ღვთისმშობლის კულტი წმინდა წერილების შუქში

შინაარსი 

1. წარმოადგენს თუ არა მარიამი ღვთისმშობელს? 

2. წარმოადგენს თუ არა მარიამი მარად ქალწულს? 

3. ჰყავდა თუ არა მარიამს შვილები ქრისტეს გარდა? 

4. წარმოადგენს თუ არა მარიამი უცოდველს? 

5. წარმოადგენს თუ არა მარიამი ზეციურ ქომაგს? 

6. წარმოადგენს თუ არა მარიამი ცათა დედოფალს, ცისა და დედამიწის გამგებელს? 

7. წყაროები, რომლებზეც ამყარებენ მართლმადიდებელი და კათოლიკური ეკლესიები თქმულებას ღვთისმშობლის მიწიერი ცხოვრების შესახებ.

8. ნამდვილი მარიამი და მისი განსხვავებები მართლმადიდებლურ - კათოლიკური ღვთისმშობლისაგან. 

9. რა უნდა ვისწავლოთ ბიბლიური მონათხრობიდან ნამდვილი მარიამის, იესო ქრისტეს დედის შესახებ?  

10. დასკვნის სანაცვლოდ - ღვთისმშობლის კულტის წარმართული წარმომავლობა (რუსულად)

(შენიშვნა:
1. ყველა ბიბლიური მუხლი, რომელსაც მინიშნება არ აქვს გაკეთებული, ციტირებულია ბიბლიის საპატრიარქოს გამოცემიდან.
2. ციტირებული წყაროების 70% ნათარგმნია რუსულიდან. თარგმანი აზრობრივია.)

1. წარმოადგენს თუ არა მარიამი ღვთისმშობელს? 

«საკუთრივად და ჭეშმარიტად ღვთისმშობლად ვქადაგებთ წმინდა ქალწულს, რადგან ისევე, როგორც ჭეშმარიტი ღმერთია მისგან შობილი, ასევე ჭეშმარიტი ღვთისმშობელია ის, რომელმაც შვა თავისი თავისგან ხორცშესხმული ჭეშმარიტი ღმერთი. ვამბობთ, რომ მისგან იშვა ღმერთი, მაგრამ არა იმგვარად, რომ სიტყვის ღმრთეებამ არსებობის დასაბამი მისგან მიიღო, არამედ იმგვარად, რომ თვით ღმერთი-სიტყვა, საუკუნეთა უწინარეს მამისგან უჟამოდ შობილი და მამასთან და სულთან დაუსაბამოდ და მარადიულად მყოფი, უკანასკნელ დღეებში ჩვენი ხსნის გამო მის მუცელში შთამკვიდრდა და, შეუცვლელად ხორცშესხმული მისგან, იშვა, რადგან არათუ ლიტონი კაცი შვა წმინდა ქალწულმა, არამედ - ჭეშმარიტი ღმერთი»  (იოანე დამასკელი. მართლმადიდებელი სარწმუნოების ზედმიწევნითი გადმოცემა. თავი 56).  

«ჩვენ მას ვიცნობთ როგორც ღვთის მშობელს, იმიტომ რომ ღმერთმა მისგან შეისხა ხორცი»  (იოანე დამასკელი. 2 In Dorm. 15). 

ისტორიული ცნობა -  

1. საეკლესიო ისტორიკოსის, სოკრატე სქოლაქტიკოსის (V საუკუნე) თანახმად, სახელწოდება «ღვთისმშობელი» პირველად ორიგენესთან (III საუკუნე) გამოიყენება:  

«ორიგენემ კი, მოციქულის მიერ რომაელებისთვის მიწერილი წერილის თავისი განმარტებების პირველ ტომში, გამოაცხადა, თუ რატომ ეწოდება მას ღვთისმშობელი და ზედმიწევნით გამოიკვლია ეს საკითხი»  (სოკრატე სქოლაქტიკოსი. საეკლესიო ისტორია. წიგნი VII, თავი 32).  

თუმცა არცერთ დღემდე შემორჩენილ, სოკრატეს ცნობილ ნაწარმოებებში, ტერმინი თეოტოკოს (ღვთისმშობელი) არცერთხელ არ გვხვდება, რაც ეჭვქვეშ აყენებს სოკრატე სქოლაქტიკოსის სიტყვებს.  

2. დიონისე ალექსანდრიელის წერილში პავლე სამარიელის მიმართ (265 წ.),  იესო ქრისტეს შესახებ საუბარია როგორც «წმინდა ქალწულისგან და ღვთისმშობელი მარიამისაგან» ხორცშესხმულის შესახებ.  მაგრამ სინამდვილეში, ეს წერილი გვიანდელ ფალსიფიკაციას წარმოადგენს. დიონისე ალექსანდრიელის ნამდვილი წერილი პავლე სამარიელის მიმართ, დღევდე შემონახული არ არის, რასაც მართლმადიდებელი ეკლესიაც აღიარებს:  

«ეს წერილები, ისევე როგორც ანტიოქიის ეკლესიისათვის მიწერილი წერილი, შემონახული არ არის. 1608 წელს გამოცემული წერილის ლათინური თარგმანი პავლე სამარიელის წინააღმდეგ, დიონისე დიდის სახელით, პავლეს კითხვებითა და დიონისეს პასუხების ჩათვლით, დღეს-დღეისობით ნამდვილად არ ითვლება. სირიულ და სომხურ ფრაგმენტებს შორის, რომლებიც ჟ.ბ.ფ. პიტრამ გამოსცა (Pitra. Analecta Sacra. 1883. T. 4. P. 169-182) 3 სირ. ფრაგმენტი (№5-7) – რომლებიც პავლე სამარიელის მიმართ წერილიდანაა ამოღებული, 1 სირ. ფრაგმენტი (№8) – სავარაუდოდ, ანტიოქიის ეკლესიისადმი მიწერილი წერილის ნაწყვეტი, 1 სომხ. ფრაგმენტი, რომელსაც აწერია სიტყვები: წმინდა დიონისე, ალექსანდრიელი ეპისკოპოსი, პავლე სამარიელის წინააღმდეგ, ასევე მიეკუთვნება პავლე სამარიელის მიმართ მიწერილ ყალბ წერილებს». (მართლმადიდებლური ენციკლოპედია. ტომი 15. დიონისე დიდი (რუს.)). 

3. ხანდახან იშველიებენ პატარა პანეგირიკს, რომელიც დასათაურებულია როგორც - «ქებაი წმინდა ღვთისმშობლისა და მარად ქალწული მარიამისა», რომლის ავტორობასაც გრიგოლ "სასწაულმოქმედს" (III საუკუნე) მიაწერდნენ.  თუმცა ამ ნაწარმოებს არანაირი კავშირი არ აქვს გრიგოლ "სასწაულმოქმედთან", რასაც ასევე აღიარებს მართლმადიდებელი ეკლესია:  

«ცნობილია 11 ქადაგება (საუბარი), რომლებიც გ.ს.-ს სახელთანაა დაკავშირებული, თუმცაღა არცერთი მათგანი მას არ ეკუთვნის. ესენია… «ქებაი წმინდა ღვთისმშობლისა და მარად ქალწული მარიამისა» (შემონ. სომხ. ხელნ., ბერძ. ტექსტი – წმინდა იოანე ოქროპირის ყალბ საუბრებს შორის სახელწოდებით - ქრისტეს შობაზე» (მართლმადიდებლური ენციკლოპედია. ტომი 13. გრიგოლ სასწაულმოქმედი (რუს.)). 

4. 1917 წელს, ალექსანდრიის შორიახლოს, აღმოჩენილი იქნა პაპირუსის ფრაგმენტი (Р470), რომელიც "ღვთისმშობლისადმი" ლოცვის ვერსიას შეიცავდა და რომელიც ფართოდ გამოიყენება კათოლიკურ და მართლმადიდებელ ეკლესიაში მარიამის თაყვანისცემისას.  

პაპიროლოგების შეფასებით, დოკუმენტი თარიღდება ახ.წ. III-IV საუკუნეებით. https://luna.manchester.ac.uk/luna/servlet/detail/ManchesterDev~93~3~22419~100285:ChristianPrayer?qvq=q:P%2B470&mi=0&trs=35 

პაპირუსის ინგლისური თარგმანი:  

1 Beneath your  

2 compassion  

3 we take refuge  

4 Theotokos Our  

5 petitions do not de-  

6 spise in time of trouble  

7 but from danger  

8 rescue us  

9 Only Holy On-  

10 ly Blessed 

მოცემული ლოცვის ვარიანტი მართლმადიდებელ ეკლესიაში: 

«მოწყალებასა შენსა მოვივლტით, წმიდაო ღმრთისმშობელო, ვედრებასა ჩუენსა ნუ უგულებელსჰყოფ, არამედ ღელვათა და ჭირთაგან მიხსნენ ჩუენ, მხოლოო კურთხეულო» 

მოცემული ლოცვის ვარიანტი კათოლიკურ ეკლესიაში: 

«შენი მფარველობის ქვეშ ვიმყოფებით, წმინდაო ღვთისმშობელო. ნუ უგულებელყოფ ჩვენს სათხოვარს გასაჭირისას, არამედ ყოველთვის გვიხსენი ყოველი ხიფათისაგან, დიდებულო და კურთხეულო ქალწულო. მეუფევ ჩვენო, დამცველო ჩვენო, ქომაგო ჩვენო, შენს ძესთან შეგვარიგე ჩვენ, შენს ვაჟს ჩააბარე ჩვენი თავი, შენს ვაჟთან მიგვიყვანე ყველა.» (მიახლოებითი თარგმანი) 

სახვადასხვა მართლმადიდებლურ საიტებზე დაახლოებით ასეთი დასკვნები კეთდება P 470-თან დაკავშირებით:   

«თუ ადრეული დათარიღება სწორია (ანუ III საუკუნე) , Р 470 გახდა ყველაზე ადრეული წერილობითი მტკიცებულება ლოცვისა, რომელიც უკვე საეკლესიო ღვთისმსახურების ნაწილი უნდა ყოფილიყო და რომელიც აჩვენებს, რომ ღვთისმშობლისა და წმინდანების მიმართ თხოვნები და ლოცვები ქრისტიანობის პირველივე საუკუნეებში წარმოითქმებოდა».  http://hram-nikola.kiev.ua/o-presvyatoj-bogoroditse/1117-papirus-s-molitvoj-ko-presvyatojbogoroditse-250-g-n-e 

«ექსპერტების შეფასების თანახმად, კოპტური პაპირუსი, რომელიც მესამე საუკუნით თარიღდება, გახდა ყველაზე ადრეული წერილობითი მტკიცებულება პირველი საუკუნეების ქრისტიანების ლოცვებისა წმინდანებისადმი – და, კერძოდ, წმინდა ქალწული მარიამისადმი.» http://www.sedmitza.ru/text/5059653.html 

მაგრამ, სინამდვილეში რამდენად "ადრეულს" წარმოადგენს წარმოდგენილი ფრაგმენტი? 

