს ორ მორს, რომლებიც ერთმანეთთან რაიმე კუთხით არიან შეერთებული. მაგრამ ბერძნულ სიტყვა «stauros», რომელსაც «ჯვრად» თარგმნიან, ახალ აღთქმაში ასეთი მნიშვნელობა არ აქვს. თავისთავად ეს სიტყვა ნიშნავს ძელს ან მორს. თუ ის საგანი, რომელზეც იესო მოკვდა, ასეთი იყო, მაშინ ის ვერანაირად ვერ იქნებოდა ჯვარი! ყოველივე ეს «ქრისტიანული» ჯვრების უაზრობაზე მეტყველებს» (რალფ ვუდროუ «ნამდვილად ქრისტიანული სიმბოლოა ჯვარი?»).

  ასე და ამგვარად, ჩვენ ვხედავთ, რომ ბიბლიაში გამოყენებული სიტყვა «სტაუროს»-ში, კლასიკურ ბერძნულ ენაში ნაგულისხმებია ჩვეულებრივი ვერტიკალური ძელი, მარგილი ან ბოძი. მისი მონეთესავე ბერძნული გამოთქმა «კსილონ» პირდაპირი მნიშვნელობით ნიშნავს მორს, ჯოხს ან ხეს. და როგორც ზემოთ დავინახეთ, მრავალი მეცნიერი ემხრობა, ბიბლიაში აღწერილი იესოს სასიკვდილო იარაღის, ზუსტად ასე გაგებას.

  უნდა აღინიშნოს, რომ ხანდახან იესოს სიკვდილის იარაღის აღსანიშნავად ლათინურ სიტყვა «კრუკს» (crux) იყენებენ. თუმცა, ის არ გვხვდება ძველ ბიბლიურ ტექსტებში, რომლებიც როგორც ცნობილია, ძველ-ებრაულ, არამეულ და ძველ-ბერძნულ ენეზე დაიწერა. ის მხოლოს მოგვიანებით გაკეთებულ ლათინურ თარგმანებში გვხვდება. თუმცაღა, რას აღნიშნავს ეს სიტყვა?

  ბიბლიის ახალი ქვეყნიერების თარგმანის დანართში, შემდეგი ინფორმაციაა მოყვანილი: «ლუისის (Lewis) და შორტის (Short) ლათინური ენის ლექსიკონში კი განმარტებულია, რომ კრუკს უმთავრესად, ნიშნავს — «ხეს, სახრჩობელას ან სიკვდილით დასჯისთვის განკუთვნილ ხის საგანს, რომელზეც ბოროტმოქმედებს ჰკიდებდნენ ან აკრავდნენ». კრუკს-მა ჯვრის მნიშვნელობა მხოლოდ მოგვიანებით შეიძინა. ლათინურ ენაზე კრუკს სიმპლექსს (crux simplex) უბრალოდ ბოძს უწოდებდნენ, რომელზეც ბოროტმოქმედს აკრავდნენ» (დანართი №5. «წამების ბოძი»). იქვე მოყვანილია რეპროდუქცია იუსტუს ლიპსიუსის (Justus Lipsius) (1547—1606) წიგნიდან, რომელმაც ერთერთი ასეთი წამების იარაღი გამოსახა («De cruce libri tres», ანტვერპენი, 1629, გვ. 19).  

  «Cyclopædia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature» განმარტავს, რომ «კრუკს სიმპლექს»-ი იყო «მხოლოდ და მხოლოდ ვერტიკალური ბოძი, ტრამსონის (გადამკვეთი ბოძის) გარეშე».

  ცნობილი რომაელი ისტორიკოსის, ლივიუსის  (ძვ. წ. 59 წ-დან ახ.წ. 17 წ-მდე.) თანახმად, სიტყვა «კრუკს» აღნიშნავს ჩვეულებრივ «ბოძს». «სიტყვა "კრუკს" რომაელებთანაც კი, ვისგანაც წამოვიდა [ინგლისური] სიტყვა  «cross», თავდაპირველად ვერტიკალურ ბოძს აღნიშნავდა» - დასძენს «იმპერიული ბიბლიური ლექსიკონი» (The Imperial Bible-Dictionary, პ. ფერბრეინის გამოცემა, ლონდონი, 1874, ტ. 1, გვ. 376).

  ამასთან დაკავშირებით, სამაგალითოა ამ სიტყვის განსაზღვრება, რომელიც «The Companion Bible»-შია მოცემული, სადაც ნათქვამია: «სიტყვა ჯვარი წარმოადგენს ლათინური სიტყვა კრუკს-ის თარგმანს; თუმცა ბერძნული სიტყვა სტაუროს ისევე არ ნიშნავს კრუკს-ს, როგორც „ჯოხი“ არ ნიშნავს „ყავარჯენს“ («ჯვარი და ჯვარცმა»).

  თავის მხრივ, ჩვენთვის საინტერესო საკითხთან დაკავშირებით, კომენტარს ასევე გვთავაზობს ერიკ ნიუსტრემის ცნობილი «ბიბლიური ლექსიკონი». განყოფილებაში «ჯვარი» ჩვენ შეგვიძლია შემდეგი ინფორმაცია წავიკითხოთ: «სიტყვა ჯვარი, ლათ. «კრუკს», თავდაპირველად საერთოდ სირცხვილის ძელს ან წამების ბოძს აღნიშნავდა, რომელსაც სხვადასხვა ფორმა შეიძლება ჰქონოდა. ზოგიერთ ძველ ერებში, დამნაშავეებს ბოძზე ხელებით თავს ზემოთ აბავდნენ და ასეთი სახით გამოფენდნენ მათ, ყველას წინაშე შესარცხვენად და შიმშილით სიკვდილისათვის. მსგავსი სასჯელის სხვა მეთოდი იმაში მდგომარეობდა, რომ მიწაში არჭობდნენ წაწვეტებულ ძელს და მასზე სვავდნენ ცოცხალ ადამიანს».

  შემეცნებითია ის, თუ როგორ აღწერს ჩვენთვის საინტერესო გარემოებას ა. დრევსი: «ქრისტიანულ სამყაროში ყოველთვის საყოველთაოდ მიღებულ ჭეშმარიტებად ითვლებოდა ის, რომ ქრისტე «ჯვარზე მოკვდა», თანაც ჯვარს ისეთი ფორმა უნდა ჰქონდეს, როგორსაც მხატვრების ნახატებზე ვხვდებით, ანუ ლათინური ჯვრის ფორმა, რომელსაც ჰორიზონტალური გადამკვეთი კოჭა ვერტიკალურზე მოკლე აქვს. კი მაგრამ, რაზეა დაფუძნებული ასეთი მოსაზრება? თვითონ ევანგელისტები [ბიბლიის მწერლები] ამის შესახებ არავითარ მითითებებს არ გვაძლევენ. ებრაელები, იმ სასიკვდილო იარაღს, რომელიც მათში გამოიყენებოდა, გამოხატავდნენ სიტყვით «ძელი». ამავე მნიშვნელობითაა ის წარმოდგენილი ძველი აღთქმის ბერძნულ თარგმანში, სადაც სიკვდილის იარაღს უწოდებენ xylon – «ძელი». სასიკვდილო იარაღის აღმნიშვნელ ზუსტად ასეთივე სიტყვას ვხვდებით ჩვენ სახარებაშიც. მართალია, აქ ხშირად გამოიყენება სიტყვა stauros, ანუ მარგილი, ბოძი, მაგრამ stauros წარმოადგენს იგივე მნიშვნელობის სიტყვას, რასაც წარმოადგენს xylon. ორივე სიტყვის ლათინურ თარგმანს წარმოადგენს სიტყვა crux. ამ სიტყვაში, რომაელები საერთოდ ყველანაირ სასიკვდილო იარაღს გულისხმობდნენ, და საერთოდაც არ ფიქრობდნენ იმაზე, რომ შესაძლოა არსებობდა სიკვდილით დასჯის სხვა იარაღი, გარდა მარგილისა და ძელისა (patibulum, stripes), რომლებზეც ჩვეულებრივ, როგორც ლიპსიუსი ამოწმებს, სიკვდილმისჯილს თოკით ან ჯაჭვით აბავდნენ. ჩვენ არსად არანაირ მითითებას არ ვხვდებით იმაზე, რომ პალესტინაში სიკვდილით დასჯის მეთოდი რაიმე სხვა იყო. იუდეველებსაც მსგავსადვე ჰქონდათ ჩვეულებაში, დამნაშავეებს ისინიც ძელზე ან მორზე ჰკიდებდნენ, და აიძულებდნენ ნელა სიცხისაგან, შიმშილისაგან და კუნთების გარდაუვალი მოკვდინებისაგან სიკვდილს. «ჯვარს ცმა» (stauroun, offligere, cruci) ნიშნავდა არა «ჯვარცმას» ამ სიტყვის დღევანდელი გაგებით, არამედ «წამებას», «ტანჯვას», ძელზე ან ხეზე დაკიდებას» (ა. დრევსი «მითი წრისტეზე», 1923, ტ.1, გვ.83-85).

   მიუხედავად იმისა, რომ ძველ დროს სიკვდილმისჯილები შეიძლება ნებისმიერი სახეობის იარაღით დაესაჯათ, მათ შორის მოცემულ ტერიტორიაზე ამოსულ ხეზე ჩამოკიდებით, ბოძი, როგორც სასჯელის მეთოდი, ყველაზე ცნობილი და გავრცელებული იყო ამ სახის სასჯელის აღსასრულებლად. იგივე ა. დრევსი აღნიშნავს, რომ თუმცა «როგორც სასიკვდილო იარაღი, რომის იმპერიის სხვა და სხვა ნაწილში ერთი და იგივე ფორმის არ იყო» ყველაზე ხშირად ეს მაინც იყო «უბრალოდ მიწაში ვერტიკალურად დამაგრებული ბოძი ან მორი».

