ვის ეწოდება ბიბლიაში "ღმერთი"?

"ღმერთი" ("ელოჰიმ", "თეოს")
"უფალი" ("ადონ", "კირიოს")
გაგება "ღმერთი" წარსულში
ყოვლისშემძლე, ჭეშმარიტი ღმერთი

ტრინიტარებთან საუბრისას აუცილებლად გაიჟღერებს ხოლმე მოსაზრება იმის შესახებ, რომ იესო ღმერთია, იმიტომ რომ ბიბლიის ზოგიერთ მუხლში მასზე, როგორც "ღმერთზეა" საუბარი. და აუცილებლად დააციტირებენ ესაიას 9:6-ს ან იოანეს 20:28-ს. «აი ხედავთ, ძესთან მიმართებით ფრაზა "ღმერთი" გამოიყენება, - შეეცდება დასკვნის გაკეთებას მოსაუბრე. – ესე იგი, იესო მართლაც ღმერთია».

რა თქმა უნდა, იესოს სამართლიანად ეწოდება «ღმერთი». თუმცაღა, არა მხოლოდ იესოს, არამედ მრავალ სხვა პიროვნებასაც – ციურსა და მიწიერს – ბიბლია «ღმერთებად» მოიხსენიებს. (თანაც, აქ უნდა გვახსოვდეს, რომ ძველ ბიბლიურ ტექსტში მთავარი ასოები არ არსებობდა ("God"), ამიტომ სიტყვა «ღმერთი» ყველა შემთხვევაში ერთნაირად იწერებოდა, ჩვეულებრივი პატარა ასოებით ("god"). ეხლა რაღა ვქნათ? ავტომატურად მივიჩნიოთ ანგელოზები და ადამიანები, რომლებსაც ბიბლიაში «ღმერთები» ეწოდებათ, ყოვლისშემძლე შემოქმედის ერთგვარ საიდუმლო იპოსტასებად? თუ მაინც სჯობია, რომ მიზანი დავისახოთ გავერკვეთ, თუ რატომ გამოიყენება ბიბლიაში სიტყვა «ღმერთი» საკმაოდ ხშირად მისი ქმნილებების მიმართ? და რა აზრს ატარებს წმინდა წერილებში ეს სიტყვა, გარდა იმისა, რომ ყოვლისშემძლე შემოქმედს აღნიშნავს?

"ღმერთი" ("ელოჰიმ", "თეოს")

ასე რომ, ამ საინტერესო საკითხში გასარკვევად, ჩვენ უშუალოდ წმინდა წერილების ძველებრაულ და ძველბერძნულ ტექსტებში ჩავიხედავთ. ტექსტების საგულდაგულო ანალიზი იმის შესახებ მოწმობს, რომ… 

სიტყვა «ღმერთი» ებრაულ ენაში წარმოდგენილია სიტყვით «ელოჰიმ» (אֱלהִים , სტრონგის ნომერი: 0430). ბერძნულ ენაში კი იგივე სიტყვა გადმოცემულია სიტყვით «თეოს» (Θεός , სტრონგის ნომერი: 2316). ებრაული «ელოჰიმ» წარმოებულია სიტყვიდან «ელ», ანუ «ძლევამოსილი», «ძალის მქონე». ამ მომენტს განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მივაქციოთ! არსებითად, ებრაული სიტყვა «ღმერთი» («ელოჰიმ») აღნიშნავს მას, ვინც «ძალას ფლობს», «ძლევამოსილია». ეს იმის გაგებაში გვეხმარება, თუ რატომ გამოიყენება ხშირად ბიბლიაში სიტყვა «ღმერთი» («ელოჰიმ» და «თეოს») არა მხოლოდ ყოვლისშემძლე შემოქმედის მიმართ, არამედ სხვა პიროვნებების მიმართაც – მათ მიმართ, ვინც განსაკუთრებულ ძალაუფლებას ან შესაძლებლობებს ფლობდნენ. მაგალითად… 

ფსალმუნების 81:1,6,7-ში ჩვენ იმის მაგალითს ვხვდებით, თუ როგორ მიმართავს ყოვლისშემძლე ღმერთი ადამიანებს, რომლებსაც ძალაუფლება გააჩნდათ და მათ თავის მსგავსად «ღმერთებს» უწოდებს.