P 470-ის III საუკუნისათვის მიწერის წინააღმდეგ შემდეგი არგუმენტები მეტყველებს:  

- ხელნაწერის ტექსტი დაწერილია უნციალური ბერძნული დამწერლობით (უნციალი [ლათ. uncialis — სიგრძით ერთი უნციის სწორი], კალიგრაფიული შრიფტი, რომელიც გავრცელებული იყო IV—IX საუკუნეების ლათინურ და ბერძნულ ხელნაწერებში).  "უნციალური დამწერლობა (ლათინ. uncialis), ლათინური და ბერძნული დამწერლობა, რომელიც გავრცელებული იყო 4v9 საუკუნეებში, ჩვეულებრივი დამწერლობის კალიგრაფიული ვარიანტი, რომლითაც წიგნებს წერდნენ." (დიდი საბჭოთა ენციკლოპედია).  

- არავითარი სხვა მტკიცებულება არ არსებობს მარიამისადმი ლოცვისა III საუკუნეში.  თუ "ღვთისმშობლისადმი" ლოცვა, ჯერ კიდევ IV საუკუნემდე საეკლესიო ღვთისმსახურებისა და პირადი სულიერი ცხოვრების ფართოდ გავრცელებულ პრაქტიკას წარმოადგენდა, მაშინ აუცილებლად იარსებებდა ამის რაიმე დოკუმენტალური მტკიცებულებები, მაგალითად, მათი ხსენება აპოლოგეტების ნაშრომებში, თუმცა ასეთი რამ საერთოდ არ არსებობს.  როდესაც II-III საუკუნის ქრისტიანულ ლიტერატურაში საუბარია ლოცვაზე, საუბარი ყოველთვის ეხება მხოლოდ ღვთისადმი ლოცვას და არავის მიმართ მის გარდა. (მაგალითად, ტერტულიანეს წიგნი "ლოცვის შესახებ").  

- ქრისტიანული ღვთისმსახურების ყველა აღწერილობაში, რომლებიც II-III საუკუნეებს მიეკუთვნება, არ არის არცერთი ხსენებაც კი მარიამისადმი და მათ შორის "წმინდანებისადმი" ან ანგელოზებისადმი ლოცვის შესახებ (მაგალითად, "დიდაქე" თვ.910; იუსტინე, აპოლოგია პირველი, 65,67). 

 - C. H. Roberts-მა, რომელმაც პაპირუსი № 470 გამოაქვეყნა, ის IV საუკუნის მეორე ნახევრით დაათარიღა. თავის კატალოგში მან აღნიშნა: «…დაუჯერებელია, რომ ლოცვა, რომელიც უშუალოდ ღვთისმშობლისადმია მიმართული ასეთი სიტყვებით, მესამე საუკუნეში დაწერილიყო…არ არსებობს არანაირი მტკიცებულება პირადი ლოცვებისაც კი, რომლებიც მისი მისამართით იქნებოდა წარმოთქმული მეოთხე საუკუნის შუა პერიოდამდე».  სხვა სპეციალისტებმაც ასევე დაათარიღეს მოცემული ფრაგმენტი არა უადრეს IV - V საუკუნეებისა. [G. Vannucci, Marianum, 1941 (3), pp. 97-101, "La piu antica preghiera alla Madre de Dio". P. Ryl. Gr. 3 470 (Roberts, Colin Henderson) = Le Muséon 52 (1939), p. 229-233 (Mercenier, P. F. ) = Zeitschrift für katholische Theologie 74 (1952), p. 76-82 (Stegmüller, Otto). "Date: AD 450 - 799".] 

- ტერმინი «თეოტოკოს (ღვთისმშობელი)», რომელიც P470-შია გამოყენებული, ქრისტიანული დამწერლობის ცნობილ ძეგლებში IV საუკუნემდე არ გვხვდება. ქრისტიანობაში ტიტული თეოტოკოს-ის (ღვთისმშობელი) გამოყენების ყველაზე ადრეული უდავო მტკიცებულებები, განეკუთვნება მხოლოდ IV საუკუნეს და წარმოდგენილია იმპერიიის ეკლესიის მამების ნაშრომებში, ესენი არიან - ეპიფანე კვიპროსელი (IV ს.), გრიგოლ ღვთისმეტყველი (IV ს.), იოანე ოქროპირი (IV ს.), ავგუსტინე (IV-V ს.) და სხვა.  IV საუკუნის მეორე ნახევარში, მარიამისათვის "ღვთისმშობლის" დარქმევა, ფაქტიურად იმპერიის ეკლესიისადმი კუთვნილების კრიტერიუმად იქცა. მაგალითად, გრიგოლ ღვთისმეტყველი წერს (370 წ.): «თუ ვინმე არ აღიარებს მარიამს ღვთისმშობლად, მაშინ ის განმდგარია ღვთისაგან». Greg. Nazianz. Ep. theol. 3 

- თუმცა თუ მაინც დავუშვებთ, რომ პაპირუსი Р 470 შეიძლება III საუკუნისა იყოს, და რომ ეგვიპტის ეკლესიის რომელიმე წარმომადგენელი მართლაც იყენებდა პრაქტიკაში მოცემულ «ლოცვას», მაშინ ეს მხოლოდ მარიამისადმი თაყვანისმცემლობის წარმოშობას ამტკიცებს, მსგავსი პრაქტიკის პირველ კერძო გამოვლინებებს და არა იმას, რომ მსგავსი ლოცვები უკვე წარმოადგენდნენ «საეკლესიო ღვთისმსახურების ნაწილს, და რომელიც აჩვენებს, რომ ღვთისმშობლისა და წმინდანების მიმართ თხოვნები და ლოცვები ქრისტიანობის პირველივე საუკუნეებში წარმოითქმებოდა». 

ტერმინი «ღვთისმშობელი» ბიბლიის თვალსაზრისით - 

1) ტერმინები «ღვთისმშობელი» და «დედა ღვთისა» - წმინდა წერილებში არ არის.  მარიამის ამგვარი "წოდება" უცნობი იყო იესო ქრისტესა და მისი მოციქულებისათვის.  ბიბლიაში მარიამს იესოს დედა ეწოდება (იოანე 2:1), და არა ღვთისმშობელი და დედა ღვთისა. 

[შენიშვნა - 

ზოგიერთმა შეიძლება თქვას, რომ ლუკას 1:43-ში მარიამს «უფლის დედა» ეწოდება.  თუმცა მოცემულ შემთხვევაში ყურადღება უნდა მიექცეს შემდეგ რამეს - სიტყვა «უფალი» ლუკას 1:43-ში, სპეციალური ღვთაებრივი ტიტული არ არის.  ბერძნული სიტყვა - κυρίου (კიურიუ), რომელსაც ლუკას 1:43-ში ბიბლიის საპატრიარქოს გამოცემა გადმოგვცემს, როგორც «უფალი», ნიშნავს: «ხელმწიფე, ბატონი, მბრძანებელი, პატრონი» (სტრონგის ნომერი: 2962).  ბიბლიაში ეს სიტყვა გამოიყენება ნებისმიერ იმ პიროვნებასთან მიმართებაში, რომელიც ავტორიტეტს ან ძალაუფლებას ფლობს.  

მაგალითად:  

«მონებო, დაემორჩილეთ თქვენს ხორციელ ბატონებს (κυρίοις - კიურიოის)» (ეფესელები 6:5).  

«ვიდრე მემკვიდრე ყრმაა, არაფრით არ განირჩევა მონისაგან, თუმცა ყველაფრის ბატონ-პატრონია (κύριος – კიურიოს)» (გალატელები 4:1).  

ქართულ სინონიმთა ლექსიკონში, ქართული სიტყვა «უფალი»-ს ძირითადი მნიშვნელობაა «მეფე». ასევე ამ სიტყვით აღინიშნებოდა: მფლობელი, მთავარი, მბრძანებელი, ბატონ-პატრონი, პატრონი, ხელისუფალი, მეპატრონე, აღა, მირზა ბეგი, ბეი. ამგვარად, ქართული «უფალი», როგორც ღვთის განსაკუთრებული აღმნიშვნელი, ხელოვნურად წარმოიქმნა, ბიბლიურ ტექსტთან ყოველგვარი კავშირის გარეშე.] 

2) "მარიამმა შვა ღმერთი" - ამის მსგავსი ფრაზა - წმინდა წერილებში არ არის. 

თუ ბიბლიურ ტექსტს მივმართავთ, მაშინ აღმოვაჩენთ, რომ თავად იესო ქრისტესაც კი თავისი მიწიერი ცხოვრებისას არასოდეს უწოდებია საკუთარი თავისათვის ღმერთი და არც აიგივებდა თავს მასთან, არამედ საკუთარ თავს უწოდებდა მხოლოდ ადამიანს, სიტყვა «ღმერთს» კი მხოლოდ თავისი ზეციერი მამის მისამართით იყენებდა: 

"ახლა კი მე მეძებთ მოსაკლავად, ადამიანს, რომელმაც გითხარით ჭეშმარიტება, რომელიც ღმერთისაგან მოვისმინე" იოანე 8:40 (სბს-2013).  

"საუკუნო სიცოცხლე კი ის არის, რომ გიცნობდნენ შენ, ერთადერთ ჭეშმარიტ ღმერთს, და იმას, ვინც შენ მოავლინე - იესო ქრისტეს." იოანე 17:3. 