  
 ამ გარემოებას ასევე ადასტურებს ხერმან ფულდა წიგნში «ჯვარი და ჯვარცმა». ის წერს: «ყველა იმ ადგილას როდი იყო შესაძლებელი ხეების პოვნა, სადაც კი სასჯელს აღასრულებდნენ. ამიტომ მიწაში ჩვეულებრივ მორს არჭობდნენ. მასზე დამნაშავეს, ხელებით თავსზემოთ აბავდნენ ან ლურსმნებით აჭედებდნენ, ხშირად ასევე უბავდნენ ან ულურსმავდნენ ფეხებსაც».

  
 როდესაც იესოს დასჯის შემთხვევას მიმართავს, ფულდა შემდეგ დასკვნას აკეთებს: «იესო ჩვეულებრივ სიკვდილის ბოძზე მოკვდა, რისი მტკიცებულებებიც გახლავთ: ა) იმ დროს აღმოსავლეთში სასჯელის ამ იარაღის გამოყენების ჩვეულება, ბ) ირიბად თვითონ იესოს წამების ისტორია და გ) ადრეული ეკლესიის მამების მრავალრიცხოვანი გამონათქვამები» («Das Kreuz und die Kreuzigung», Hermann Fulda, ბრესლავლი, 1878, გვ.109, 219, 220).

  ასეთივე წარმოდგენა აისახება დასკვნაში, რომელიც უკვე ზემოთხსენებულმა პროფესორმა პაულ ვილგელმ შმიდტმა გააკეთა: «ჯვარცმის ყველაზე უბრალო მეთოდი, რომელიც რომაელებს ჰქონდათ,— ეს იყო შიშველი სხეულის ძელზე დაკიდება [...] ასეთი სასჯელი, უბრალო ჩამოკიდების მეტს, ვერაფერს დაუშვებდა, რადგანაც სასჯელს ხშირად მასიური ხასიათი ჰქონდა, მაგალითად: ვარი — 2000 ადამიანი ერთდროულად (იოსებ ფლავიუსი, „იუდაური სიძველეები“ XVII 10. 10), კვადრატი („იუდაური ომი“ II 12. 6), პროკურატორი ფელიქსი („იუდაური ომი“ II 15. 2 [13. 2]), ტიტუსი („იუდაური ომი“ VII. 1 [V 11. 1])» (Paul Wilhelm Schmidt «Die Geschichte Jesu», ტ. 2, ტუბინგენ—ლეიპციგი, 1904, გვ. 386—394). 

  სხვადასხვა ძველებურ გამოსახულებებზე, ჩვენ ვნახულობთ ბოძზე გაკრული ადამიანების ასეთ მაგალითებს, რაც ამ სასჯელის მეთოდის ძველად პრაქტიკაში გამოყენების დამატებით მტკიცებულებას წარმოადგენს.

    საერთოდ, მკვლევართა წრეებში აზრთასხვაობა მხოლოდ იესოს სიკვდილის იარაღის ფორმის გარშემო კი არ არსებობს, არამედ იმის გარშემოც თუ ზუსტად როგორი სახით იყო ის მასზე გაკრული. მაგალითად, ინგლისელი მეცნიერები პირს მიტჩელი და მეტიუ მეზიენი, რომლებიც, ბრიტანეთის სამეფო სამედიცინო საზოგადოების მიერ ჩატარებულ კვლევაში მონაწილეობდნენ, მივიდნენ ასეთ დასკვნამდე, რომ არ არსებობს იმის არავითარი მტკიცებულება, რომ იესო ზუსტად ისე იყო გაკრული, როგორც ეს საეკლესიო მინიატურების უმრავლესობაშია ნაჩვენები.  ქრისტე სხვანაირადაც შეიძლება ყოფილიყო გაკრული, ამტკიცებენ მეცნიერები. მკვლევარებმა თავისი დასკვნები დაწვრილებით, 2006 წლის აპრილში, ჟურნალ «Royal Society of Medicine» განავრცეს.

  პირს მიტჩელის სიტყვების თანახმად, ცხადია ის ფაქტი, რომ ადამიანების დასჯას ჯვარცმის სხვადასხვა მეთოდებით ახდენდნენ. მსჯავრდებულებს სხვადასხვა პოზაში და სხვადასხვა საშუალებებით აკრავდნენ. დამნაშავე შეიძლება გაეკრათ როგორც თავით მაღლა, ასევე თავდაყირა, ან სხვა ნებისმიერ მდგომარეობაში. ასე რომ, კვლევების საფუძველზე, რომელიც ისრაელში აღმოჩენილ ჯვარცმულ ახალგაზრდა მამაკაცს ჩაუტარეს, მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ მისი «წვივები ვერტიკალური ბოძის გვერდებზე იყო განლაგებული. ლურსმნები კი კოჭებში ჰქონდა დარტყმული, მაშინ რიდესაც მის ხელებზე ვერანაირი ჭრილობა ვერ იქნა აღმოჩენილი» (სააგენტო "ფრანს პრესი").

  აქედან შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ იესოს ბოძზე გაკვრის შემთხვევაში, წარმოუდგენელია იმის დაზუსტებით თქმა, თუ მაგალითად, რამდენი ლურსმნით იყო მილურსმული მისი ხელები და ფეხები, ან კონკრეტულად როგორ მდგომარეიბაში იყვნენ დამაგრებული ისინი ბოძზე: გადაჯვარედინებულად თუ ბოძის გვერდებზე (იოანე 20:25). თუმცა, გასაგებია, რომ განსხვავებული ვარიანტები ვერანაირად ვერ დაჩრდილავს, იესოს დაღვრილი სისხლის ფასეულობას და მნიშვნელობას…

  ამ განყოფილების დასკვნაში, მინდა ძალიან საინტერესო მოსაზრებები გადმოგცეთ, რომლებიც მოყვანილია დოგონოვის წიგნში «მცნებები უფალი იესოსაგან». თავში სათაურით «ეშინია თუ არა ეშმაკს ჯვრების, ხატების…?» მოყვანილი ავტორის ნააზრებები, ჩვენთვის საინტერესო სასჯელის იარაღის ფორმასთან დაკავშირებით, რომელზეც იესო იქნა გაკრული. მედიცინის თვალსაზრისით. აი რას წერს ის:

  «იმაში დასარწმუნებლად თუ ზუსტად რომელ ჯვარზე – უბრალო ბოძზე თუ გადამკვეთი კოჭის მქონე ბოძზე, იქნა გაკრული ქრისტე, ჩვენ დაგვეხმარება ერთი პატარა, მაგრამ ამ საქმეში ძალიან მნიშვნელოვანი დეტალი. როდესაც იესო უკვე მოკვდა «ერთმა ჯარისკაცმა შუბი აძგერა ფერდში, საიდანაც მყისვე გადმოჩქეფა სისხლმა და წყალმა» (იოანე 19:34). ასე რომ, იესოს ჭრილობიდან წყალი იმიტომ წამოვიდა, რომ მას დაემართა ფილტვების შეშუპება. ხოლო, როგორც ცნობილია, იესოს ფილტვების შეშუპება ვერ დაემართებოდა 6 საათში (მარკოზი 15:25.34-37) მისი ხელები თუ ჰორიზონტალურ მდგომარეობაში იქნებოდა მილურსმული, არამედ ეს შეიძლება მხოლოდ ვერტიკალურად მილურსმული ხელების შემთხვევაში მომხდარიყო. ამ ჭეშმარიტებას სამედიცინო უნივერსიტეტის სტუდენტიც კი დაგიდასტურებთ, თუ თქვენ წერილის არ ქჯერათ, სადაც ნათქვამია, რომ იესო და დამნაშავეები გაკრული იყვნენ «ძელზე (ბოძზე)» (ლუკა 23:39; საქმეები 5:30; 10:39).

  ფიზიკურად ჯანმრთელი ადამიანი რომ გავაკრათ ხელების ჰორიზონტალური მდგომარეობით, როგორც ჯვარცმულ იესოს გამოსახავენ, მასაც დაემართება ფილტვების შეშუპება, მაგრამ არა უადრეს 48 საათისა. დამნაშავეებს, რომლებიც იესოსავით ხელებით თავსზევით «დაკიდეს ძელზე», წვივები იმისათვის დაუმტვრიეს, რომ მათ სხეულს დასაყრდენი დაეკარგა და ხელებზე დაკიდებულიყვნენ, რის შედეგადაც მათი მკერდი შეიკუმშებოდა და უფრო მალე დაიხოცებოდნენ ფილტვების შეშუპებით. იესო დამნაშავეებზე ადრე იმიტომ კი არ მოკვდა, რომ მათზე უარესი ჯანმრთელობა ჰქონდა; არამედ იმიტომ რომ ის ჯერ ძლიერ გაშოლტეს, შემდეგ კი მძიმე მორი (სასიკვდილო იარაღი) საკუთარი ზურგით ატარა, რის გამოც მას ფეხებში ძალა აღარ ჰქონდა; ან მის ფეხებს, დამნაშავეებისგან განსხვავებით, საბჯენი არ ჰქონდა, ხოლო თუ ჰქონდა კიდეც, მაშინ იესო ისე იყო გაკრული, რომ მისი ფეხები ან საერთოდ არ ეხებოდა ან ძლივს ეხებოდა მათ (მათე 27:26; იოანე 19:17,32)». 

  ბიბლიური პარალელების მოყვანისას, ავტორი ასევე წერს: «იესომ თქვა: «და როგორც მოსემ აღმართა გველი უდაბნოში, ასევე უნდა აღიმართოს ძეც კაცისა» (იოანე 3:14). მოსემ კი როგორ აღმართა გველი უდაბნოში? მოსემ გააკეთა «სპილენძის გველი და დაამაგრა იგი კეტზე » (რიცხვნი 21:8,9).