«ღმერთი დადგა საღვთო კრებულში; ღმერთებს შორის ასამართლებს… ვთქვი: თქვენ ხართ ღმერთები, ყველანი უზენაესის ძეები ხართ; ისე დაიხოცებით, როგორც ადამიანები იხოცებიან, და ისე დაეცემით, როგორც მთავრები ეცემიან».

შემდგომში იესომ გააკეთა ამ მონაკვეთის ციტირება და იგივე აზრი დაადასტურა:

«თქვენს კანონში არ წერია: "მე ვთქვი: თქვენა ხართ ღმერთები?" თუ მან ღმერთები უწოდა მათ, ვის წინააღმდეგაც იყო ღვთის სიტყვა, და ამით წმინდა წერილები არ უქმდება…» (იოანე 10:34,35).

ებრაულ ტექსტში, ყველა ადგილას სადაც სიტყვა «ღმერთი» მოიხსენიება, დგას ერთი და იგივე სიტყვა «ელოჰიმ». თავის მხრივ მოცემული ტექსტის ბერძნულ ვარიანტში (სეპტუაგინტაში) ანალოგიური სიტყვა «თეოს» გვხვდება. ნათელია, რომ ბიბლია გაგება «ღმერთს» იყენებს როგორც თავად შემოქმედთან მიმართებაში, ასევე მის ქმნილებებთან მიმართებაშიც, რასაც მრავალი ბიბლიის კომენტატორი ეთანხმება. მაგალითად, როჯერსის ნაშრომში «ლინგვისტური და ეკზეგეტიკური გასაღები» აღნიშნულია, რომ «ებრაულ წერილებში მმართველებს ღმერთები ეწოდებათ» (კომენტარები იოანეს 10:34-ისთვის).

ასევე საინტერესოა გამოსვლის 22:28-ის ბერძნული ვარიანტის მაგალითი, რომელიც ბიბლიის საპატრიარქოს გამოცემაში ასეა წარმოდგენილი:

«ღვთის მსაჯულებს ნუ შეურაცხყოფ და თავკაცს შენს ხალხში ნუ დაწყევლი».

სეპტუაგინტაში სიტყვა «მსაჯულების»  ნაცვლად დგას «თეოს» მრავლობით რიცხვში (ანუ «ღმერთები»). როგორც ჩანს, ამ მიზეზის გამოა "მცხეთურ ხელნაწერში" თარგმანის ასეთი ვარიანტი წარმოდგენილი «ღმერთთათჳს ძჳრი არა სთქუა და მთავარსა ერისა შენისასა არა ჰრქუა ძჳრი.».


წმინდა წერილებში გაგება «ღმერთი» მხოლოდ ძალაუფლების მქონე ადამიანების მიმართ არ გამოიყენება. ზუსტად ასევე უწოდა ყოვლისშემძლე ღმერთმა თავის ცხებულ მსახურ მოსეს, როდესაც ეგვიპტიდან თავისი ერის, ისრაელის გათავისუფლების მისიით გზავნიდა ეგვიპტეში. ღმერთმა მოსეს უთხრა:

«შენ ღმერთი იქნები მისთვის […] ღმერთად დამიდგენიხარ ფარაონისთვის» (გამოსვლა 4:16; 7:1).