იესო გამუდმებით ხაზს უსვამდა ადამიანთა საგვარეულოსათვის საკუთარ კუთვნილებას, როდესაც საკუთარ თავს «კაცის ძედ» მოიხსენიებდა: 

"რადგან ძე კაცისა დაკარგულთა საძებნად და დასახსნელად მოვიდა" (ლუკა 19:10).  

ტერმინი «კაცის ძე» (ძვ.-ებრ. ַּבר אדם– ֱאָנשׁ, בן , ბენ-ადამ; არამ. ַּבר־ֱאָנשׁ, ბარ-ენაშ ან ბარნაშა; ძვ.-ბერძ. ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου) — თავის დასაბამს ძველ აღთქმაში იღებს და ადამიანის საგვარეულოსადმი კუთვნილებას ნიშნავდა, «ადამიანთაგან ერთერთს».  იხ. ფსალმუნები 89:3, დაბადება 11:5 (სბს-2013), რიცხვნი 23.19 (სბს-2013), ფსალმუნები 8:4-5. 

საკუთარი თავის «კაცის ძედ» მოხსენიებით, იესო ერთის მხრივ ამბობდა: «მე ადამიანი ვარ, ერთერთი თქვენგანი»; მეორეს მხრივ კი საკუთარი მსმენელების ყურადღებას ამახვილებდა მესიანურ წინასწარმეტყველებაზე, რომელიც წინასწარმეტყველი დანიელის წიგნშია ჩაწერილი, სადაც მომავალი მესია აღწერილია, როგორც ადამიანი, რომელსაც ღმერთი მთელ მსოფლიოზე მისცემს ძალაუფლებას:  

«ჩემს ღამის ხილვაში ვნახე: აჰა, ცის ღრუბლებზე მოდიოდა კაცის ძის მსგავსი; იგი ძველ დღეთასთან მოვიდა და წარდგენილ იქნა მის წინაშე. მიეცა მას ხელმწიფობა, დიდება და მეფობა, რათა ყველა ხალხი, ტომნი და ენანი მას ემსახურონ. მისი ხელმწიფება საუკუნო ხელმწიფებაა, ბოლო არ ექნება მას და მისი სამეფო არ დაიქცევა.» (დანიელი 7:13—14) 

უნდა აღინიშნოს, რომ მოცემულ წინასწარმეტყველებაში მომავალი მესია აღწერილია არა როგორც ღმერთი, არამედ უშუალოდ როგორც ადამიანი, რომელმაც ძალაუფლება ღვთისაგან უნდა მიიღოს. 

სასამართლოს დროს, მღვდელმთავრის კითხვაზე:  

«შენ ხარ ქრისტე, ძე კურთხეულისა?»  

– იესო დადებითად პასუხობს, თუმცა ამავდროულად საკუთარ თავს უწოდებს არა ღმერთს, არამედ კაცის ძეს, რომელიც ღვთის მარჯვნივ უნდა დაჯდეს და ცის ღრუბლებით მოვიდეს.  (შეადარეთ მარკოზი 14:61–62, ფსალმუნები 109:1).  

«არავინ ასულა ზეცად, გარდა ზეციდან ჩამოსული კაცის ძისა»  იოანე 3:13. 

მოციქული იოანეს თანახმად, მარიამის მეშვეობით «სიტყვა ხორცად იქცა» (იოანე 1:14), და არა ცორცს შეუერთდა. ამიტომ, როდესაც «სიტყვა ხორცად იქცა», მან შეწყვიტა იმად ყოფნა, ვინც ის თავის მიწიერ დაბადებამდე იყო და მარიამმა შვა არა ღმერთი, და არა ღმერთკაცი, არამედ უბრალოდ ადამიანი იესო ქრისტე. 

ფილიპელების 2:6-8-ში, იესო ქრისტეს შესახებ შემდეგია ნათქვამი: 

6 (ὃς) მან (ἐν) თუმცა (μορφῇ) ღვთის (θεοῦ) ხატება (ὑπάρχων) იყო (οὐχ) მისატაცებელ (αρπαγμὸν) რამედ (ἡγήσατο) არ ჩათვალა (τὸ εἶναι) ღვთის (ἴσα) თანასწორად (θεω̣) ყოფნა,  7 (ἀλλὰ) არამედ (ἑαυτὸν) წარმოიცარიელა (ἐκένωσεν) თავი (μορφὴν) მონის (δούλου) ხატება (λαβών), რომ მიიღო, (ἐν) გახდა (ὁμοιώματι) რა (ἀνθρώπων) მსგავსი (γενόμενος·) ადამიანებისა; (καὶ) აღმოჩნდა (σχήματι) რა (εὑρεθεὶς) ადამიანის (ὡς) (άνθρωπος) სხეულში  8 (ἐταπείνωσεν) თავი (ἑαυτὸν) დაიმდაბლა. 

მაშ რა სახით წარმოიცარიელა ღვთის ძემ საკუთარი თავი? როგორც ეს კონტექსტიდან ჩანს - იმით, რომ უარი თქვა თავის ღვთაებრივ სულიერ ბუნებაზე, რომელიც ადამიანურს აღემატება, და «მონის ხატება მიიღო», როდესაც ადამიანი გახდა. და ამგვარად «დაიმდაბლა» მან თავი. საკუთარი ღვთაებრიობა იესო ქრისტემ ზეცაში დატოვა: 

"და რაკი შვილები სისხლისა და ხორცის მოზიარენი არიან, თავადაც ეზიარა მათ, რათა სიკვდილით განექარებინა ის, ვისაც აქვს ხელმწიფება სიკვდილისა, ანუ ეშმაკი" ებრაელები 2:14. 

წმინდა წერილი იესო ქრისტეს "უკანასკნელ ადამს" უწოდებს (1კორინთელები 15:45,47), იმის გათვალისწინებით, რომ კაცობრიობის გამოსყიდვის საკუთარი მისიის დროს, ის ყველაფრით პირველი ადამიანის - ადამის მსგავსი იყო.  ამიტომ, როდესაც ქრისტე დედამიწაზე დაიბადა, ის, ადამის მსგავსად, წარმოადგენდა არა ღმერთს ან ღმერთკაცს, არამედ მხოლოდ სრულყოფილ ადამიანს (რომაელები 5:15,18,19).  ღვთაებრივი დიდება და სულიერი ბუნება კი ღვთის მიერ იესო ქრისტესათვის დაბრუნებული იქნა მისი მკვდრეთით აღდგომის შემდეგ. (ფილიპელები 2:9-11, 1კორინთელები 15:45, იოანე 17:5.) 

იესო ქრისტეს სიტყვების თანახმად: «ხორცის მიერ შობილი ხორცია, სულის მიერ შობილი - სული» იოანე 3:6.  

მოცემული სიტყვებიდან ჩანს, რომ ხორციელ (ადამიანურ) ბუნებას არ შეუძლია სულიერის შობა. ამიტომ მიწიერ ქალს არ ძალუძს ანგელოზის ან ღმერთის შობა, რომლებიც თავისი ბუნებით სულებს წარმოადგენენ, მას მხოლოდ ადამიანის შობა შეუძლია. (შეადარეთ  ებრაელები 1:14, იოანე 4:24). 

დასკვნა: 

- ტერმინი "ღვთისმშობელი" უცნობი იყო პირველი საუკუნის ქრისტიანებისათვის. 

- ქრისტიანული მწერლობის შემონახული ძეგლების თანახმად, ის ასევე უცნობი იყო 2-3 საუკუნეების ქრისტიანებისათვის.  

- მარიამთან მიმართებით მოცემული ტიტულის ყველაზე ადრეული უდაო გამოყენება, მხოლოდ მეოთხე საუკუნეში შეგვიძლია ვიპოვოთ.  

- წმინდა წერილის თანახმად, მარიამმა შვა იესო, რომელიც თავისი მიწიერი ცხოვრების პერიოდში, თავისი ბუნებით მხოლოდ და მხოლოდ ადამიანი იყო და არა ღმერთი. ამიტომ მარიამს არანაირად არ შეიძლება «ღვთისმშობელი» ეწოდოს, არამედ მხოლოდ ის, როგორც მას ბიბლია მოიხსენიებს: «მარიამი», «იესოს დედა» ანუ იმ ადამიანის დედა, რომელიც დაპირებული მესია იყო (შეადარეთ საქმეები 1:14, იოანე 2:1). 

- ქრისტეს მოციქულები, რომლებმაც გადმოგვცეს "საღი სიტყვების ნიმუში" (2ტიმოთე 1:13), მარიამს არ უწოდებდნენ «ღვთისმშობელს» და არანაირად არ გამოყოფდნენ მას სხვა ქრისტიანებისაგან. ჩვენ, როგორც ქრისტიანები, ყველაფერში მივყვეთ მოციქულთა მაგალითს და არ უნდა მოვიხსენიებდეთ მარიამს სხვა და სხვა სახის ტიტულებით, რომლებიც მას ღვთის დანარჩენ მსახურებზე მაღლა დააყენებდა, მით უმეტეს ისეთ პროვოკაციულსა და არაბიბლიურს, როგორიცაა «ღვთისმშობელი», ტიტული, რომელიც ქრისტიანობაში მოციქულთა სიკვდილის შემდეგ რამოდენიმე ასწლეულის შემდეგ იქნა შეტანილი. როდესაც იესო ქრისტეს დედას ვიხსენებთ, ისე უნდა მოვიხსენიოთ, როგორც ამას წმინდა წერილი აკეთებს, ანუ როგორც: "მარიამი", "იესოს დედა" (საქმეები 1:14), და არანაირად ამაზე მეტად. 

2. წარმოადგენს თუ არა მარიამი მარად ქალწულს? 

მართლმადიდებელი და კათოლიკური ეკლესიების სწავლების თანახმად - მარიამი «მარად ქალწულს» წარმოადგენს. ეს ნიშნავს, რომ ის ქალწული იყო არა მხოლოდ იესო ქრისტეს დაბადებამდე, არამედ ასეთივე დარჩა მისი დაბადების შემდეგ და მთელი ცხოვრების განმავლობაშიც.  

«ქალწული დაორსულდა, ქალწულმა ატარა მუცლით, ქალწულმა შვა, ქალწული ქალწულად დარჩა; ჯერ კიდევ არ მომხდარა დედამიწაზე ამის მსგავსი სასწაული» (გრიგოლ ნოსელი (IV ს). სიტყვა ქრისტეს შობაზე).  