  მაშ ასე, ზემოთმოყვანილი და განხილული მოსაზრებები გვცემს პასუხს იმაზე, თუ რატომ არ სცემდნენ თაყვანს ადრეული ქრისტიანები ჯვარს და რატომ არ იყენებდნენ თავის მსახურებაში მის გამოსახულებას ან სიმბოლიკას. ადრეული ეკლესიის პრაქტიკაში, არ არსებობდა წარმოდგენა უფლის «ჯვარზე» სიკვდილის შესახებ, ვინაიდან და რადგანაც ისი არა ჯვარზე, არამედ ბოძზე იქნა გაკრული, რის ერთერთ მტკიცებულებასაც ბერძნული სიტყვების «სტავროს» და «კსილონ» მნიშვნელობები წარმოადგენენ. მხოლოდ ასწლეულების შემდეგ დაიწყო ჯვრის სიმბოლომ «ქრისტიანობის» სფეროში შეჭრა და თანდათანობით მთავარი ადგილის დაკავება საეკლესიო დოგმატიკაში.  თანაც, ასეთი შეხედულება ძირითადად წარმართულ ტრადიციებზე და ცნობილი ბერძნული სიტყვებისთვის მცდარი მნიშვნელობების მიცემაზე იყო დაფუძნებული, იმ ბერძნული სიტყვებისა რომლებიც იესო ქრისტეს სიკვდილის აღწერისას გამოიყენება ბიბლიაში.

  ამიტომ სავსებით ბუნებრივია, რომ მრავალი გულწრფელი ქრისტიანი არ აძლევს თავს უფლებას, რომ აშკარად წარმართული რელიგიური ელემენტი, «ქრისტიანულ» სიმბოლოდ მიიღოს, და თანაც ისეთი რომელსაც ბიბლიური გამოთქმის არაწორი გრამატიკული მნიშვნელობა აქვს.

კერპისა და სიკვდილის იარაღის თაყვანისცემა?

  კიდევ ერთი მიზეზს, რის გამოც ჭეშმარიტი ქრისტიანები ღვთისადმი მათ თაყვანისცემაში ჯვარს ვერ გუობენ, წარმოადგენს ის, რომ საეკლესიო დოგმატიკაში ეს სიმბოლო თაყვანისცემისა და გაღმერთების ობიექტად იქცა. მრავალი ადამიანი ჯვარს აღიქვამს როგორც თილისმას, და გონიათ  რომ თითქოსდა ის მათ ბოროტისაგან და უბედურებისაგან იცავს. ისტორიკოსი ვილ დიურანტი, ავტორი წიგნისა «რწმენის ეპოქა», ამას შემდეგი სიტყვებით უსვამს ხაზს: «ხოლო რაც შეეხება ქრისტეს, არა მხოლოდ მისი გამოგონილი გამოსახულება, არამედ ასევე მისი ჯვარიც კულტის ნივთებად იქცნენ, უბრალო ადამიანებისთვის კი — მაგიურ თილისმებადაც კი. ადამიანის ჩვეულმა ფანტაზიამ წმინდა ნაწილები, გამოსახულებები და ძეგლები კულტის ნივთებად აქცია; მათ უნთებდნენ სანთლებს და უკმევდნენ, მათ წინ იჩოქებდნენ, კოცნიდნენ, ყვავილებით ამკობდნენ და მათ სასწაულმოქმედ ძალაზე ამყარებდნენ იმედებს» («The Age of Faith»).

  თუმცა შეიძლება თუ არა ქრისტეს ჭეშმარიტ მოწაფეს ასეთი დამოკიდებულება ჰქონდეს უსიცოცხლო საგნის მიმართ? წარმოადგენს თუ არა «ქრისტიანულს» ასეთი ნივთის თილისმად ან ფეტიშად გადაქცევა? ყოველივე ეს წარმართულ ტრადიციას უფრო შეესაბამება, მაგრამ არანაირად ბიბლიის სულს. ამიტომაც არაა გასაკვირი დასკვნა, რომელიც ალექსანდრე ხისლოპმა, ჯვართან და მის მისტიკურ შემადგენელ ნაწილთან დაკავშირებით გააკეთა: «ჯვარს ისე უყურებენ როგორც მთავარ მაგიურ ინსტრუმენტს, როგორც საფრთხისას და გამოცდისას მთავარ თავშესაფარს, რომელსაც ნებისმიერი ბოროტისაგან დაცვა შეუძლია…   მაგიური მახასიათებლები, რომლებიც ე.წ. ჯვრის ნიშანს მიეწერება, და შესაბამისად მისადმი თაყვანისცემა, არასოდეს არ ყოფილა დაფუძნებული წმინდა წერილებზე» (ალექსანდრე ხისლოპი «ორი ბაბილონი». თავი V. რიტუალები და წეს-ჩვეულებები. ნაწილი VI. ჯვრის ნიშანი).

  თუმცა, ჯვრის მიმართ, როგორც ფეტიშის მიმართ დამოკიდებულება, არ წარმოადგენს რაიმე საკვირველებას. როგორც ადრე უკვე ნახსენები იყო, ჯვრის რელიგიური თაყვანისცემა, მრავალი წარმართული კულტურისთვის იყო დამახასიათებელი, «ქრისტიანულ» ეპოქამდე საკმაოდ დიდი ხნით ადრე. ამასთან დაკავშირებით ვ. ნ. ტოპოროვი ყურადღებას ამახვილებს იმაზე, რომ მისტიკური «იდეა, რომელსაც ჯვარს უკავშირებენ, არის — არჩევანი ბედნიერებასა და უბედურებას, სიცოცხლესა და სიკვდილს, წარმატებასა და წარუმატებლობას შორის. ეს უდევს საფუძვლად ჯვრის მკითხაობაში, თილისმად, ამულეტად და ა.შ. გამოყენებას.» (ვ. ნ. ტოპოროვი ჯვარი. მსოფლიო ხალხების მითები. ტ. 2. მ., 1992, გვ. 12-14).

  ალექსანდრე ხისლოპი, როდესაც შედარებას აკეთებს ჯვრის წარმართულ მაგიურ პრაქტიკასთან, აღნიშნავს: «ზუსტად იგივე ჯვრის ნიშანი, რომელსაც დღეს კათოლიკური რომი ეთაყვანება, ბაბილონურ მისტერიებში გამოიყენებოდა. წარმართები ჯვარს ასეთივე მაგიურ თვისებებს მიაწერდნენ და ზუსტად ასევე სცემდნენ მას თაყვანს. ის, რასაც დღეს "ქრისტიანული ჯვარი" ჰქვია, თავიდანვე არანაირ კავშირში არ იყო მათ კრებასთან ვისაც მესია სწამდა, ის იყო ქარდეველთა და ეგვიპტელთა მისტიკური ტაუ - ლათინური ასო "Т"-ს ფორმის - სახელი "თამუზის" ინიციალი, რომელიც ადრე ერთნაირად იწერებოდა როგორც ებრაულად, ასევე ქალდეურად. ეს კარგად ჩანს ჩვენამდე მოღწეულ მონეტებზე და ხეზე გაკეთებულ გრავიურებზე. ამ მისტიური ასო "Т-ტაუს" შუბლზე აწერდნენ მათ, ვინც მისტერიების წეს-ჩვეულებებისას ჩაძირვას გადიოდა და ასევე გამოიყენებოდა სხვადასხვა შემთხვევებისას როგორც ყველაზე დიდებული წმინდა სიმბოლო».

  
შემდგომ ავტორი აღნიშნავს: «მისტიკურ ტაუს, როგორც დიდებული ღმერთის სიმბოლოს, ეწოდებოდა "სიცოცხლის ნიშანი" და გამოიყენებოდა ამულეტის სახით, რომელსაც გულთან ატარებდნენ. მათ ასევე გამოსახავდნენ წარმართი მღვდლების ოფიციალურ ტანსაცმელზე, ზუსტად ისე როგორც რომის კათოლიკური ეკლესიის მღვდლების ტანსაცმელზე, ის ხელში ეჭირათ მეფეებს, როგორც მეფური დიდების სიმბოლო და ღვთისგან ბოძებული ძალაუფლების სიმბოლო. წარმართული რომის ვესტალკები, ჯვრის ნიშნებს ყელსაბამებზე ატარებდნენ ზუსტად ისე, როგორც მას დღეს მონაზვნები ატარებენ. ასე იქცეოდნენ ასევე ეგვიპტელები და მრავალი ბარბაროსული ერი, რომელთანაც ამ პირველებს (ეგვიპტელებს) ჰქონდა შეხება, რაზეც ჩვენამდე მოღწეული ძეგლები მოწმობენ».

  
«გასაკვირი არ არის, რომ რომაულ-კათოლიკურ ეკლესიაში "ჯვრის ნიშანი" ყველგან და ყოველთვის უსაზღვრო ცრურწმენებისა და სიცრუის ინსტრუმენტი იყო» - დასკვნას აკეთებს ხისლოპი.

  უფრო მეტად საგანგაშო გახლავთ ის ცნობილი ფაქტი, რომ ჯვარს, როგორც ერთერთ ძირითად სიმბოლოს,  სატანის თაყვანისცემის კულტებში იყენებენ. ალბათ, აქ ყველაზე ცნობილია ე.წ. გადაბრუნებული ჯვარი.  ერთერთი ტრაქტატის თანახმად, ასეთი ჯვრის ქვედა მხარის მაღლა აწევა, სატანის, სამების პირების მიმართ უპირატესობაზე მიუთითებს.