ზუსტად ასევე, საუკუნეების გასვლის შემდეგ, მოციქული პავლეს შესახებ იმ ადამიანებმა, რომლებიც აღფრთოვანებაში მოიყვანა მისი მეშვეობით ზემოდან მომდინარე ძალის გამოვლინებამ, «თქვეს, ღმერთიაო» (საქმეები 28:6). როგორც მოსალოდნელი იყო, ყველა ამ შემთხვევაში ებრაულ ტექსტში დგას სიტყვა «ელოჰიმ», ხოლო ბერძნულში – «თეოს», ანუ «ღმერთი». რატომ შეიძლება მოსე ან პავლე «ღმერთებად» წოდებულიყვნენ? რა თქმა უნდა, არა იმიტომ, რომ ისინი ვითომდა შემოქმედის პიროვნების ნაწილები იყვნენ. არამედ უცხო ადამიანებისათვის ნათელი იყო, რომ ამ ადამიანების უკან ღმერთი იდგა, რომელიც მათ ხელმძღვანელობდა და მათი მეშვეობით ავლენდა თავის დიდებულ ძალას. არსებითად, ისინი ღვთის წარმომადგენლები იყვნენ, რაც უფლებას აძლევდა ემოქმედათ ღვთის სახელით, ღმერთის მსგავსად.


ამავდროულად ჩვენ შეგვიძლია ვნახოთ, თუ როგორ იყენებს ბიბლია იმავე პრინციპს ღვთის ზეციური ძეების – ანგელოზების მიმართ (იობი 1:6; 2:1; 38:7). ცნობილი გაგებით ანგელოზებსაც ეწოდებათ «ღმერთები». ამაში დასარწმუნებლად, შეგვიძლია ფსალმუნების 8:6 გადავშალოთ, სადაც ვკითხულობთ:

«ბევრად არ დაგიმცირებია იგი ანგელოზებზე; დიდება და ღირსება დაადგი გვირგვინად».

ძველ ტექსტში სიტყვა «ანგელოზების» ადგილას იგივე სიტყვა «ელოჰიმ»-ი დგას მრავლობით რიცხვში, – ანუ სიტყვასიტყვით «ღმერთებზე». ამიტომ გამოიყენება ბიბლიის მრავალ თარგმანში სიტყვები «ღვთის», «ღვთაების», «ღმერთების», «ღვთის მსგავსთა». მიუხედავად ამისა, ამ მუხლის წამკითხველისთვის გასაგებია, რომ საუბარია არა თავად ღმერთზე, არამედ მის ანგელოზებზე. ეს იმითაც დასტურდება, რომ მოციქულმა პავლემ როდესაც ამ მუხლის ციტირება გააკეთა, უშუალოდ ანგელოზები მოიხსენია (ებრაელები 2:7).

სხვა შემთხვევაში, როდესაც მანოახმა და მისმა ცოლმა ანგელოზი დაინახეს, თქვეს, რომ მათ «ღმერთი [იხილეს]»(მსაჯულები 13:22). იაკობის შესახებ წერია როგორც მასზე, ვინც «ღმერთს შეერკინა. შეერკინა ანგელოზს და სძლია» (ასია 12:3,4). ისევე როგორც წინა შემთხვევებში, ებრაულ და ბერძნულ ტექსტებში მოცემულ მუხლებშიც შესაბამისად გამოყენებულია სიტყვები «ელოჰიმ» და «თეოს». ამავდროულად მანოახიც და იაკობიც მშვენივრად აცნობიერებდნენ, რომ საქმე ჰქონდათ არა პირადად ღმერთთან, არამედ მის ანგელოზთან. 

კერძოდ, ბიბლიაში სატანასაც კი "ამ წუთისოფლის ღმერთი ("თეოს")" ეწოდება (2 კორინთელები 4:4). კიოლერისა და ბაუმგარტნერის ბიბლიურ ლექსიკონში, 134-ე გვერდზე ანგელოზებს ეწოდებათ «(ცალკეული) ღვთის მსგავსი არსებები, ღმერთები». 51-ე გვერდზე კი მათ შესახებ საუბარია, როგორც «(ცალკე აღებულ) ღმერთებზე», იქვეა მოყვანილი დაბადების 6:2; იოაბის 1:6; 2:1; 38:7 (Koehler L., Baumgartner W. «Lexicon in Veteris Testamenti Libros»). 