«წმინდა და ერთადერთმა ქალწულმა… იმდენად მოისურვა ქალწულობა, რომ მასში, როგორც ერთგავ უწმინდეს ალში, მან თავისი სრული გამოხატულება მიიღო. ვინაიდან ნებისმიერი ქალწული, მშობიარობისას, ქალწულობას არღვევს. ის კი როგორც შობამდე, ისევე შობისას, და შობის შემდეგაც ქალწულად რჩება»  იოანე დამასკელი. მეორე სიტყვა მიძინების შესახებ. 

ისტორიული შენიშვნა -  

- სწავლება იმის შესახებ, რომ მარიამი ქრისტეს შობის შემდეგ სასწაულებრივი სახით ქალწული დარჩა, პირველად გვხვდება აპოკრიფულ იაკობის სახარებაში (შექმნილი იქნა II- III საუკუნეში, ერთ-ერთ ადრექრისტიანულ სექტაში, რომელიც ქორწინებას უარყოფდა):  

«და აღმოხდა მოხუც ქალს და თქვა: დიდებულია ჩემთვის ეს დღე, რადგან წარმოუდგენელი მოვლენა ვიხილე. გამოვიდა ის გამოქვაბულიდან, სალომეას შეხვდა და უთხრა მას: სალომეა, სალომეა, მინდა სასწაული მოვლენის შესახებ მოგიყვე: ქალწულმა შობა და საკუთარი ქალწულობა შეინარჩუნა. და უთხრა სალომეამ: ცოცხალია უფალი ღმერთი ჩემი, სანამ თითს არ გავიშვერ და მის ქალწულობას არ შევამოწმებ, არ დავიჯერებ, რომ ქალწულმა შობა. და ის-ის იყო სალომეამ თითი გაიშვირა, რომ წამოიყვირა და თქვა: ვაი ჩემს ურწმუნოებას, რადგან ღვთის გამოცდა გავბედე.» (იაკობის სახარება, 19-20).

ამ აპოკრიფის გარდა, ეს დოქტრინა ადრექრისტიანულ ლიტერატურაში მეტი არსად მოიხსენიება IV საუკუნემდე.  

- ის ფაქტი, რომ II- III საუკუნის ქრისტიანი მწერლები საკუთარ ნაშრომებში მარიამს «ქალწულს» უწოდებდნენ, თავისთავად არ შეიძლება იმის მტკიცებულებას წარმოადგენდეს, რომ მათ «მარად ქალწულობის» სწამდათ. როდესაც ისინი მარიამს ასე მოიხსენიებდნენ, ისინი უბრალოდ იმას გულისხმობდნენ, რომ მარიამი ქრისტეს დაბადებამდე იყო ქალწული (რაც სრულ თანხმობაშია სახარებებთან), და არა იმას, რომ ის მშობიარობის შემდეგაც ქალწული დარჩა. მაგალითად, ირინეოს ლიონელს, როდესაც მარიამს ქალწულად მოიხსენიებდა, ქრისტეს წმინდა სულის მეშვეობით ჩასახვასა და ქალწულისაგან მის შობას გულისხმობდა. (ერესების წინააღმდეგ. წიგნი 3, თავი 16.2,4,5,7; თავი 19.3; თავი 21.10; თავი 22.4), (ერესების წინააღმდეგ. წიგნი 5, თავი 19.1).  როგორც ირინეოსის სიტყვებიდან ჩანს, მარიამი მხოლოდ ქრისტეს დაბადებამდე იყო ქალწული:  

«და როგორც თვით პირველქმნილმა ადამმა მიიღო საკუთარი შემადგენლობა დაუმუშავებელი და ჯერ კიდევ ქალწულებრივი მიწისაგან – «რადგან არ უწვიმებია უფალ ღმერთს დედამიწაზე და კაცი (ადამი) არ იყო, რომ მიწა დაემუშავებინა» (დაბადება  2, 5) – და შექმნილი იქნა ღვთის ხელით, ანუ ღვთის სიტყვით, რადგან «ყველაფერი მის მიერ შეიქმნა» (იოანე 1, 3), და აიღო უფალმა მიწის მტვერი და შექმნა ადამიანი: ასევე თვითონაც, სიტყვამ, საკუთარ თავში ადამის გამეორებით, სამართლიანად მიიღო შობა მარიამისაგან ადამის აღსადგენად, რომელიც ჯერ კიდევ ქალწული იყო»  (ერესების წინააღმდეგ. წიგნი 3. 21.10).  

ტერტულიანე, ისევე როგორც ირინეოსი, მარიამს ქალწულად მოიხსენიებს თავის სხვადასხვა ნაშრომებში, მაგრამ თვითონვე განმარტავს, რომ ის ქალწული მხოლოდ იესოს დაბადებამდე იყო:  

«ის ქალწულია, რადგან ქმართან არ წოლილა; თუმცა ქალწული არ არის, იმიტომ რომ იმშობიარა… ამიტომ მას უფრო არაქალწულს უნდა ვუწოდებდეთ, ვიდრე ქალწულს, რადგან ის დედა გახდა…და განა ღირს კიდევ ამაზე საუბარი, როდესაც მოციქულმა იგივე საფუძველზე გააცხადა, რომ ძე ღვთისა შობილი იქნა არა ქალწულისაგან, არამედ ქალისაგან»  (ქრისტეს ხორცის შესახებ 23).  

- იმის მტკიცებულებად, რომ II- III საუკუნეში საყოველთაოდ სწამდათ «მარად ქალწულობისა», ხანდახან შეიძლება მოისმინოთ ციტატა, რომელიც გრიგოლ "სასწაულმოქმედს" მიეწერება (დაახ. 213- დაახ. 270 წ.):  

«დედა შობს და ქალწულად რჩება. (...) იხარე, კურთხეულო, ჭეშმარიტი ძის ჭეშმარიტო დედავ და ქალწულო!»  

თუმცა ეს ციტატა გვიანი ფალსიფიკაციის ნაწილს წარმოადგენს, სახელწოდებით - «წმინდა ღვთისმშობლისა და მარად ქალწული მარიამის ქება», რომელიც შესულია იოანე ოქროპირის ყალბ საუბრებში სახელწოდებით «ქრისტეს შობაზე», და გრიგოლ "სასწაულმოქმედთან" არავითარი შეხება არ აქვს. (იხ. მართლმადიდებლური ენციკლოპედია, ტომი 13, გრიგოლ სასწაულმოქმედი. (რუს.)) 

- სწავლება მარიამის სასწაულებრივი ქალწულობის შესახებ კვლავ იქნა აღორძინებული «იაკობის» აპოკრიფული სახარებიდან IV საუკუნის საიმპერიო ეკლესიის მამების მიერ და მათ მიერვე იქნა გავრცელებული. მაგალითად "მარად ქალწულობის" დოქტრინის შესახებ ასწავლიდნენ გრიგოლ ნოსელი (IV ს), კირილე ალექსანდრიელი (IV ს), იოანე ოქროპირი (IV ს), ეფრემ ასური (IV ს), ამბროსი მედიოლანელი (IV ს) და სხვა.  თუმცა ქრისტეს შობის შემდეგ მარიამის ქალწულობას, IV საუკუნეშიც კი უარყოფდა ქრისტიანთა დიდი რაოდენობა. მათი მოსაზრების გამომხატველები იყვნენ იოვინუსი და ჰელვიდიუსი.  მარიამის «მარადქალწულობის» შესახებ სწავლება თავიდან საყოველთაო არ ყოფილა, თუმცა თანდათანობით შედის ეკლესიის სწავლებაში მარიამის თაყვანისცემის განვითარების კონტექსტში და საბოლოოდ მკვიდრდება დოგმატის სახით კონსტანტინოპოლის მსოფლიო საეკლესიო კრების მიერ 553 წელს. 

რას ამბობს ბიბლია -  

ბიბლიაში იმის არავითარი მინიშნებაც კი არ არის, რომ მარიამი იესოს დაბადების შემდეგ სასწაულებრივი სახით ქალწული დარჩენილიყო. წმინდა წერილების თვალსაზრისით, მსგავს უცნაურ იდეას არავითარი აზრი არ აქვს, რადგან ბიბლიაში ქალწულობის დაკარგვა არ არის დაკავშირებული რაიმე უარყოფითთან ან ცოდვილთან. (შეადარეთ დაბადება 1:27-28, დაბადება 2:22-24).  

იდეა მარიამის მარად ქალწულობის შესახებ მომდინარეობს არა ბიბლიიდან, არამედ განდგომილ ქრისტიანობაში თანდათანობით განვითარებული ღვთისმშობლის კულტის შედეგს წარმოადგენს.  მართლმადიდებელი და კათოლიკური ეკლესიის მე-4 საუკუნის მამები პროპაგანდას უწევდნენ ამ იდეას, რადგან ფიზიოლოგიური ქალწულობის დაკარგვას, ისევე როგორც ქორწინებას, ისე აღიქვავდნენ, როგორც რაღაც უარყოფითს, არასრულყოფილს, სექსუალურ თავშეკავებისაგან და ქალწულობის შენარჩუნებისაგან განსხვავებით. მათგან განსხვავებით, ბიბლია ქორწინებას აღიარებს «ღირსეულად, სარეცელს კი უმწიკვლოდ». (ებრაელები 13:4. შეადარეთ 1 ტიმოთე 2:15). 

3. ჰყავდა თუ არა მარიამს შვილები ქრისტეს გარდა? 

მართლმადიდებელი და კათოლიკური ეკლესიების სწავლების თანახმად, მარიამს იესოს გარდა შვილები არ ჰყავდა. იმის დაშვებაც კი, რომ მარიამსა და იოსებს შეიძლება ნორმალური ცოლ-ქმრული ურთიერთობა ჰქონოდათ ქორწინებაში, ღვთის გმობას უთანაბრდება:  

«ამრიგად, შობის შემდეგაც ქალწულად დარჩა მარადქალწული და არანაირად არ დაკავშირებია იგი მამაკაცს ვიდრე სიკვდილამდე… მართლაც, როგორღა დაუშვებდა მამაკაცთან შეწყვილებას ის, ვინც ღმერთი შვა და საკვირველებაც შეიცნო ამისა შემდგომთა გამოცდილების შედეგად? ნუ მოხდება ეს! არაწმინდა გონებას განეკუთვნება არა მხოლოდ ასეთის ჩადენა, არამედ გაფიქრებაც კი.»  (იოანე დამასკელი. მართლმადიდებელი სარწმუნოების ზედმიწევნითი გადმოცემა. თავი 87). 