   გასაგებია, რომ სიმბოლო მხოლოდ სიმბოლოდ რჩება, განმარტება – განმარტებად, მაგრამ ისმის სავსებით საფუძვლიანი კითხვა: თუ ამდენად «წმინდა» ჯვარი ასე იოლად, მხოლოდ მისი გრაფიკული მდგომარეობის შეცვლის წყალობით, «ქრისტიანულიდან» სატანურად იქცევა, მაშინ რამდენად გონივრულია, მისი აღქმა ღვთისაგან რეკომენდირებულ ქრისტიანულ სიმბოლოდ (რაც მას, სხვათაშორის, არ გაუკეთებია)? ნუთუ ასეთი იოლი მანიპულაციებით მნიშვნელობების ცვლა, არ ადასტურებს «ქრისტიანული» ჯვრის სრულ უაზრობაზე? ეს ძალიან ჰგავს, ბიბლიაში, წარმართული «წმინდა» კერპების, უძლურების, ცარიელების და არაფრის მაქნისების აღწერას:

  «ხალხთა წეს-ჩვეულებები მხოლოდ ამონასუნთქია. ტყეში ჭრიან უბრალო ხეს, რომელსაც ხელოსანი საჭრისით ამუშავებს. ოქრო-ვერცხლით ალამაზებენ მას, ლურსმნებითა და ჩაქუჩით აჭედებენ, რომ არ მოირყეს. კიტრის ბაღჩაში დადგმულ საფრთხობელას ჰგვანან, ვერ ლაპარაკობენ. დაატარებენ მათ, რადგან ნაბიჯს ვერ დგამენ. ნუ შეგეშინდებათ მათი, რადგან არ შეუძლიათ უბედურების მოტანა, მით უმეტეს - კარგის კეთება» (იერემია 10:3-5).

  აქედანვე წამოვიდა საკუთარი თავის ან სხვისი, პირჯვრის გადაწერის რელიგიური ჩვევა, რომელსაც სხვაგვარად «ჯვრით დაჩრდილვა» ეწოდება. ამასთან დაკავშირებით «კათოლიკურ ენციკლოპედიაში» აღნიშნულია: «უხსოვარი დროიდან, ეს ჩვეულება [პირჯვარი] თან ახლდა ყველა შელოცვასა და გრძნებით შეკვრას და წყვდიადის სულთაგან დაცვის საშუალებად ითვლებოდა» («The Catholic Encyclopedia»).

  იმის აშკარა მტკიცებულებას, რომ ე.წ. პირჯვარს აბსოლუტურად სპირიტიული წარმომავლობა აქვს, წარმოადგენს ოკულტური სწავლებების წარმომადგენლების გულახდილი აღიარებები. მაგალითად, ოკულტიზმში უდიდესი ავტორიტეტის მქონე ელიფას ლევი შემდეგ განმარტებას აკეთებდა, როგორც თვითონ ჯვრის სიმბოლოს, ასევე ხელით პირჯვრის გადაწერის ჩვეულებასთან დაკავშირებით: «ქრისტიანების მიერ მიღებული ჯვრის მიშანი, მხოლოდ და მხოლოდ მათ არ მიეკუთვნება. ის ასევე კაბალისტიკურია და წარმოადგენს ელემენტების უკუქმედებასა და მეოთხედ საპირწონეს. ოკულტური ლექსიდან, “პატერა”-დან …ჩვენ ვხედავთ, რომ თავდაპირველად იყო მისი შესრულების ორი ხერხი ანუ, როგორც მინიმუმ, მისი აზრის გამოხატვის, ორი, ძალიან განსხვავებული ფორმულა: ერთი ქურუმებისთვისა და მიძღვნილებისთვის, მეორე, კი ეძლეოდა ნეოფიტებსა და პროფანებს. ასე, მაგალითად, მიძღვნილს, როდესაც ხელი შუმბლთან მიაქვს ამბობს: შენ; მერე ამატებს — გეკუთვნის; და როდესაც ხელი მკერდთან მიაქვს, ამატებს — მეფობა; შემდეგ მარცხენა მხარზე — სამართლიანობა; და მარჯვენა მხარი — გულმოწყალება. რის შემდეგაც ის ორივე ხელს აერთებდა და ამატებდა — ყველა განვითარებულ ციკლებში — “Tibi sunt Malchut, et Geburah et Chassed per Aeonas”; — ზუსტად ესაა აბსოლუტური და მაღალი კაბალისტიკური ჯვრის ნიშანი, რომლის აზრიც, გნოსტიციზმის პროფანაციის შედეგად, სრულიად დაიკარგა მებრძოლი და ოფიციალური ეკლესიის მიერ» («უმაღლესი მაგიის სწავლება და რიტუალი», ტომი 2 — ტრანსცენდენტალური მაგია / Levi «Djgme et Rituel de la Haute Magie», vol.2. Transcendental Magic, p.88).

  

  «ჯვარი, როგორც თქვენ იცით, არ წარმოადგენს მხოლოდ ქრისტიანულ სიმბოლოს – წერს ა. ა. ბეილი - ესაა სინათლისა და ცნობიერების საერთო სიმბოლო, ის აღნიშნავს სინათლეს ვერტიკალურს და სინათლეს ჰორიზონტალურს, ძალას მიმზიდველობისას და ძალას გამოსხივებულს, სიცოცხლეს სულში და მსახურებას. პირჯვარი, როგორც მას კათოლიკურ ეკლესიაში იყენებენ, ეხებიან რა შუბლს, გულს და ორივე მხარს, წარმოადგენს მატერიის ნიშანს. ის აღნიშნავს რეალურობის მესამე ასპექტს. პირჯვარი, რომელიც ჯრუფმა უნდა გადაისახოს – ესაა ქრისტეს ნიშანი და ქრისტეს ცნობიერების ნიშანი» («საცდური: მსოფლიო პრობლემა». ეზოთერიკული ენციკლოპედია).

  მაგიისა და ოკულტიზმის მიმდევრების ასეთი სახის აღიარებები, მათ პრაქტიკაში და სწავლებაში ჯვრის სიმბოლოს გამოყენების შესახებ, საღად მოაზროვნე ქრისტიანებს არ შეუძლიათ ყურადღების გარეშე დატოვონ. რა აზრი აქვს წარმართთა იმ რიტუალების გამეორებას, რომლებსაც ისინი თავისი ოკულტური მისტერიაბისას იყენებენ? შეიძლება ქრისტიანს იმედი ჰქონდეს, რომ ასეთი არაბიბლიური და, მისი არსით, აშკარად სპირიტული სიმბოლოების და სპირიტული მოქმედებების გადმოღებას ღმერთი მოიწონებს? ეს სრული აბსურდია!

  ევანგელისტი ლიდერი ე. ნ. პუშკოვი, ავტორი წიგნისა «ნუ დაიბნევი!», ასე საუბრობს, ქრისტიანობაში ჩანერგილი, ამ არაბიბლიური წეს-ჩვეულების შესახებ: «პირჯვრის გადაწერამ პრაქტიკაში მას შემდეგ დაიწყო შემოსვლა, რაც ელენამ, კონსტანტინეს დედამ, იმოგზაურა იერუსალიმში, სადაც, როგორც გადმოცემა გვამცნობს, იესო ქრისტეს ჯვარი იპოვა. ამის დაჯერება რთულია, იმიტომ რომ სამასი წლის განმავლობაში ჯვარი დიდი ხნის დამპალი იქნებოდა. გადაწყვეტილება ამ საკითხთან დაკავშირებით მოგვიანებით იქნა მიღებული. კათოლიკები, მართლმადიდებლები, ძველი სარწმუნოების მიმდევრები პირჯვრის გადაწერისას მარჯვენა ხელის თითებს  სხვადასხვაგვარად კრავენ. რომელი მათგანია სწორი? ეს არაა ჩვენი გასარჩევი. ჩვენი მხრიდან მხოლოდ იმის თქმა გვინდა, რომ «რწმენის გარეშე შეუძლებელია ღვთისათვის მოსაწონად ყოფნა» (ებრაელთა 11, 6). რწმენის გარეშე ვერანაირი პირჯვარი ვერ გვიშველის, ხოლო თუ რწმენა გვაქვს, მაშინ არავითარ საჭიროებას არ წარმოადგენს პირჯვრის წერა. «იწამე უფალი იესო და გადარჩები შენც...» (საქმეები 16, 31). თვითონ ლოგიკა გვკარნახობს, რომ ადამიანმა შეიძლება დაკარგოს მარჯვენა ხელი, ორივე ხელიც კი, მაგრამ, იესო ქრისტეს რწმენით, პირჯვრის წერის გარეშეც იქნება გადარჩენილი. წმინდა წერილებში ჩვენთვის არ არის დატოვებული არც მითითება, არც რჩევა იმის შესახებ რომ გადავიწეროთ პირჯვარი და ვეთაყვანოთ ჯვარს».

  დიახ, ქრისტიანულ ბერძნულ წერილებში სიტყვა, რომელიც თარგმნილია როგორც "ჯვარი", სავსებით ხშირად გამოიყენება, მაგრამ არცერთხელ არ გამოიყენება იმ აზრით, რომ ვატაროთ მისი გამოსახულება ან პირჯვარი ვიწეროთ (ანუ, ხელების მოძრაობით გამოვსახოთ ჯვარი). ამასთანავე ეკლესიები განავითარებდნენ თავის დოქტრინებსა და წესებს იმის შესახებ, როგორ უნდა მოხდეს ჯვრის ტარება, როგორი უნდა იყოს ის, როგორ უნდა მოხდეს პირჯვრის გამოსახვა, რომელი და რამდენი თითით უნდა შესრულდეს ეს და ა.შ. საიდან წარმოიშვა ეს ყველაფერი? უბრალოდ დაფიქრდით, უბრალოდ იმის გამო, თუ როგორ აწყობდნენ ადამიანები თითებს პირჯვრის გამოსახვისას, მრავალი იდევნებოდა და მრავალს ხოცავდნენ კიდეც! ეს ეკლესიებისა და სახელმწიფოების დაყოფასაც კი იწვევდა.