მაშ ასე, წმინდა წერილი სიტყვა «ღმერთს» იყენებს არა მხოლოდ ყოვლისშემძლე ღმერთის მიმართ, არამედ ძალაუფლების მქონე ადამიანების მიმართაც, რითაც ხაზს უსვამს მათ მიწიერ ძალაუფლებას. ასევე «ღმერთები» ეწოდებოდათ მის ერთგულ მიწიერ მსახურებს, რომლებიც მის მიერ იყვნენ წარგზავნილნი და მისი სახელით მოქმედებდნენ. გარდა ამისა, «ღმერთებად» მოიაზრებოდნენ მისი ზეციური ქმნილებები – ანგელოზები. მსგავსი მრავალრიცხოვანი მაგალითები იმის გაგების საშუალებას გვაძლევენ, რომ სიტყვა «ღმერთს» («ელოჰიმ», «თეოს») წმინდა წერილებში გაცილებით ფართო გამოყენება აქვს და არ შემოიფარგლება მხოლოდ შემოქმედის პიროვნებით. 

"უფალი" ("ადონ", "კირიოს")

რისი თქმა შეიძლება ბიბლიაში გამოყენებულ სხვა ცნობილ სიტყვაზე – «უფალი»? მხოლოდ ჭეშმარიტი ღმერთის მიმართ გამოიყენება ის? მოდით იმის დაწვრილებითი ტექსტოლოგიური ანალიზი ჩავატაროთ, თუ როგორ გამოიყენება ეს სიტყვა ბიბლიაში.

სიტყვა «უფალი» წმინდა წერილის ებრაულ ტექსტში წარმოდგენილია სიტყვით «ადონ» და მისგან წარმოებული სიტყვით «ადონი» (אָדוֹן , სტრონგის ნომერი: 0113), ასევე მონათესავე სიტყვით «ადონაი» (אֲדני , სტრონგის ნომერი: 0136) სეპტუაგინტის ბერძნულ ტექსტში ამ სიტყვის ეკვივალენტს წარმოადგენს სიტყვა «კირიოს» (κύριος , სტრონგის ნომერი: 2962). როგორც ერთ, ასევე მეორე შემთხვევაშიც, ამ სიტყვებს ერთნაირი პირდაპირი მნიშვნელობა აქვთ – «ბატონი, ხელმწიფე, მბრძანებელი, პატრონი»(შეადარეთ დაბადება 23:6,11,15; 24:12; რიცხვნი 12:11). 

მნიშვნელოვანი ისაა – რომ ბიბლიურ ტექსტში სიტყვები «ადონ» და «კირიოს» ფართოდ გამოიყენება არა მხოლოდ ჭეშმარიტი ღმერთის მიმართ, არამედ ჩვეულებრივი ადამიანების მიმართაც. ასე, მაგალითად, დაბადების ბერძნულ ტექსტში, 24-ე თავის 35-ე მუხლში «კირიოს» («უფალი, ბატონი» საპატრიარქოს გამოცემაში) ყოვლისშემძლე ღმერთთან მიმართებით გამოიყენება, ხოლო 37-ე მუხლში იგივე სიტყვა აბრაამის მიმართ გამოიყენება, თუმცაღა უკვე სიტყვა «ბატონად» ნათარგმნი. 

(ასევე შეადარეთ ამ სიტყვის გამოყენების ფორმები მუხლებში: დაბადება 18:12; 23:6,11,15; 24:9,10,12,14; 24:18,27,35-37,39,42,44,48,49,51,54,56,65; 27:29; 31:35; 43:20; გამოსვლა 21:6; რიცხვნი 12:11; მსაჯულნი 6:13; მათე 6:24).