ისტორიული შენიშვნა -  

II საუკუნის ადრექრისტიანულ ავტორებთან ვერ ვხვდებით აზრებს იმის შესახებ, რომ მარიამს იესოს გარდა შვილები არ ჰყოლია.  

III საუკუნეში, ორიგენეს თანახმად, სწავლება იმის შესახებ, რომ მარიამს შვილები არ ჰყავდა, არ წარმოადგენდა საყოველთაოდ გავრცელებულს, არამედ მას მხოლოდ «ზოგიერთები» იზიარებდნენ, რომლებიც პეტრესა და იაკობის აპოკრიფულ სახარებებს ეყრდნობოდნენ. ასეთი ადამიანებისათვის წარმოუდგენელ რამეს წარმოადგენდა ის, რომ «სხეულს, რომელიც სიტყვის მსახურებისათვის იქნა არჩეული… მამაკაცის სარეცელი შეეცნო მას შემდეგ, რაც მასზე სულიწმინდა გადმოვიდა». თავად ორიგენეც ამ თვალსაზრისისაკენ იხრებოდა. (იხ. ორიგენე, კომენტარები მათეს სახარებაზე, წიგნი 10. 17.(რუს.))  III საუკუნეში ამ სწავლებას ასევე იზიარებდა კლიმენტ ალექსანდრიელი. მე-4 საუკუნეში ის თანდათან უფრო ძლიერდება იმპერიულ ეკლესიაში, ღვთისმშობლის კულტის განვითარებასთან ერთად. მაგრამ მაშინაც კი ქრისტიანთა დიდი რაოდენობა უარყოფდა ამ სწავლებას. მაგალითად ჰელვიდიუსი წერდა: «ნუთუ უბიწო ვაჟები აბრაამზე, ისააკსა და იაკობზე უკეთესები არიან, რომლებიც საქორწინო კავშირში ცხოვრობდნენ? განა ღვთის ხელებით არ იქმნებიან ყოველდღიურად ბავშვები დედის მუცლებში? და რა უფლებით უნდა გვრცხვენოდეს იმის, რომ მარიამი ქრისტეს შობის შემდეგ გათხოვდა? ეს თუ ვინმეს სამარცხვინოდ მიაჩნია, მაშინ მათ ისღა რჩებათ არც ის დაიჯერონ, რომ ღმერთი ქალწულის საშოს გავლით დაიბადა». 

რას ამბობს ბიბლია -  

1) ქრისტეს ძმები და დები.  

ოთხ სახარებაში, მოციქულთა საქმეებში და პავლეს ორ წერილში მოხსენიებულია «უფლის ძმები», «უფლის ძმა», «მისი ძმები» და ასევე «მისი დები» და მისი ოთხი ძმის სახელია ჩამოთვლილი: იაკობი, იოსები, სიმონი და იუდა. (მათე 12:46; 13:55, 56; მარკოზი 3:31; ლუკა 8:19; იოანე 2:12; საქმეები 1:14; 1კორინთელები 9:5; გალატელები 1:19).  მრავალი ბიბლეისტი თანხმდება იმაზე, რომ იესოს სულ მცირე ოთხი ძმა და ორი და ჰყავდა და რომ ყველა მათგანი მარიამსა და იოსებს იესოს სასწაულებრივი შობის შემდეგ შეეძინათ.  ზოგიერთები ამტკიცებენ, რომ იესოს ეს ძმები იოსების ვაჟები იყვნენ წინა ქორწინებიდან, მაგრამ ასეთი მტკიცებულებები უსაფუძვლოდ უნდა ჩაითვალოს, რადგან ბიბლიაში არ არის არა თუ ამის მტკიცებულება, არამედ მინიშმებაც კი ამაზე.  განცხადება იმის შესახებ, რომ სიტყვა «ძმა»-ში (ბერძ. ადელფოს) აქ ბიძაშვილი (ბერძ. ანეპსიოს) იგულისხმება — მხოლოდ და მხოლოდ ვარაუდია, რომელიც იერონიმემ წამოაყენა, თანაც დაახ. ახ.წ. 383 წელს. იერონიმემ არა მხოლოდ  არანაირი მტკიცებულებები არ მოიყვანა სხვა ნაშრომებიდან საკუთარი თვალსაზრისის მხარდასაჭერად, არამედ თავის გვიანდელ ნაწარმოებებში საკუთარი თეორიის ჭეშმარიტებაში ეჭვებიც კი გამოთქვა.  ბიბლეისტი ჯ.ბ ლაიტფუტი აღნიშნავს: «საკუთარი თეორიის დასადასტურებლად წმ. იერონიმეს არცერთი ავტორიტეტული წყარო არ მოუყვანია, და ამიტომ ამ თეორიის მტკიცებულებები მხოლოდ წმინდა წერილებში უნდა ვეძებოთ. მე გამოვიკვლიე ბიბლიური მტკიცებულებები და შეუსაბამობების ურთიერთთანხვედრა... მნიშვნელოვნად წონის სასწორს ამ თეორიის ირიბი ვარაუდები და ფაქტიურად მის უარყოფას გვაიძულებს» (Lightfoot J. B. St. Paul’s Epistle to the Galatians. ლონდონი, 1874. გვ. 258). 

ახალ აღთქმაში ძმისშვილი ან ბიძაშვილი არ აღინიშნება სიტყვა ადელფოს-ით. ამის ნაცვლად ისეთი გამოთქმები გამოიყნება, როგორებიცაა «პავლეს დისწული» ან «მარკოზი, ბარნაბას ბიძაშვილი [ბერძ. ანეპსიოს]» (საქმეები 23:16; კოლასელები 4:10).  ასევე, ლუკას 21:16-ში ერთად გვხვდება სიტყვები სინგენონ (ნიშნავს: «ნათესავები»), და ადელფონ (ნიშნავს: «ძმები»), და ეს გვიჩვენებს, რომ ისინი ახალ აღთქმაში ერთმანეთს არ ანაცვლებდნენ.  

«ახალ კათოლიკურ ენციკლოპედიაში» აღიარებენ, რომ ბერძნული სიტყვა ადელფოი (ძმები) და ადელფაი, (დები) რომლებიც მათეს 13:55-56-ში გვხვდება, «სახარების დამწერის დროში, ბერძნულ-წარმართულ სამყაროში,  ღვიძლ ძმებსა და დებს აღნიშნავდა, და ის ვინც ბერძნულად კითხულობდა, მათ სხვაგვარად ვერ გაიგებდა.  IV საუკუნის ბოლოს (დაახ. 380), ნაშრომში, რომელმაც ჩვენს დღეებამდე ვერ მოაღწია, ჰელვიდიუსმა (IV საუკუნეში მცხოვრები ქრისტიანი, რომელიც მარიამის მარად ქალწულობის შესახებ სწავლების, მისადმი თაყვანისცემისა და ბერ-მონაზნობის წინააღმდეგ გამოდიოდა) განსაკუთრებულად გაუსვა ამ ფაქტს ხაზი, რათა ეჩვენებინა, რომ მარიამს, იესოს გარდა, სხვა შვილებიც ჰყავდა, და ამით მაგალითს აძლევდა მრავალშვილიან დედებს.. (New Catholic Encyclopedia. 1967. ტ. 9. გვ 337). 

ის, რომ იესოს მსახურების დროს «მის ძმებსაც კი არ სწამდათ მისი», აჩვენებს, რომ ისინი ნამდვილად არ წარმოადგენდნენ მის სულიერ ძმებს (იოანე 7:3—5). ამ ღვიძლ ძმებს იესომ თავისი მოწაფეები დაუპირისპირა, რომლებმაც მისი იწამეს და მისი სულიერი ძმები გახდნენ (მათე 12:46—50; მარკოზი 3:31—35; ლუკა 8:19—21). იესოს ხორციელ ძმებში რწმენის არარსებობა უფლებას არ გვაძლევს, რომ ისინი მოციქულებთან გავაიგივოთ, რომლებიც იმავე სახელებს ატარებდნენ — იაკობი, სიმონი და იუდა; ეს სხვადასხვა ხალხი იყო (იოანე 2:12).  იოანე ნათლისმცემელი, თუმცა იესოს ბიძაშვილი იყო, იესოს ძმებისა და დებისაგან განსხვავებით, მას არსად არ ეწოდება მისი ძმა. გამოდის, რომ იაკობი,იოსები, იუდა და სიმონი იესოს გაცილებით ახლო ნათესავები იყვნენ, ვიდრე იოანე ნათლისმცემელი, რადგან მათ მისი ძმები ეწოდებათ, იოანეს კი არა.  ურთიერთობა, რომელიც იესოს ძმებს ჰქონდათ დედამისი მარიამის მიმართ, ასევე მიუთითებს იმაზე, რომ ისინი მისი შვილები იყვნენ და არა შორეული ნათესავები. ისინი ყოველთვის მარიამს ახლავან, როცა კი მარიამი მოიხსენიება სახარებებში.  

კლიმენტ რომაელის წერილში კორინთელების მიმართ (მე-2 საუკუნის დასაწყისი) მოყვანილია იაკობის, უფლის ძმის სიტყვები, რომლებიც იმაზე მიუთითებს, რომ ის იესო ქრისტეს ღვიძლი ძმა იყო:  

«და მე, იაკობი, ქრისტეს ძმა ვარ ხორციელად» (კლიმენტ რომაელი. 1 წერილი კორინთელების მიმართ. წიგნი VIII. საეკლესიო მადლის, ხელდასხმისა და კანონების შესახებ. 35.(რუს.))  

იაკობი რომ იოსებისა და რომელიმე სხვა ქალის შვილი ყოფილიყო და არა მარიამისა, მაშინ ის ვერ იტყოდა: "ქრისტეს ძმა ვარ ხორციელად". 

2) იესოს მარიამის პირმშო (პირველი შვილი) ეწოდება.  