  ვინმე იტყვის, რომ ჯვრისთვის ასეთი მაგიური მნიშვნელობის მინიჭება, ნაკლებად შეიმჩნევა პროტესტანტულ ეკლესიებში. თუმცა, ნუთუ, ზემოთჩამოთვლილის მიუხედავად, ამ ეკლესიებში ჯვარმა თავისი სიმბოლური მნიშვნელობა დაკარგა? პროტესტანტი რალფ ვუდროუ ამ საკითხზე ასე საუბრობს: «პროტესტანტებს, ყოველ შემთხვევაში, პროტესტანტთა უმრავლესობას არ სჯერათ პირჯვრის წერის. ისინი ასევე არ იჩოქებენ ჯვრების წინაშე და არ იყენებენ მათ როგორც თაყვანისმცემლობის ობიექტს. ისინი ჯვრებს არ თვლიან სულიერ ფასეულობებად, არამედ უფრო ცრურწმენის სიმბოლოდ. თუმცა ჯვრები ძველიდან მოყოლებული დარჩა მათ სამრეკვლოებზე, კათედრებზე და სხვა ნივთებზე დეკორაციის სახით» («ნამდვილად ქრისტიანული სიმბოლოა ჯვარი?»).

  ბოლოს და ბოლოს, «ქრისტიანული» ჯვრის სიმბოლო იქცა ერთერთ ყველაზე გავრცელებულ ნივთად, რომელსაც ქვეყნიერებაში ადამიანები იყენებენ როგორც «მოდურ» ელემენტს ან სამკაულს. ამიტომაც საერთოდ არაა გასაკვირი, რომ დღეს ჯვრის სიმბოლიკა გამოკრულია როგორც ავტომობილის საქარე მინებზე, ასევე გასაღების "ბრელოკებზე", და «ცნობილი ვარსკვლავების» ყურის ბიბილოებზეც კი…

  კონსტანტინეს შემდეგ, ჯვრის, როგორც განსაკუთრებული წმინდა სიმბოლოს, სტატუსის ამაღლებაზე ე.წ. «საეკლესიო წმინდებმა» იზრუნეს. მათი ძალისხმევის წყალობით, საეკლესიო სამწყსომ, ჯვარცმა მიიღო როგორც თაყვანისცემის აუცილებელი საგანი. ეს ნათლადაა ასახული, XIII საუკუნის კათოლიკე «წმინდანის», თომა აქვინელის სიტყვებში: «ჯვარს ისეთივე თაყვანისცემა ეკუთვნის, როგორიც ქრისტეს, ანუ კულტი latria [თაყვანისცემის უმაღლესი ფორმის კათოლიკური აღნიშვნა], და ამიტომ ჩვენ ისევე მოვეპყრობით ჯვარს და ისევე ვილოცებთ მასზე, როგორც თვით ჯვარცმულზე».

  სამწუხაროდ, გასულმა ასწლეულებმა ვერანაირად ვერ შეცვალეს, მრავალი მორწმუნე ადამიანის დამოკიდებულება ჯვრის გაღმერთების სავსებით უცნაური ჩვეულების მიმართ. მრავალი თანამედროვე ეკლესიის წევრები, ძველებურად, ისევ წინ იდგავენ ჯვარცმას და ისევ წარმოთქვავენ მის მიმართ ლოცვებს. ამიტომაც არ იწვევს გაკვირვებას, სხვა კათოლიკე, არქეოლოგი ადოლფ-ნაპოლეონ დიდრონის სიტყვები: «ჯვარს არანაკლებ სცემენ თაყვანს, ვიდრე თავად ქრისტეს; ჯვარს ისე სცემენ თაყვანს, როგორც თვით უფალ ღმერთს». იგივე სამწუხარო მდგომარეობას უსვამს ხაზს ასევე ალექსანდრე ხისლოპი, როდესაც ამბობს, რომ «ჯვარს იმხელა თაყვანისცემა ეძღნება, რამხელაც მხოლოდ შემოქმედის მიმართ უნდა იყოს გამოვლენილი».

  თუმცა მოდით დავფიქრდეთ, ნუთუ ნივთის თაყვანისცემა ღვთის ცნობილი მცნების დარღვევა არ არის «არ გაიკეთო არც ქანდაკება და არც არანაირი მსგავსება იმისა, რაც მაღლა ცაშია, რაც დაბლა მიწაზეა და რაც წყალშია, მიწის ქვემოთ. არ სცე მათ თაყვანი და არ ემსახურო, რადგან მე, იეჰოვა, შენი ღმერთი, განსაკუთრებული ერთგულების მომთხოვნი ღმერთი ვარ»? (გამოსვლა 20:4,5).

  ნუთუ არ გვაფრთხილებს ღმერთი, რომ ყოველი, ვინც «უკეთურად მოიქცევით, გაიკეთებთ ქანდაკებას ან სხვა რაიმე გამოსახულებას, ბოროტებას ჩაიდენთ იეჰოვას, თქვენი ღვთის თვალში და შეურაცხყოფთ მას»? (მეორე რჯული 4:25,26; ფსალმუნი 115:4-8; იერემია 10:3-5).

  და ნუთუ არ მოგვიწოდებს ჩვენ ბიბლია «თავი დაიცავით კერპებისაგან» და «გაექეცით კერპთაყვანისმცემლობას»? (1 იოანე 5:21; 1 კორინთელთა 10:14).

  ხოლო თუ ქრისტიანები «შემობრუნდით კერპებისაგან ღვთისკენ, რათა ცოცხალი და ჭეშმარიტი ღვთის მონები გამხდარიყავით», მაშინ როგორ შეუძლიათ მათ რაიმე სახის პატივის მიგების გამართლება, მითუმეტეს, თაყვანისცემის, რომელიც მიმართულია უსულო საგნის მიმართ, ჯვრის სახით? (1 თესალონიკელთა 1:9). დიახ, «რა კავშირი აქვს სიმართლეს უკანონობასთან?  ან რა საერთო აქვს სინათლეს ბნელთან? …რა კავშირი აქვს ღვთის ტაძარს კერპებთან?» (2 კორინთელთა 6:14-18). ნუთუ «ქრისტიანულმა» სამყარომ ჯვარი ასეთ კერპად არ აქცია?

  ადამიანების მიერ ჯვრის თაყვანისცემა სხვა არაფერია, თუ არა «ღვთის წესების ადათ-წესებით დარღვევა» და ეს სწავლება «ადამიანთა მცნებებია» და არა ღვთის ნება (მათე 15:3,9). 

  მოდით სხვა სამწუხარო მდგომარეობაზეც დავფიქრდეთ.

  რად შეიძლება ჩაითვალოს ადამიანის მიერ სასიკვდილო იარაღის თაყვანისცემის ფაქტი? ვინაიდან ჯვარი ხომ (თუ ეკლესიის თვალსაზრისით ვიმსჯელებთ, რომლის თანახმადაც ღვთის ძე ზუსტად ჯვარზე იყო გაკრული) სხვა არაფერია, თუ არა იარაღი, რომლითაც იესო მოკლეს; ასეთ შემთხვევაში ხალხი ამ იარაღს განადიდებს! ამის შედეგად, ხალხი, რომელებიც თავს «ქრისტიანებად» მიიჩნევენ, ამ იარაღს ოქროთი ფარავენ, ყვავილებით ამკობენ, თავისი სახლის კედლებზე და კისერზე იკიდებენ, კოცნიან მას და ლოცულობენ მისი მეშვეობით. ნუთუ სასიკვდილო იარაღის მიმართ ასეთი დამოკიდებულება სრულ აბსურდს და ელემენტარული საღად აზროვნების ნაკლოვანებას არ წარმოადგენს?

  რა არის ჯვარი? ესაა ადამიანის მკვლელობის საშუალება. ძველად მრავალი განსხვავებული იარაღი არსებობდა დამნაშავეთა დასასჯელად და მოსაკლავად. ამისათვის, მაგალითად გამოიყენებოდა ხმლები, შუბები, სახრჩობელაზე ჩამოხრჩობა, ცულით თავის მოკვეთა ან შოლტით სიკვდილადე ცემა. მაგალითად, ბიბლია გვაუწყებს, რომ იაკობი, იოანეს ძმა, «მახვილით მოკლეს» (საქმეები 12:2). მოდით იმაზე დავფიქრდეთ, რას გააკეთებდნენ «ქრისტიანები», იესო რომ, არა ჯვარცმით, არამედ რაიმე სხვა მეთოდით მოეკლათ. დარწმუნებით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ასეთ შემთხვევაში «ქრისტიანობის» სიმბოლოდ სავსებით შესაძლებელია მოგვვლენოდა სახრჩობელა, შოლტი ან ცული! და ყოველივე ამის შედეგად, «ქრისტიანები» ამ ნივთებზე ილოცებდნენ, ამ ნივთებს დაადგავდნენ სახურავზე თავის ეკლესიებს, მათ დაფარავდნენ ოქროთი და მათდამი ისეთ თაყვანისცემას ასწავლიდნენ, როგორც კაცობრიობის «გადარჩენის» სომბოლოსთვის. შეიძლება ასეთი რამის წარმოდგენა?  

  არა, ეს ყოველივე აბსურდულად ჟღერს! და არც არის გასაკვირი, რომ მსგავსი რამ დაუშვებლად მიაჩნდათ პირველ ქრისტიანებს, რომელთაც თავში აზრადაც კი არ მოსვლიათ, რომ სასიკვდილო იარაღი თაყვანისცემის ობიექტად ექციათ! როგორც თავის წიგნში ზენონ კოსიდოვსკი აღიარებს «ჯვარი კიდევ დიდხანს რჩებოდა მათ შეგნებაში მხეცური შეურაცწოფისა და სიკდილის განსახიერებად. მათ ძალიან უჭირდათ მასთან, როგორც გადარჩენისა და ახალი ცხოვრების სიმბოლოსთან შეგუება, რადგანაც ყოველდღიურ ყოფაში ის მათთვის ცნობილი იყო როგორც წამების საშინელი იარაღი, როგორც სიკვდილის სიმბოლო და არა დიდების. კერძოდ, ამას ამოწმებენ, ფრესკები რომაულ კატაკომბებში. იქ როგორც იესოს სიმბოლოები, გამოსახულია კეთილი მწყემსი და სამსხვერპლო კრავი (ესაიას 3:7-ში და იერემიას 11:19-ში ჩაწერილი წინასწარმეტყველებების თანახმად), ყველაზე ხშირად კი - თევზის საიდუმლო ნიშანი, ჯვარი კი არსად არ არის» («ევანგელისტთა ლეგენდები»., 1977, გვ.215).