ანალოგიური მნიშვნელობის მქონე ებრაული სიტყვა «ადონ» («ადონი») ბიბლიურ ტექსტში ანალოგიურადვე გამოიყენება. მრავალ მუხლში «ადონ» («ბატონი», «პატრონი») გამოიყენება იმ ადამიანებთან მიმართებით, რომლებსაც საზოგადოებაში ძალაუფლება აქვთ და მდგომარეობა უკავიათ. ამავდროულად იგივე სიტყვა ღმერთის მიმართაც გამოიყენება, თუმცაღა თანამედროვე თარგმანებში უკვე ნათარგმნია როგორც «უფალი» (შეადარეთ ფსალმუნები 8:2,10; 96:5; 146:5; ესაია 1:24; 3:1; 10:16,33; მიქა 4:13; ზაქარია 4:14; 6:5). მაგალითად, ესაიას 19:4-ში მოცემული სიტყვა ერთდროულად გამოიყენება როგორც მიწიერი მეფის მიმართ, ასევე ჭეშმარიტი ღმერთის მიმართაც.

ყოველივე ზემოთ ნათქვამი, სრულ თანხმობაშია წმინდა წერილის სიტყვებთან, რომელიც 1 კორინთელების 8:5-შია ჩაწერილი, სადაც ღვთის სიტყვა ამბობს, რომ "არის მრავალი ღმერთი და მრავალი უფალი". 

გაგება "ღმერთი" წარსულში

განხილვის შედეგად რა დასკვნებამდე შეიძლება რომ მივიდეთ? თუ უკიდურესად ობიექტურები ვიქნებით, მაშინ უნდა ვაღიაროთ, რომ ბიბლია, როდესაც სიტყვებს «ღმერთი» ან «უფალი» იყენებს, ამ გაგებებს ისეთ მკაცრ აზრობრივ შეზღუდვას არ აძლევს, როგორიც დღევანდელ საზოგადოებაშია გავრცელებული. დღეს ადამიანები ამ სიტყვების გაგონებისას ავტომატურად მხოლოდ შემოქმედს მოიაზრებენ. ამ სიტყვების გაგების რომელიმე სხვა ვარიანტები, როგორც წესი, არააქტუალურია. ამიტომ იმ ადამიანის პირველი რეაქცია, რომელიც ბიბლიაში სიტყვა «ღმერთს» ან «უფალს» ხვდება, მოცემული დახასიათების ჭეშმარიტ ღმერთთან გაიგივებაა.

თუმცა რეალობა ისეთია, რომ ბიბლიის წერის ეპოქაში იუდაურ (ისევე როგორც ანტიკურ) საზოგადოებაში გაგებები «ღმერთი» და «უფალი» გაცილებით და საგრძნობლად ფართო მნიშვნელობას ატარებდა და განსხვავებული პიროვნებების მიმართ გამოიყენებოდა და არა მხოლოდ შემოქმედის მიმართ. იმიტომ რომ თავად ეს სიტყვები ებრაულ და ბერძნულ ენებში პირდაპირი გაგებით მათ აღნიშნავდნენ, ვინც ძალაუფლებას, გავლენასა და ძლევამოსილებას ფლობდა, ამიტომ სრულიად ბუნებრივია, რომ ისინი გამოიყენებოდა როგორც მიწიერი მმართველების მიმართ, ასევე მეთაურების, ოჯახის თავებისა და წინასწარმეტყველებისა და მოციქულების მიმართაც კი. ამის მრავალი მაგალითი ზემოთ უკვე ვნახეთ.

მაგალითად, ნეტარი თეოფილატე ბულგარელი (XI-XII საუკუნეები), ერთერთი მსგავსი მაგალითის კომენტირებისას საქმეების 28:6-ში, აღიარებს, რომ ანტიკურ მსოფლიოში "ჩვეულება ჰქონდათ, რომ ყველას, ვინც რაიმე უჩვეულოს გააკეთებდა, ღმერთად მოიხსენიებდნენ, ზუსტად ისევე როგორც ძველები უწოდებდნენ ღმერთებს მათ, ვინც, ფიზიკური ძალით, როგორც ჰერაკლე, იმაზე გაცილებით დიდებულ გმირობებს სჩადიოდა, ვიდრე მისი თანამედროვენი, ან მაყურებლებს მაგიის ხელოვნებით შლიდა ჭკუიდან, როგორც სიმონი სამარიაში"  ("წმინდა მოციქულთა საქმეების განმარტება").