«და შობა ძე, თავისი პირმშო, ჩვრებში შეახვია და ბაგაში ჩააწვინა»  (ლუკა 2:7).  

სიტყვა «პირმშო», ბერძნულად πρωτότοκος – პროტოტოკოს, პირდაპირი მნიშვნელობით ნიშნავს «პირველ შვილს, დაბადებულს სხვა შვილებზე ადრე».  როდესაც იმ ბავშვზე საუბრობენ, რომელიც ქალის ერთადერთ შვილს წარმოადგენს, მაშინ ამბობენ არა «პირველი შვილი», არამედ «ერთადერთი». მაგრამ იესოს ზუსტადაც რომ მარიამის პირმშო ეწოდება, ეს კი ნიშნავს, რომ მოგვიანებით მას სხვა შვილებიც ეყოლა. (შეადარეთ მათე 13:55-56).  იესო რომ ერთადერთი ბავშვი ყოფილიყო, რომელიც მარიამმა გააჩინა, ლუკა სხვა ბერძნულ სიტყვას გამოიყენებდა: μονογενής – მონოგენეს, რაც ნიშნავს «ერთადერთ შობილს, მხოლოდშობილს». მაგალითად, ზუსტად ასე მოიხსენიება იესო ზეციერ მამასთან მიმართებით (იოანე 1:18) - «მხოლოდშობილი ძე», ანუ სამყაროში ერთადერთი, ვიმც ღმერთმა გააჩინა.  მარიამთან მიმართებით კი, იესო მოიხსენიება არა ერთადერთ შვილად (მონოგენეს), არამედ პირმშოდ, პირველად შობილად (პროტოტოკოს). 

სიტყვა პროტოტოკოს ბიბლიაში თავის მნიშვნელობას არ იცვლის და თითქმის ყოველთვის"ოჯახის პირველ შვილს" ნიშნავს (შეადარეთ ებრაელები 11:28).  ფსალმუნის 88:27-ში ღმერთმა დავითი აღამაღლა მეფეთა შორის, როგორც პირმშოა ამაღლებული ოჯახში დანარჩენ ვაჟებს შორის.  

3) წინასწარმეტყველება ქრისტეს ძმების, როგორც დედამისი ვაჟების შესახებ.  

იოანეს 2:13-17-ში მოთხრობილია იმის შესახებ, თუ როგორ გაყარა იესომ ტაძრიდან ვაჭრები.  იმ მომენტში მოციქულებს გაახსენდათ, რომ დაწერილია: «…შენი სახლის შური შემჭამს მე» (სბს-2013).  წმინდა წერილის რომელი ადგილი გაახსენდათ იესო ქროსტეს მოწაფეებს და გაიგეს, რომ ეს მასზე იყო ნათქვამი? ეს გახლავთ 68-ე ფსალმუნი: «რადგან შენი სახლის შურმა დამღრღნა მე (ფსალმუნები 68:9)».  ფსალმუნში მოყვანილ წინადადებას თუ მთლიანად წავიკითხავთ, მაშინ ძალიან საინტერესო რამეს დავინახავთ: «შორეული გავხდი ჩემი ძმებისათვის და უცხო - დედაჩემის შვილთათვის, რადგან შენი სახლის შურმა დამღრღნა მე და შენთა მლანძღველთა ლანძღვა დამატყდა თავს. (ფსალმუნები 68:8,9)».  მოდით ყურადღება მივაქციოთ სიტყვებს: «შორეული გავხდი ჩემი ძმებისათვის და უცხო - დედაჩემის შვილთათვის».  რატომ საუბრობს წინასწარმეტყველი ქრისტეს ძმებზე არა როგორც მამის შვილებზე, არამედ როგორც დედის შვილებზე?  პასუხი შეიძლება მხოლოდ ასეთი იყოს: დავითმა ღვთაებრივ გამოცხადებაში წინასწარ იხილა, თუ რას განიცდიდა ქრისტე და იცოდა, რომ მისი ძმები - დედამისის შვილები – არ ირწმუნებდნენ მას. ამ წინასწარმეტყველების შესრულებას სახარების დამწერის სიტყვები ადასტურებს იოანეს 7:5-ში: «მის ძმებსაც კი არ სწამდათ მისი».  ამგვარად, ფსალმუნების 68:8,9-ში ჩაწერილი წინასწარმეტყველება ადასტურებს, რომ იესო ქრისტეს ძმები, დედამისი მარიამის ღვიძლი შვილები არიან. 

4) იოსები და მარიამი ნორმალური ოჯახური ცხოვრებით ცხოვრობდნენ.  

"… მოიყვანა თავისი ცოლი. და არ უცვნია იგი, ვიდრე არა შვა ძე თვისი პირმშო, და უწოდა სახელი მისი იესო" (მათე 1:24,25.).  

ასე გადმოგვცემს ამ მუხლს "ახალი ქვეყნიერების თარგმანი":  

"მაგრამ არ გაჰკარებია, სანამ მან ვაჟი არ გააჩინა. იოსებმა მას იესო დაარქვა. (მათე 1:25)".  

ახალი აღთქმის თარგმანი ძველბერძნულიდან თანამედროვე რუსულ ენაზე, რუსეთის ბიბლიური საზოგადოების გამოცემა (РБО):   "მაგრამ ის მანამ არ გაჰკარებია მას, სანამ არ შვა მან ვაჟი".  

ახალი აღთქმის თანამედროვე თარგმანი, გამომცემლობა IBS:   "მაგრამ მათ შორის არ ყოფილა ცოლ-ქმრული სიახლოვე, სანამ მან ვაჟი არ გააჩინა".  

კულაკოვის თარგმანი:   "მაგრამ არ გაჰკარებია მას, სანამ ვაჟი არ შვა" 

მათეს 1:25-ის ზუსტი, სიტყვობრივი თარგმანი სტრონგის ლექსიკონის თანახმად -  

οὐ (не) - არ, არა; უარყოფითი ნაწილაკი.  γινώσκω αὐτός (შეუცვნია ის) - 1. შეცნობა; 2. გაკარება, მიკარება; გადატ. მნიშვ. სქესობრივ ურთიერთობაში შესვლა; 3. შემჩნევა, გაცნობიერება; 4. მიხვედრა, გააზრება; 5. აღიარება; სინ. εἰδῶ,, ἐπίσταμαι; γινώσκω საუბრობს გამოცდილებით შეძენილ ცოდნაზე, εἰδῶ, საუბრობს სრულ შემეცნებაზე, ხოლო ἐπίσταμαι საუბრობს ფაქტების ან ჩვევების ცოდნაზე.  ἕως (საბოლოოდ) - მანამ, სანამ არ, მანამდე.  τίκτω (გააჩინა) - შობა, აღმოცენება, მოტანა (ნაყოფი), გაჩენა.  

υἱός αὐτός (თავისი ძე) - ვაჟი; LXX:   .בן

πρωτότοκος (პირმშო) - პირველშობილი, სხვებზე ადრე შობილი; LXX:  .ְּבכוֹר

სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ეს მუხლი ნათლად ამბობს, რომ იოსებს მარიამთან ცოლ-ქმრული სიახლოვე მხოლოდ მანამდე არ ჰქონია, სანამ მარიამი ორსულად იყო. მას შემდეგ კი, რაც მან იესო გააჩინა, მათ ჩვეულებრივი ცოლ-ქმრული ურთიერთობა ჰქონდათ.  კავშირი έως μή [გეოს გუ] (მანამ, სანამ) მოიაზრებს მოქმედებას, რომელიც მხოლოდ განსაზღვრულ მომენტამდე არ შესრულებულა, თუმცა რომელიც შემდგომ შესრულდა. მათეს რომ უბრალოდ იმ აზრის გადმოცემის სურვილი ჰქონოდა, რომ იოსებს მარიამის ორსულობის პერიოდში მასთან სიახლოვე არ ჰქონია, მათეს 1:25-ში კავშირი έως μή არ იქნებოდა, და მოცემულ მუხლს ასეთი ჟღერადობა ექნებოდა: «მოიყვანა თავისი ცოლი. და მარიამთან სიახლოვე არ ჰქონია». თუმცა ამ ადგილას სრულიად სხვა აზრია: «იოსები მანამ არ გაჰკარებია მარიამს, სანამ...»  როდესაც მარიამმა თავისი მისია შეასრულა და იესო გააჩინა, მას და იოსებს არაფერი უშლიდა იმაში ხელს, რომ საკუთარი შვილები ჰყოლოდათ. ამისათვის არავითარი ბარიერი აღარ არსებობდა.  

ბიბლიაში ოჯახური ცხოვრება და ბავშვების გაჩენა არასოდეს არ უპირისპირდება  უბიწობასა და ზნეობრივ სიწმინდეს. პირიქით, ოჯახი და ბავშვების გაჩენა წმინდადაა აღიარებული (1ტიმოთე 2:15). 

5) იმის შესახებ, რომ მარიამსა და იოსებს ნორმალური ცოლ-ქმრული ურთიერთობა ჰქონდათ და სხვა შვილებიც ჰყავდათ, ასევე შემდეგი ფაქტიც მოწმობს -  

როდესაც მარიამი იოსებზე დაინიშნა, არც მან და არც იოსებმა არ იცოდა, რომ მარიამი ქრისტეს დედა გახდებოდა. (მათე 1:18-20, ლუკა 1:28-29).  ეს კი იმას ნიშნავს, რომ ისინი ჩვეულებრივ ოჯახურ და ნორმალურ ცოლ-ქმრულ ურთიერთობას გეგმავდნენ. სხვა შემთხვევაში გაუგებარია, რისთვის უნდოდათ მათ დაქორწინება.  ბიბლიური ფაქტი, რომ მარიამმა და იოსებმა არაფერი იცოდნენ ქრისტეს მშობლების მომავალ როლზე, გამორიცხავს იმ თქმულებას, რომლის თანახმადაც ვითომდა მარიამი მოხუც მამაკაცზე დაინიშნა, რომელიც იმ დროს დაახლოებით 80 წლის იყო. არცერთი ახალგაზრდა გოგონა არ დაგეგმავს ოჯახის შექმნას ღრმად მოხუც მამაკაცთან. ბიბლიაში კი, იოსებს მარიამის ქმარი ეწოდება, მარიამს კი იოსების ცოლი.  მათე 1:16. მათე 1:24. 