  თუმცა, ნუთუ მათ არ ეწინააღმდეგებიან შედარებით გვიანდელი ე.წ. «ქრისტიანები», როდესაც ასეთ განსაკუთრებულ რანგში აჰყავთ იესოს სიკვდილის იარაღი, რომელიც მათ ჯვრად წარმოუდგენიათ? ამასთან დაკავშირებით სავსებით შეგვიძლია დავეთანხმოთ სიტყვებს, რომელიც ევანგელისტმა ლიდერმა ე.ნ. პუშკოვმა გამოთქვა: «ჯვარი — სიკვდილის იარაღია. გოლგოთაზე დატანჯულის მოყვარული, ნუთუ განადიდებს და კოცნას დაუწყებს მისი სიკვდილის იარაღს? საღად მოაზროვნე ადამიანი, რა თქმა უნდა, იტყვის: «არა!». მე-3 საუკუნეში ტერტულიანე და ორიგენე, როდესაც ჯვარი თანდათან  თაყვანისცემის საგანი გახდა, ამოწმებენ, რომ წარმართებიც კი საყვედურობდნენ ქრისტიანებს კერპთაყვანისმცემლობისა და ჯვრის გაღმერთების გამო… ყოველი მცირედ საღად მოაზროვნე ადამიანი შეძლებს დასკვნის გაკეთებას, რომ იესოს მოციქულებისთვის და მოწაფეებისთვის ის ისევ საყვარელი მასწავლებლის სასიკვდილო იარაღად დარჩა» («ნუ შეშფოთდები!»).

  მსგავს დასკვნას ვპოულობთ ასევე ისტორიკოს ამბროგჟო დონინისთან, რომელიც სავსებით განსაზღვრულად ამბობს, რომ ჯვრის, როგორც სიკვდილის იარაღის მიმართ, ეკზალტირებული დამოკიდებულება და ამავდროულად განდიდება, მხოლოდ პალესტინის საზღვრებს გარეთ შეიძლება წარმოშობილიყო» და, შესაბამისად, ვერ იქნებოდა ინიცირებული მოციქულთა მიერ («ქრისტიანობის სათავეებთან»).   

  თუმცა, ხანდახან შესაძლოა მოვისმინოთ მოსაზრება, რომ მსგავსი გამოსახულებით, ადამიანი იესოს «იხსენებს» და შესაბამისად მისადმი რწმენას ავლენს. მაგრამ საღს და ჭეშმარიტებასთან შესაბამისს წარმოადგენს ასეთი მოსაზრება? მოდით მსგავსი მაგალითი წარმოვიდგინოთ, ოღონდ თანამედროვეობიდან. ქრისტიანული ჟურნალი «საგუშაგო კოშკის» ერთერთ სტატიაში, მკითხველებს სთავაზობდნენ, კითხვა დაესვათ საკუთარი თავისათვის მაგალითის საშუალებით: «შენი ყველაზე ახლო მეგობარი რომ დაესაჯათ სიკვდილით, ცრუ ბრალდებით, გააკეთებდი თუ არა მისი სიკვდილის იარაღის გამოსახულებას (მაგალითად, სახრჩობელას ყულფს, ან ელექტრო სკამს, ან ჯალათის შაშხანას), დაუწყებდი კოცნას  მის ასლს, დაანთებდი მის წინ სანთლებს ან ატარებდი კისერზე როგორც წმინდა სამკაულს? ეს წარმოუდგენელი იქნებოდა. თუმცა ჯვრის თაყვანისცემა სხვა არაფერია. ის ფაქტი, რომ ჯვარი წარმართული წარმოშობისაა, საქმეს კიდევ უფრო ართულებს» («საგუშაგო კოშკი», 1 ოქტომბერი 1989 წ.(რუს), გვ.15-20).

  მსგავსი აზრია მოყვანილი ჟურნალში, «გამოიღვიძეთ!». სტატიაში, რომელიც ჯვრის თაყვანისცემას ეხება, ნათქვამია: «წარმოიდგინეთ, რომ რომელიმე ახლობელი, თქვენთვის ძვირფასი ადამიანი სასტიკად მოკლეს. იარაღი, რომლითაც დანაშაული მოხდა, სასამართლოს მტკიცებულების სახით გადაეცა. მოისურვებდით ამ იარაღის თქვენთან შენახვას? მისთვის სურათების გადაღებას? მისი, სხვადასხვა ფორმისა და ზომის კოპიების დამზადებას? ამ იარაღის მსგავსი საიუველირო ნაწარმის გაკეთებას? ან, იქნებ, წარმოებაში გაუშვებდით მისი კოპიების დამზადებას და ნათესავებს და მეგობრებს დაურიგებდით მას რომ მათ თაყვანი ეცათ მისთვის? ეჭვგარეშეა, თქვენ ასეთი აზრიც კი გძაგთ. თუმცა ზუსტად ეს ხდება ჯვართან დაკავშირებით!» («გამოიღვიძეთ!», აპრილი 2006 წ.(რუს), გვ.12,13). 

  დამეთანხმეთ, სიკვდილის იარაღის თაყვანისცემა, ვისიც არ უნდა იყოს ის, მინიმუმ, სისულელე იქნებოდა, ხოლო მაქსიმუმ – მკრეხელობა! ვინაიდან იარაღის განდიდება, რომლითაც ადამიანი მოკლეს, არსებითად, თვითონ მკვლელობის მოწონებაზე მიუთითებდა. მაგრამ ნუთუ იესოს შემთხვევაში საქმე სხვაგვარადაა? ჯვრის წინაშე დაჩოქებითა და მისადმი განსაკუთრებული პატივის გამოვლენით, «ქრისტიანები» «კვლავინდებურად ჯვარს აცვამენ ძეს ღვთისას და ჰგმობენ» (ებრაელთა 6:6, საპატ. თარ.). ეს კი დაუშვებელი და მკრეხელობაა!

  სხვათა შორის, იესოს ჯვარცმული გამოსახულების თაყვანისცემის სიტუაცია, უნებლიე ასოციაციას იწვევს მოსესა და ხიზკიას დროს მომხდარ ცნობილ ბიბლიურ მოვლენებთან. მკითხველი, უდავოდ, გაიხსენებს ბიბლიის მიერ აღწერილ შემთხვევას, როდესაც ღმერთმა მოსეს სპილენძის გველის დამზადება და მისი ბოძზე დამაგრება უბრძანა, რათა ისრაელიანები, როდესაც მას შეხედავდნენ, გადარჩენილიყვნენ და არ დახოცილიყვნენ შხამიანი გველების ნაკბენებისაგან. წერილი ჩვენ გვაუწყებს, რომ «მაშინვე გააკეთა მოსემ სპილენძის გველი და ბოძზე დაამაგრა. ვისაც გველი უკბენდა და სპილენძის გველს შეხედავდა, ცოცხალი რჩებოდა» (რიცხვნი 21:9). ეჭვგარეშეა, სპილენძის გველის აღმართვა იესოს მომავალი გამოსასყიდი მსხვერპლის წინასახეობას წარმოადგენდა, რის წყალობითაც შესაძლებელი გახდა გადარჩენა. ვინაიდან თვითონ ღვთის ძემ გაუსვა ამ ფაქტს ხაზი, როდესაც თქვა: «როგორც მოსემ აამაღლა გველი უდაბნოში, ასევე უნდა ამაღლდეს კაცის ძეც, რათა ყველას, ვისაც ის სწამს, მარადიული სიცოცხლე ჰქონდეს» (იოანე 3:14,15).

  მაგრამ შედეგად როგორ მოექცნენ ისრაელები ამ სპილენძის გველს? მოსეს დღეებში ამ გველმა, არსებითად, სრულიად შეასრულა თავისი დანიშნულება და ღმერთს მისი შემდგომი გამოყენებისათვის მითითება აღარ მიუცია. თუმცა ბიბლიური ცნობის თანახმად «ისრაელის ძეები მსხვერპლს უბოლებდნენ მას და სპილენძის გველის კერპს უწოდებდნენ» (2 მეფეთა 18:4). ეს კი ნიშნავს, რომ ისრაელებმა თავისი ნებით ეს საგანი კერპად აქციეს, მიაწერეს მას განსაკუთრებული შესაძლებლობები და თაყვანისცემისა და პატივის ობიექტად აქციეს. ყოველივე ეს სიბილწე იყო იეჰოვა ღმერთის თვალში! ზუსტად ამიტომ, მართალმა მეფე ხიზკიამ, როდესაც მრავალრიცხოვან კერპებს ანადგურებდა, ასევე «დაამტვრია მოსეს გაკეთებული სპილენძის გველი». ამასთანავე ბიბლია ხიზკიას მოქმედებებზე ამბობს, რომ «სწორად იქცეოდა იეჰოვას თვალში», «იეჰოვას, ისრაელის ღმერთზე იყო მინდობილი» და რომ «იეჰოვა იყო მასთან» (2 მეფეთა 18:3-7).

  რა დასკვნის გაკეთება შეიძლება ამ შემთხვევიდან?

  თუ ხიზკიამ, ღვთის მოწონება დაიმსახურა იმის მოსპობისთვის, რაც ოდესღაც ღვთის მითითებით იქნა შექმნილი, მაგრამ მას შემდეგ, რაც თავისი როლი შეასრულა, მიუღებელი თაყვანისცემისა და ბნელეთის მოციქულის ობიექტად იქცა, მაშინ ნუთუ დღეს ღმერთი უკმაყოფილებას არ განიცდის იმის გამო, რომ ადამიანებმა მისი ძის სასიკვდილო იარაღი კულტის ახალ ნივთად აქციეს? მითუმეტეს, რომ იეჰოვას წმინდა წერილებში არასოდეს უბრძანებია ასეთი იარაღის რაიმე სახით თაყვანისცემა! და თუ ასეთი ფასეულობა თვით იმ ნამდვილ ჯვარს (ძელს) არ ჰქონდა, რომელზეც იესო მოკვდა, მაშინ რა თქმა უნდა არავითარ სიწმინდეს არ წარმოადგენენ  დღეს ეკლესიებისა და ხელოსნების მიერ შექმნილი ხელუვნური სიმბოლოები, რომელთაც ჯვრის ფორმა აქვთ.