ასეთ შემთხვევაში განა გასაკვირია ის, რომ ბიბლიის ზოგიერთ მუხლებში ღვთის ძესაც «ღმერთი» ეწოდება, ანუ მას, ვინც ძალაუფლებასა და დიდებას ფლობს? დიახ, ამ ცნობილი გაგებით იესოს სრული უფლება ჰქონდა "ღმერთად" ("თეოს") წოდებულიყო, ზუსტად ისევე, როგორც სხვა მრავალი პიროვნების მიმართაა ბიბლიაში გამოყენებული ეს წოდება. 

თავის მხრივ ეს განმარტავს, თუ რატომ იყენებდნენ თავის ნაშრომებში იესოსთან მიმართებით სიტყვა «ღმერთს» («თეოს») «მოციქულებრივი მამები» და ნიკეამდელი «ეკლესიის მამები». ძის «ღმერთად» მოხსენიებით, ეს მწერლები უჩვეულოს არაფერს აკეთებდნენ, რადგან ისინი მათ ეპოქაში კარგად ნაცნობ დახასიათებას იყენებდნენ, რომელიც მის იმ ძალაუფლებაზე მიუთითებდა, რომელიც მან ზეციერი მამისაგან მიიღო. ამასთანავე, ე.წ. სამების შესახებ სწავლებას ისინი მხარს არ უჭერდნენ. როგორც ცნობილია, ქრისტიანობის პირველ საუკუნეებში ეკლესიაში უპირატესობდა შეხედულება, რომელსაც დღეს ღვთისმეტყველები «სუბორდინაციულს» უწოდებენ - ანუ შეხედულება, რომელშიც ხაზი ესმებოდა ძის მამისადმი მორჩილებას (შეადარეთ იოანე 14:28; 1 კორინთელები 11:3; 15:27,28). 

სხვათაშორის, გაგება «ღმერთის» მსგავსად გამოყენება სულ მცირე ხნის წინამდე გრძელდებოდა ლიტერატურაში. საკმარისია რუსი კლასიკოსები გავიხსენოთ. აი, მაგალითად, როგორ წერდნენ ისინი მეფე პეტრე I-ზე:

«ის ღმერთი იყო, ის შენი ღმერთი იყო, რუსეთო!» (ლომონოსოვი, 1743 წ.) 

«არ გვჯერა, რომ ის მოკვდავთაგან ერთერთი იყო, თუმცა სიცოცხლეში მას უკვე ღმერთად აღიარებდნენ» (ლომონოსოვი, 1750 წ.)

 
«თუ, ჩვენი გაგებით, ღმერთის მსგავსი ადამიანის პოვნაა საჭირო, პეტრე დიდის მეტი მე არავინ ვიცი» (ლომონოსოვი, 1755 წ.) 

«როგორც ღმერთი, დიდებული შორსმჭვრეტელობით განსჭვრეტდა ყველაფერს… მთელ სამყაროს ანცვიფრებს მისი სასწაულების დიდებულება… დიდად ბრძენი გონებაც ვერ სწვდება, ნუთუ ღმერთი ჩასახლდა მასში ზეციდან? ზეცად აიტანე ხმები ქარო: უკვდავი ხარ, დიდებულო პეტრე!» (დერჟავინი, 1776 წ.) 