 6) თუ ასეა, მაშინ თავისი სიკვდილის წინ, იოანეს რატომ დაავალა დედამისზე ზრუნვა და არა თავის ხორციელ ძმებს? (იოანე 19:26, 27).  

იესომ იოანეს იმიტომ არ დაავალა დედამისზე ზრუნვა, რომ სხვა არავინ იყო ვინც მასზე იზრუნებდა.  ქრისტეს ძმები და დები რომც არ ყოფილიყვნენ მარიამის ღვიძლი შვილები, ისინი მისი ახლო ნათესავები იყვნენ. ისინი არაერთხელ არიან მოხსენიებულნი სახარებებში, როგორც ყოველთვის მარიამთან ერთად მყოფნი (იხ. მათე 12:46-48, მარკოზი 3:31, ლუკა 9:19-21, იოანე 2:12 და სხვა.). გამოდის, რომ არსებობდა ხალხი ვისაც მარიამზე ზრუნვა შეეძლო. ამასთანავე მარიამი იმ დროისთვის დაახლოებით ორმოცდაათი წლის იყო და ფიზიკურ მზრუნველობას ჯერ არ საჭიროებდა. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ იესო ქრისტემ იოანეს მარიამის ვაჟი რაღაც სხვა მიზეზით უწოდა, კონკრეტულად კი იმიტიმ, რომ იესო სულიერ ნათესავობას უფრო მაღლა აყენებდა ვიდრე ფიზიკურს.  ერთადერთი, რაც იმ მომენტში მარიამსა და იოანეს დანარჩენი ადამიანებისაგან და იესოს ძმებისა და დებისგანაც განასხვავებდა – ის იყო, რომ მათ უკვე სწამდათ იესო ქრისტესი. მისი ძმები კი იმ დროისთვის ჯერ კიდევ არ იყვნენ მოწაფეთა შორის, მათ ჯერ კიდევ არ სწამდათ მისი. 

როგორც ბიბლიის საკუთარ კომენტარებში წერს ა.პ. ლოპუხინი: "თუმცა წმინდა ქალწულს შეეძლო თავშესაფრის პოვნა იოსების ვაჟებთან, მაგრამ ისინი სულიერად ახლოს არ იყვნენ მის ძესთან, შესაბამისად, მასთანაც". (ა.პ. ლოპუხინი. გასაგები ბიბლია. ტომი 9, გვ.489.(რუს.))  ის გარემოებაც ავღნიშნოთ, რომ იესოს მიწიერი სიცოცხლის ბოლო წუთებში, იესოს გვერდით მხოლოდ მოციქული იოანე, მარიამი და კიდევ რამოდენიმე ქალი იყვნენ. ვისთვის შეეძლო მიმართვა იესოს დედამისზე ზრუნვის თხოვნით? სხვა ვისთვის შეეძლო ეთხოვა, რომ სულიერად მხარი დაეჭირა დედამისისთვის იმ მძიმე წუთებში? ის, რომ მოციქული იოანე მარიამის ისე ეპყრობოდა, როგორც საკუთარ დედას, ღვთის სწავლების აღსრულება იყო ქრისტეს კრებაში მორწმუნეთა შორის სულიერ ნათესავობასთან დაკავშირებით. 

7) მოციქულმა პავლემ დაწერა: «უხეში საჭმელი კი მოწიფულთათვისაა განკუთვნილი, რომელთა გრძნობებიც საკმაოდ გაწრთვნილია ჩვევით, რათა კეთილისა და ბოროტის გარჩევა შესძლონ» (ებრაელები 5:14).  

ქვემოთ მოყვანილ ორ სურათს შევხედოთ. პირველ სურათზე გამოსახულია მარიამი და მისი ოჯახი მართლმადიდებელი და კათოლიკური ეკლესიის წარმოდგენით.  მეორეზე წარმოდგენილია მარიამისა და იოსების ოჯახი, სადაც იესოს გარდა, მათ კიდევ გაუჩნდათ შვილები.  სურათებზე წარმოდგენილი ოჯახებიდან, უშუალოდ რომლიდან უფრო მეტი სინათლე მომდინარეობს? რას გკარნახობენ შენი გრძნობები? წარმოდგენილი ოჯახების ამ ორი სახეობიდან, რომელი უფრო კარგ მაგალითს იძლება ქრისტიანებისათვის? 

  

4. წარმოადგენს თუ არა მარიამი უცოდველს? 

კათოლიკურ ეკლესიაში სწამთ, რომ მარიამი თავისი ბუნებით, დედამისის მასზე დაორსულების მომენტიდან აბსოლუტურად უცოდველი იყო, რადგან ადამის ცოდვა მას არ გადასცემია მშობლებისაგან, რის გამოც ცოდვას არ გააჩნდა მასზე ძალაუფლება და გავლენა, და მას მთელი თავისი მიწიერი სიცოცხლის განმავლობაში არანაირი ცოდვა არ ჩაუდენია. მოცემული სწავლება, კათოლიკურ ეკლესიაში, აუცილებელი დოგმატის სახით გახმოვანებული იქნა 1854 წლის 8 დეკემბერს პაპი პიუს IX მიერ ბულეში Ineffabilis Deus: 

«ჩვენ ვაცხადებთ, ვამბობთ და განვსაზღვრავთ, რომ სწავლება, რომელიც ამბობს, რომ წმინდა ქალწული მარიამი, თავისი მუცლადყოფის პირველივე მომენტიდან იყო, ყოვლისშემძლე ღვთის განსაკუთრებული მადლი და კეთილგანწყობა, იესო ქრისტეს, ადამიანთა მოდგმის მხსნელის დამსახურებების გათვალისწინებით, დაცული იქნა პირველყოფილი ცოდვის ყოველგვარი ლაქებისაგან დაულაქავებლად, წარმოადგენს სწავლებას, რომელიც ღვთის მიერ იქნა მოვლენილი გამოცხადებით, და ამიტომ ის მთელი ძალით და გამუდმებით უნდა იწამოს ყველა ერთგულმა».  (მიახლოებითი თარგმანი)

«კურთხეული ქალწული მარიამი, თავისი მუცლადყოფის პირველივე მომენტიდან, მხოლოდ და მხოლოდ ყოვლისშემძლე ღმერთის მადლითა და ნებით, იესო ქრისტეს, ადამიანთა მოდგმის მხსნელის დამსახურებების წინასწარ გათვალისწინებით, დაცული იქნა პირვანდელი ცოდვის ყოველგვარი ჭუჭყისაგან»  (კათოლიკური კათეხიზმო. §2) 

ასევე ეს დოგმატი ასახულია სხვადასხვა ლოცვებშიც, მაგალითად: 

«ო მარიამ, პირველყოფილი ცოდვის გარეშე მუცლადღებულო! შესთხოვე ღმერთს ჩვენთვის, რომლებიც შენთან ვაფარებთ თავს»  (კათოლიკური ლოცვანი) 

კათოლიკური სწავლება იმის შესახებ, რომ მარიამს ადამის ცოდვილი ბუნება არ ჰქონდა, მართლმადიდებლობაში ოფიციალურად იგმობა, თუმცა იმის აღიარება ხდება, რომ მარიამს არცერთი ცოდვა არ ჩაუდენია და უცოდველი იყო, რადგან საკუთარ თავში დაამარცხა ყველანაირი ცოდვა.  

მაგალითად დიაკვანი სერგეი ბულგაკოვი წერს: 

«უპირველეს ყოვლისა, ღვთისმშობლის პირად სრულ უცოდველობასთან დაკავშირებით უნდა დადგინდეს, რომ არსებობს შეუძლებლობა, სახარებისეული გადმოცემის საფუძველზე, ისევე როგორც უშუალო გრძნობის მტკიცებულების საფუძველზე, ღვთისმშობლისათვის ამა თუ იმ პირადი ცოდვის მიწერა მისი სიცოცხლის სხვადასხვა ეტაპზე...მარიამის დაბადებისას მის სრულ უცოდველობაზე, მის წმინდა ბავშვობაში და მადლში ცხოვრებისას, ძის შობისას და მთელ მის ცხოვრებაში, მტკიცედ და ნათლად ასწავლის წმ. მართლმადიდებელი ეკლესია თავის ურიცხვ ღვთისმსახურებებში, რომლებიც ღვთისმშობელს ეძღვნება...მარად ქალწულის უმწიკვლობა და უცოდველობა შეეხება არა მის ბუნებას, არამედ მის მდგომარეობას, ცოდვისადმი მის პირად დამოკიდებულებასა და პირადად მის დაძლევას.» (დიაკვანი სერგეი ბულგაკოვი, მცირე ტრილოგია, თავი პირველი — ღვთისმშობლის პირადი ცოდვის არასებობა.(რუს.)) 

მართლმადიდებლურ ენციკლოპედიაში ნათქვამია - 

«..უწმინდესი ქალწულის სიწმინდე, იმ პრივილეგიების შედეგი კი არ არის, რომელიც მას მომავალი ღვთისმშობლობისათვის მიეცა, არამედ რწმენისა და ცხოვრების მისებრი გმირობისა.» (მართლმადიდებლური ენციკლოპედია. სტატია - ღვთისმშობელი, დოგამტური სწავლება ქალწულ მარიამზე და მის განსაკუთრებულობაზე. (რუს.)) «პირველი ევა იმყოფებოდა უმწიკვლო სამოთხისებურ მდგომარეობაში; მისი ბუნება ჯერ კიდევ არ იყო ცოდვისაგან დაზიანებული. «ახალი ევა» ღვთისშობის მომენტში დაცემულ კაცობრიობას წარმოადგენდა, შემდეგ კი გახრწნილს და მოკვდავს. მისი განსაკუთრებული არჩევა, მას ადამიანთა მოდგმისაგან და პირველყოფილი ცოდვისაგან არ უკეთებდა იზოლირებას, ადამის ბეჭედი ყველას ერტყა, არა მხოლოდ ცოდვილებს, არამედ მართლებსაც.» (მართლმადიდებლური ენციკლოპედია. სტატია - ღვთისმშობელი, ღვთისმშობლის ძველიაღთქმისეული პირველსახეები. (რუს.)) «როგორც წმინდა გრიგოლ პალამა აღნიშნავს, წმინდა ქალწულმა «ყველაფერს აჯობა და ყველაფერზე მაღლა იდგა თავისი სიკეთეებით, საკუთარი ღირსების დიდებით» (Greg. Pal. In Dorm.)»  (მართლმადიდებლური ენციკლოპედია. სტატია - ღვთისმშობელი, ქალწული მარიამის ბუნების მდგომარეობა. (რუს.))  «ცოდვილი დაცემისაგან გაუცხოებული» (წმ. ამბროსი მედიოლანელი. 118-ე ფსალმუნის განმარტება). მისთვის უცხო არ იყო ცოდვილი განსაცდელები...ქალწული მარიამი, რომელმაც სრულიად ღმერთს მისცა საკუთარი თავი, თუმცა კი იგერიებდა ცოდვის ყოველგვარ შემოტევას, თუმცა სხვებზე ძლიერ გრძნობდა ადამიანური ბუნების სისუსტეს»  (მღვდელმთავარი იოანე (მაქსიმოვიჩი), შანხაისა და სან-ფრანცისკოს არქიეპისკოპოსი - როგორ სცემდა და როგორ სცემს თაყვანს წმინდა მართლმადიდებელი ეკლესია ღვთისმშობელს. VII. ღვთისმშობლის მართლმადიდებლური თაყვანისცემა. (რუს.)) 