  როგორც ოდესღაც მოსეს მიერ შექმნილი სპილენძის გველი, მას შემდეგ რაც თავისი დანიშნულება შეასრულა, მეტად აღარ იყო ვარგისი ღვთის ერის ღვთისმსახურებაში გამოსაყენებლად, ასევე იესოს სიკვდილის იარაღის შემთხვევაშიც, გოლგოთაზე თავისი როლის შესრულების შემდეგ, არ არსებობს არავითარი აუცილებლობა მისი ქრისტიანობაში რაიმე სახით გამოსაყენებლად. ამავდროულად ღმერთი თავისი პრინციპების ერთგული რჩება, ამიტომაც ის ვერ მოიწონებს  დღეს იმას, რომ ადამიანთაგან ზოგიერთნი, რომლებიც თავს მისი ძის მოწაფეებს ეძახიან, რეალურად ღვთის მცნებას არღვევენ და ახალ კერპს იქმნიან - და თუნდაც იმ საგნიდან, რაც ოდესღაც ღვთის განზრახვის შესრულებაში მონაწილეობდა…

  ჯვრისადმი თაყვანისცემის სიტუაცია უფრო უარესდება იმის გამო, რომ, ბიბლიის თვალსაზრისის თანახმად, «ძელზე დაკიდებული ღვთისგან არის დაწყევლილი» (მეორე რჯული 21:23). იესოს სიკვდილთან მიმართებაში, ეს პრინციპი მოციქულმა პავლემ ასეთი სიტყვებით განმარტა: «ქრისტემ გამოსასყიდით გაგვათავისუფლა კანონის წყევლისგან - თვითონ გახდა დაწყევლილი ჩვენს ნაცვლად, რადგან დაწერილია: «დაწყევლილია ყოველი ძელზე დაკიდებული» (გალატელთა 3:13; 1 პეტრე 2:24). იესომ გადადგა ეს აუცილებელი ნაბიჯი, ერთხელ დაითმინა ჯვარცმა – «ეს მან ერთხელ გააკეთა, სამუდამოდ, როცა საკუთარი თავი შესწირა» – რათა შემდგომ ცაში დაბრუნებულიყო და «სიდიადის ტახტის მარჯვნივ დამჯდარიყო ზეცაში», რათა ისევ მიეღო «ის დიდება, რომელიც [მას] ჰქონდა ქვეყნიერების შექმნამდე» (ებრაელები 2:9; 7:27; 8:1; იოანე 17:5). არავითარი აზრი არ არსებობდა იმაში, რომ ღვთის ძეს ეს საქციელი გაემეორებინა მრავალჯერ, კვალავ და კვლავ გაეღო მხვერპლი ჯვარცმით, რის გამოც მრავაგზის მიეღო ადამიანთა სანაცვლოდ წყევლა. მათ კი, ვინც ჯვარს თაყვანისმცემლობის ობიექტად აქცევენ, როგორც ჩანს, ვერანაირად ვერ გაუაზრებიათ ეს. საკუთარი ყურადღების სამარცხვინო და საშინელი სიკვდილის იარაღზე აქცენტირებით, ისინი , როგორც ჩანს, უფრო მეტ სიამოვნებას ჯვრის წყევლისგან იღებენ, რომელმაც იესოს ტანჯვა და სიკვდილი მოუტანა, და არა იმ დიდებისაგან, რომელსაც უფალი ადამიანების გადასარჩენად და მათი რწმენის გასამაგრებლად იყენებს. ნუთუ ეს არ ააშკარავებს მსგავსი "ქრისტიანების" საშინელ სულიერ სიბრმავეს?

  აი რატომ წერს რალფ ვუდროუ, ადრეული ეკლესიის, უფლის სიკვდილის იარაღის მიმართ დამოკიდებულებაზე, ასეთ სიტყვებს: «პირველი ქრისტიანები თაყვანს არ სცემდნენ ჯვარს, როგორც სათნოების სიმბოლოს, არამედ ისინი მას უყურებდნენ უფრო როგორც «დაწყევლილ ხეს», სიკვდილისა და «სირცხვილის» იარაღს (ებრაელთა 12:2)».

  სხვათა შორის, ამიტომ ჩანს აბსოლუტურად უსაფუძვლოდ, ზოგიერთი რელიგიური ადამიანის მიერ, როგორც ვითომდა იესოს სიკვდილის იარაღის თაყვანისცემის მოწოდებად, ბიბლიური სიტყვების მოყვანა 1 კორინთელთა 1:23,24. როგორც ინა სმირნოვა წერს «თუ მოციქული პავლე ამბობს, რომ «ჩვენ კი ჯვარცმულ ქრისტეს ვქადაგებთ: იუდეველთათვის საცდურს, ბერძენთათვის სიშლეგეს, ხოლო იმავე იუდეველთა და ბერძენთათვის, რომელნიც არიან ხმობილნი - ქრისტეს, ღვთის ძალას და სიბრძნეს» (I კორინთელთა I,23,24), ამ სიტყვებში ლაპარაკი არაა თვითონ ჯვრის ნიშანზე მისი ცნობილი სიმბოლური ფორმით, არამედ იმ განსაკუთრებულ წარმოდგენაზე, რომელიც ჯვარზე, როგორც სასირცხვილო იარაღზე ჩამოყალიბდა» (Инна Смирнова «Тайная история креста». Москва. «Эксмо». 2007., გვ.47). ქრისტიანებს უფლის სიკვდილის ამ საშინელი იარაღის თაყვანისცემა კი არ გადაარჩენს, არამედ გამომსყიდველური მსხვერპლის მიმართ რწმენა, რომელიც ღვთის ძემ იმით გვიბოძა, რომ საკუთარი სიცოცხლე გაიღო ადამიანებისათვის (იოანე 3:16; ებრაელთა 9:14; 1 იოანე 1:7). 

  

  გვერდს ვერ ავუვლით, «ქრისტიანების» მიერ სასიკვდილო იარაღის თაყვანისცემის სხვა განსაკუთრებულ მახასიათებელს. უცხო დამკვირვებელმა რომ გადაწყვიტოს «ქრისტიანობის» მსოფლიოს სხვა მსხვილ რელიგიებთან შედარება, ის აუცილებლად მივა სამწუხარო დასკვნამდე, რომ ესაა ერთადერთი რელიგია, რომელსაც თავის წამყვან სიმბოლოდ სიკვდილის იარაღი აქვს არჩეული! ისლამის, იუდაიზმის, ინდუიზმის და ბუდიზმის ძირითად სიმბოლიკაში, ჩვენ ვერ ვიპოვით ისეთ შიშისმომგვრელ ელემენტს, როგორსაც  «ქრისტისნულ» ტრადიციაში ვხვდებით. და თქვენ თვითონ რას იფიქრებდით იმ რელიგიაზე, რომლის სიმბოლოც იარაღი იქნებოდა, მაგალითად, სახრჩობელა? ან ელექტრო სკამი? დაიმსახურებდა ის თქვენს სიმპათიებს? დარწმუნებული ვარ, რომ არა. მაშინ უნდა გაგვაკვირვოს იმ ფაქტმა, რომ დედამიწაზე მცხოვრებ მილიარდობით ადამიანს არ ესიმპათიურება ის «ქრისტიანობა», რომელსაც ისინი იცნობენ? მით უფრო, რომ მათთვის კარგად ნაცნობია მსგავსი "ქრისტიანების" სამწუხარო თავისებურება, სისხლისმღვრელი ომების წარმოება, როგორც თვითონ "ქრისტიანთა" შორის, ასევე განსხვავებული რელიგიური შეხედულების მქონეთა წინააღმდეგ. მარტო სისხლიანი «ჯვაროსნული» ომების სერია რად ღირს! ან ნუთუ ორივე მსოფლიო ომი, იმ ქვეყნებში არ განვითარდა, რომლებიც ტრადიციულად  «ქრისტიანულად» ითვლებიან? რას ვიზავთ, როგორც ჩანს, როგორი რელიგიური სიმბოლოც აქვთ, ისეთივე რელიგიური ამბიციაბი გააჩნიათ.  

  ამიტომაც სულაც არ არის გასაკვირი ის დასკვნა, რომელიც მედისონის (ნიუ-ჯერსის შტატი, აშშ) საღვთისმეტყველო უნივერსიტეტის თეოლოგმა კატერინ კელერმა გააკეთა, როდესაც მიუთითა იმაზე, რომ ჯვარი «სიკვდილისადმი თაყვანისცემას წევს წინ». როგორც მან შემდგომ თქვა «არავის ექნებოდა იმის სურვილი, რომ რწმენის სიმბოლო ელექტრო სკამი ან სახრჩობელა ყოფილიყო,— ანუ ის, რითაც დღევანდელი მთავრობა მოკლავდა იესოს». ნეტა ისინი თუ აცნობიერებენ ამას, ვინც «ქრისტიანობას» პირჯვრის წერის საშუალებით ხედავს? როგორც ჩანს, არა.

  თუმცა იესოს ჭეშმარიტი მოწაფეების წინაშე საერთოდ არ დგას საკითხი, სცენ თუ არა თაყვანი იარაღს, რომლითაც უფალი იქნა მოკლული. ისინი მას თაყვანს არ სცემენ, იმის მიუხედავად, რა ფორმაც არ უნდა ჰქონდეს მას. აქ მნიშვნელობა არა აქვს: ბოძი იქნება ეს თუ ჯვარი. იარაღის განდიდება – მკრეხელობაა! ხოლო უსულო საგნის თაყვანისცემა კი დამატებით – კერპთაყვანისმცემლობაც!