ჩვენი დროც რომ ავიღოთ, დღესაც შეგვიძლია მსგავსი მაგალითების ნახვა. კერძოდ, დღეს ფართოდ გამოიყენება სიტყვა "პრეზიდენტი". ამ სიტყვის პირველი ასოციაცია შეიძლება ქვეყნის პრეზიდენტზე, სახელმწიფოს მეთაურზე მიუთითებდეს. თუმცა ასეთი ტიტული შეიძლება სხვა ადამიანებმაც ატარონ, მაგალითად, "კომპანიის პრეზიდენტმა", "კლუბის პრეზიდენტმა", სამეცნიერო ან საერთაშორისო ორგანიზაციის "პრეზიდენტმა" და ა.შ. ასეა თუ ისე, ეს სიტყვა ისეთ ადამიანს მოიაზრებს, რომელსაც განსაკუთრებული ძალაუფლება გააჩნია. თუმცა მიუხედავად ამისა, ასეთი ძალაუფლება შეიძლება ძირეულად განსხვავდებოდეს, იქიდან გამომდინარე, თუ რა უფლებამოსილებებს ფლობს და რომელ სფეროში მოღვაწეობს ესა თუ ის "პრეზიდენტი". 

ყოვლისშემძლე, ჭეშმარიტი ღმერთი

მაგრამ მაშინ ამ შემთხვევაში როგორ შეიძლება იმის განსაზღვრა, თუ ვინ წარმოადგენს ჭეშმარიტ ღმერთს, შემოქმედსა და ყოველივე არსებულის უზენაეს მმართველს? წმინდა წერილები მკაფიო პასუხს სცემს ამ შეკითხვას. ბიბლიის მწერლები, თუმცა კი იყენებდნენ მათი ეპოქისათვის ჩვეულ სიტყვებს «ელოჰიმ» და «თეოს» სხვა პირების მიმართ, მაგრამ ამავდროულად მკაფიოდ გამოყოფდნენ ყოვლისშემძლე ღმერთს, რომლის ხელშიცაა ყველა მისი ქმნილების სიცოცხლე (იობი 34:14, 15; გამოცხადება 4:11). მხოლოდ მას ეწოდება ბიბლიაში ზეციერი მამა, და მხოლოდ მის მიმართ უნდა იყოს მიმართული ადამიანთა ყველა ლოცვები (მათე 6:9; იოანე 16:23; ეფესოელები 5:20).

შეგვიძლია გავიხსენოთ ესაიას 9:6, სადაც ღვთის ძეს წინასწარმეტყველურად ეწოდება «ელ გიბორ» (גּבוֹר אֵל), ანუ «ღმერთი მაგარი» ან «ღმერთი ძლიერი». სიტყვა «ძლიერის» ხმარება, ბიბლიაში ხშირად გამოიყენება ძლიერი და გამოცდილი მეომრების აღწერისას (შეადარეთ დაბადება 10:9; იესო ნავეს ძე 6:1; ქებათა ქება 3:7). მიუხედავად ამისა, მხოლოდ მისი მამის მიმართ, ჭეშმარიტი ღმერთის მიმართ იყენებს წმინდა წერილი ფრაზას «ელ შადაი», ანუ «ყოვლისშემძლე ღმერთი» (שַדַי אֵל) (დაბადება 17:1; იობი 8:3,5; იოელი 1:15).

ბიბლია ზეციერ მამას ყოვლისშემძლე ღმერთს უწოდებს, რომელიც განდიდების, თაყვანისცემისა და ლოცვების ღირსია. ზუსტად ისაა ის, ვისაც «თავის ღმერთად» მიიჩნევს იესო ქრისტეც და ვისაც თავადაც ემორჩილება (მათე 27:46; იოანე 20:17; ეფესოელები 1:17; გამოცხადება 3:12). ისაა ის ჭეშმარიტი ღმერთი, რომლის სახელსაც უნდა განადიდებდნენ და განწმენდნენ (მათე 6:9).  

«მე ვარ იეჰოვა; ეს არის ჩემი სახელი» (ესაია 42:8).

«რათა იცოდეს ხალხმა, რომ შენ, რომლის სახელიც არის იეჰოვა, მხოლოდ შენა ხარ უზენაესი მთელ დედამიწაზე» (ფსალმუნები 83:18).

-----------------------------------------------------------------------------

ნათარგმნია: sergeiivanov.blogspot.com