  ჭეშმარიტი ქრიატიანი, რა თქმა უნდა, მიხვდება თავისი უფლის იესო ქრისტეს სიტყვებს, რომელიც ხსნის, თუ რა გახდებოდა მისი ჭეშმარიტი მიმდევრების გამოსარჩევი ნიშანი. მან ეს შემდეგი სიტყვებით აჩვენა: «ჩემი მოწაფეები რომ ხართ, იმით გაიგებენ, რომ ერთმანეთი გეყვარებათ» (იოანე 13:35). მაშ ასე, ისეთი ღვთისმოსაწონი თვისებები, როგორიცაა სიყვარული და არა რაიმე სახის სიმბოლიკა, უნდა იყოს იესო ქრისტესადმი ერთგულების ნიშანი. მაგრამ, დამეთანხმეთ, ძალიან რთულია სასიკვდილო იარაღის თაყვანისცემაში სიყვარულის დანახვა, რაც ასე დამახასიათებელია ნომინალური «ქრისტიანობისათვის».

  აი ამიტომ, საღად მოაზროვნე ადამიანი, რომელსაც სურვილი აქვს რომ ღმერთს ასიამოვნოს, აუცილებლად მიდის დასკვნამდე, რომ მისთვის აუცილებელია ჯვრის სიმბოლიკის თაყვანისცემაზე უარის თქმა. ასეთივე პოზიციაა დამახასიათებელი ქრისტიანი იეჰოვას მოწმეებისთვის. გაიაზრეს რა ამ სიმბოლოს შეუფერებელი მნიშვნელობა, ამ ქრისტიანებმა, რომლებსაც იმ დროს ბიბლიის საერთაშორისო მკვლევარები ერქვათ, უარყვეს ჯვარი და შეწყვიტეს მისი ღვთისადმი თაყვანისცემაში გამოყენება. წიგნში «ღვთის სამეფოს მაუწყებლები» ამ საკითხთან დაკავშირებით ასეთი განმარტებაა მოცემული: «ბიბლიის მკვლევარები დიდი ხნის განმავლობაში, გამოსარჩევ ნიშნად გვირგვინიან ჯვრებს ატარებდნენ. ეს სიმბოლო 1891-დან 1931 წლამდე ასევე დატანილი იყო «საგუშაგო კოშკის» ყდაზე. მაგრამ 1928 წელს ყურადღება იქნა მიპყრობილი იმაზე, რომ ქრისტიანს დეკორატიული სიმბოლო კი არ გამოარჩევს, არამედ სამქადაგებლო საქმეში მონაწილეობა. წიგნში «საგანძური» (ინგ.), რომელიც საზოგადოებამ 1936 წელს გამოსცა, ახსნილი იყო, რომ იესო დასჯილი იყო არა ჯვარზე, არამედ ვერტიკალურად მდგარ ძელზე ან ბოძზე» (გვ.200).

  ასეთივე პოზიცია აქვთ იეჰოვას მოწმეებს დღესაც. მათი შეხვედრების ადგილებზე, რომლებზეც ისინი ბიბლიას იკვლევენ, თქვენ ვერასოდეს და ვერსად ვერ ნახავთ ჯვრებს. ისინი არ რთავენ მისით თავის სამეფო დარბაზებს ან სახლებს, რომლებშიც ცხოვრობენ. მსგავს სიმბოლიკას იეჰოვას მოწმეები არასოდეს ატარებენ კისერზე და არც არავის აჩუქებენ მას. ამ ქრისტიანების ასეთი საქციელის მყარი მიზეზები წინამდებარე სტატიაში იყო განხილული. იეჰოვას მოწმეები დარწმუნებულები არიან, რომ მათი ღვთისა და მისი ძისადმი დამოკიდებულება, არანაირად არაა დამოკიდებული რაიმე სახის სიმბოლოკის თაყვანისცემაზე, თან მითუმეტეს წარმართულის. ამიტომ, მიუხედავად იმისა, რომ ამტკიცებენ, ქრისტე არა ჯვარზე არამედ ბოძზე მოკლეს, ისინი ამ ბოძიდან არ ქმნიან თავისი რწმენის რაიმე სიმბოლოს, არც თაყვანს სცემენ მას და არც განსაკუთრებულ თვისებებს მიაწერენ მას. პირიქით, ისინი «რწმენით დადიან და არა ხილვით», და ზუსტად ამიტომ ისინი არ საჭიროებენ არავითარ «წმინდა» გამოსახულებებს ან სიმბოლოებს (2 კორინთელთა 5:7). და რაც კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია, იეჰოვას მოწმეებს არ სურთ რომ ზურგი აქციონ ღვთის მოწოდებას «შვილებო, თავი დაიცავით კერპებისგან»! (1 იოანე 5:21).  

  მაშ ასე, მოდით შევაჯამოთ ის მნიშვნელოვანი მიზეზები, რომელთა გამოც ჭეშმარიტი ქრისტიანები არ იბღალებიან ე.წ. «ქრისტიანული» ჯვრის თაყვანისცემით:

1. .   ბიბლიაში ოდნავი მითითებაც კი არ არის ჯვრის (ან სხვა ნებისმიერი სიმბოლოს) თაყვანისცემის აუცილებლობის და მისი ღვთისმსახურებაში გამოყენების შესახებ.
2. .     ჯვარი წარმოადგენს უძველეს წარმართულ სიმბოლოს, რომელსაც, ქრისტიანობადმე დიდი ხნით ადრე,  მრავალი ერის რელიგიურ პრაქტიკაში იყენებდნენ და თაყვანს სცემდნენ.
3. .      წარმართულ კულტებში, ჯვრისადმი თაყვანისცემა პირდაპირაა დაკავშირებული ცრუ სწავლებებთან და გარყვნილებასთან.
4. .      პირველი ქრისტიანები თაყვანს არ სცემდნენ ჯვარს, არამედ პირიქით, მას ზიზღით უყურებდნენ როგორც უფლის სიკვდილის იარაღს.
5. .      ჯვარი "ქრისტიანობაში" თანდათანობით, მხოლოდ ქრისტეს ბოლო მოციქულის სიკვდილიდან დიდი ხნის მერე გამოჩნდა.
6. .      ჯვრის სიმბოლოს, როგორც "ქრისტიანობის" სიმბოლოს ოფიციალური შემოღება, განახორციელა ძლევამოსილმა წარმართმა, გაღმერთებული მზის მთავარმა ქურუმმა იმპერატორმა კონსტანტინემ, IV საუკუნეში.
7. .       ჯვარი – იესოს სიკვდილის იარაღის არასწორი ფორმაა. ორიგინალი სიტყვა, რომლითაც ბიბლიაში ეს იარაღია აღწერილი, პირდაპირი მნიშვნელობით ნიშნავს «ბოძს».
8. .      ჯვრის თაყვანისცემა – ეს ღვთის მცნების პირდაპირი დარღვევაა. (გამოსვლა 20:4,5), ის კერპთაყვანისმცემლობის კლასიკური ფორმაა, რომელიც ღმერთს არ მოსწონს!
9. .      ქრისტიანის რწმენას არა რაიმე გარეგანი სიმბოლოკა განსაზღვრავს, არამედ მისი რწმენა იესო ქრისტეს გამოსასყიდი მსხვერპლის მიმართ და მისი ღვთისადმი სიყვარული.
10.         სიყვარულზე დაფუძნებული ქრისტიანობის სიმბოლოდ, საშინელი სიკვდილის იარაღის დადგენა, საშინელი მკრეხელობაა. ასეთი იარაღის თაყვანისცემა – კიდევ უფრო დიდი მკრეხელობაა! ე.წ. «ქრისტიანობა» - ერთადერთი მსხვილი რელიგიაა მსოფლიოში, რომელსაც მთავარ განმასხვავებელ რელიგიურ ნიშნად იარაღი აქვს არჩეული!

  ალბათ მკითხველი დამეთანხმება, რომ ზემოთ მოყვანილ ინფორმაციას ვერ ვუწოდებთ ნაკლებად მნიშვნელოვანს. ყოველი მათგანი სერიოზულ როლს თამაშობს, გულწრფელი ადამიანის იმისადმი დამოკიდებულების ფორმირებაში, რაც თაყვანისცემის ობიექტს წარმოადგენს მრავალი ხალხისათვის, რომლებიც თავს «ქრისტიანებს უწოდებენ» - ანუ ჯვრისადმი. ეჭვგარეშეა, რომ ნამდვილი ქრისტიანისთვის უმნიშვნელო ვერ იქნება ღვთისადმი ერთგულების პრინციპი და მისი მითითებები როგორც მცირედში, ასევე დიდში (ლუკა 16:10). ზუსტად ამიტომ, გულწრფელი ქრისტიანი არ წაუყრუებს თავისი, ბიბლიით განსწავლული სინდისის ხმას, თუ ის მიუთითებს, რომ ეს ყველაფერი წინააღმდეგობაში მოდის არა მხოლოდ წმინდა წერილთან, არამედ საერთოდ საღ აზროვნებასთან. და თუ დღეს, ამ სავსებით მნიშვნელოვანი მიზეზების დამო, ქრისტეს მილიონობით მოწაფე, უარყოფს ჯვრის ყოველგვარ თაყვანისცემას, მაშინ, დამეთანხმეთ, მათ სრული უფლება აქვთ ასეთი რწმენისათვის. მუთუმეტეს რომ ის სრულ თანხმობაშია ღვთის სიტყვის სულთან!

-------------------------------------------------

თაეგმნილია: sergeiivanov.blogspot.com


ასევე წაიკითხეთ:

ციტატები ჯვრის შესახებ

რაზე გააკრეს იესო?

კითხვები მართლმადიდებლურ ეკლესიას