უნდა აღინიშნოს, რომ თუმცა იმ საეკლესიო კრებების დადგენილებებში, რომლებსაც მართლმადიდებელი ეკლესია აღიარებს, მარიამის უცოდველობის შესახებ მითითებები არ არსებობს, მიუხედავად ამისა, იმაში დარწმუნებულობა, რომ მარიამს არცერთი ცოდვა არ ჩაუდენია, წარმოადგენს სწავლებას, რომელიც ფართოდ არის გავრცელებული მართლმადიდებელ ეკლესიაში და დიდი პროპაგანდა ეწევა: 

 http://www.odinblago.ru/kupina/1  

https://www.portal-slovo.ru/theology/37567.php 

https://azbyka.ru/forum/xfa-blog-entry/mozhno-li-nazyvat-bogorodicu-greshnoj-ili-bezgreshnoj.1682/ 

http://orthodoxy.cafe/index.php?topic=6320.0 

ისტორიული ცნობა - 

II-III საუკუნის არცერთი ქრისტიანი მწერალი არაფერს ამბობს მარიამის უცოდველობის ან იმის შესახებ, რომ მას არცერთი ცოდვა არ ჩაუდენია. პირიქით, ისინი ყველა ადამიანის ცოდვილობაზე წერდნენ და არაფრით არ გამოარჩევდნენ მარიამს: 

«პირველი დაბადებით ჩვენ მემკვიდრეობით მივიღეთ სიკვდილი... სულიერ (ადამში) ჩვენ ყველანი დავიხოცეთ», და «ადამიანი, რომელიც ადამისაგან ხორციელი დაბადებით ცოდვილი გახდა, აღორძინების აბანოს საჭიროებდა» (ირინეოს ლიონელი. ერესების წინააღმდეგ 5.3.)  

«ძლევამოსილი სიტყვა და ჭეშმარიტი ადამიანი, როდესაც გონივრულად გვისყიდიდა საკუთარი სისხლით, საკუთარი თავი მისცა დატყვევებულთა გამოსასყიდად. ..უფალმა საკუთარი სისხლით გამოგვისყიდა და საკუთარი სული მისცა ჩვენი სულებისათვის» (ირინეოს ლიონელი. ერესების წინააღმდეგ 5.1.) 

«ქრისტემ, ჩვენმა მხსნელმა, ხორცი შეისხა ღვთის სიტყვით და ხორცი და სისხლი ჰქონდა ჩვენს სახსნელად» (იუსტინე. აპოლოგია 1.66.) 

«რადგან ჩვენ, ღმერთის შემდეგ, არდაბადებული და გამოუთქმელი ღვთის სიტყვა გვიყვარს და თაყვანს ვცემთ მას, იმიტომ რომ ისიც ასევე ჩვენთვის იქცა ადამიანად, რათა ჩვენი ტანჯვის თანაზიარი გამხდარიყო და განკურნება მოეტანა ჩვენთვის.» (იუსტინე, აპოლოგია 2.13.) 

პირველი საეკლესიო ავტორი, რომელთანაც მარიამის უცოდველობაზეა საუბარი, ესაა ეფრემ ასური (370წ):  

«შენ, უფალო, და დედაშენი, თქვენ ხართ სრულყოფილად წმინდები ყოველმხრივ, რადგან შენში, უფალო, არ არის ლაქა, და შენს მარიამსაც არა აქვს ზიანი». სხვა ადგილას მას ეწოდება მარიამ «უმწიკვლო, როგორც ევა შეცოდებამდე». (Carm. nisib. 27, 8). 

ეფრემ ასურის კვალდაკვალ, ამბროსი მედიოლანელი (IV საუკუნე), თავის განმარტებაში მარიამის უცოდველობის გაშლილ სურათს გვთავაზობს. (Expos, in Luc. 1. II). 

რას ამბობს ბიბლია - 

სწავლება მარიამის უცოდველობის შესახებ სრულიად უცხოა წმინდა წერილისთვის: 

"არ არსებობს უცოდველი კაცი" 3მეფეები 8:46  

"ვინ იტყვის: სუფთა გული მაქვს და ცოდვისაგან განვიწმინდეო?" იგავნი 20:9 

"ყველამ უარყო, ერთაანად საძულველნი გახდნენ" ფსალმუნები 13:3 

"არ არსებობს უცოდველი კაცი" 2 ნეშტთა 6:36 

მოციქული პავლე ნათლად გვასწავლის: 

"როგორც დაწერილია: არავინაა მართალი" რომაელები 3:10 

"რაკიღა ყველამ სცოდა და მოაკლდა ღვთის დიდებას" რომაელები 3:23 

"ვინაიდან როგორც ერთი კაცის [ადამის] მიერ შემოვიდა ცოდვა ამ ქვეყნად, ცოდვის მიერ კი - სიკვდილი, ისე სიკვდილიც გადავიდა ყველა კაცში, რადგან ყველამ სცოდა" რომაელები 5:12 

მოციქული იოანე ამატებს:  

«თუ ვამბობთ, რომ არა გვაქვს ცოდვა, თავს ვიტყუებთ და ჭეშმარიტება არ არის ჩვენში». 1იოანე 1:8 

ყველა ადამიანის ცოდვილობაზე საუბრისას, მოციქულები გამონაკლისს არ აკეთებენ მარიამთან დაკავშირებით, რაც იმას ნიშნავს, რომ სიტყვები: "ყველამ სცოდა" – მასაც ეხება. 

თავად მარიამის სიტყვების თანახმად, ის მხსნელს საჭიროებდა: 

"და ზეიმობს ჩემი სული ღმერთში, ჩემს მაცხოვარში [მხსნელში]" ლუკა 1:47.  

მარიამს თუ მხსნელი სჭირდებოდა, ესე იგი მას ხსნა, პატიება და გამოსყიდვა ესაჭიროებოდა, ისევე როგორც სხვა დანარჩენებს. 

მოციქული პავლეს სიტყვების თანახმად, იესო ქრისტემ "თავი დადო ყველას გამოსასყიდად" 1ტიმოთე 2:6.  სიტყვა "ყველა" - იმას ნიშნავს, რომ იესომ გამომსასყიდი ფასი მათ შორის მარიამისთვისაც გადაიხადა, გამოსყიდვას კი ის საჭიროებს, ვინც ცოდვის მონობაში იმყოფება. 

ერთადერთ უცოდველ ადამიანად, ბიბლია მხოლოდ იესო ქრისტეს ასახელებს -  

1 პეტრე 2:22, 1 იოანე 3:5, ებრაელები 4:15, ებრაელები 7:26, 2 კორინთელები 5:21. 

თუ მოციქულები მხოლოდ იესოს ასახელებენ, როგორც მას, ვისაც ცოდვა არ ჩაუდენია, შესაბამისად ყველა დანარჩენი ადამიანი, მარიამის ჩათვლით, ასე თუ ისე სჩადიოდნენ ცოდვებს. 

მარკოზის 3:31-35-ში მოთხრობილია იმის შესახებ, თუ როგორ მივიდნენ მარიამი და იესოს ძმები მასთან და გარეთ იხმობდნენ. და იესოს მკაცრი პასუხია მოყვანილი -  

"ხოლო იესომ მიუგო: ვინ არის დედაჩემი ან ჩემი ძმები?  თვალი მოავლო ირგვლივ მსხდომთ და თქვა: აი, დედაჩემი და ჩემი ძმები;  რადგან ვინც აღასრულებს ღმერთის ნებას, იგია ჩემი ძმაც, ჩემი დაცა და დედაც."  

რა იყო ასეთი მკაცრი პასუხის მიზეზი?  

თავად სახარების დამწერი მარკოზი გვცემს პასუხს ამ კითხვაზე იმავე თავში. მარიამმა და მისმა ძმებმა იფიქრეს, რომ ის გაგიჟდა:  

"გაიგეს მისმა ახლობლებმა და მივიდნენ, რათა შეეპყროთ იგი, ვინაიდან ამბობდნენ, შეიშალაო" (მარკოზი 3:21).  

ამგვარად ჩანს, რომ მარიამი შეცდომებს უშვებდა, შესაბამისად არაფრით არ განსხვავდებოდა სხვა ადამიანებისაგან. 

ორიგენეს (III საუკუნე) სიტყვების თანახმად, ქრისტეს ტანჯვის დროს ურწმუნოების მახვილმა განგმირა მარიამის სული და მისი ცოდვებისთვისაც მოკვდა ქრისტე. (Origen, "In Luc. hom. xvii"). 

ბასილი კესარიელი IV საუკუნეში ასევე წერდა იმ ეჭვის შესახებ, რომელიც მარიამს გაუჩნდა. (Epistle 260). 

იოანე ოქროპირი, მათეს 12:46-ის ციტირებისას, მარიამის არასრულყოფილებაზე საუბრობს: «სინამდვილეში, მისი საქციელი საკუთარი უფლებებისადმი ზედმეტი ეჭვიანობიდან მომდინარეობდა. მას სურდა ხალხისათვის ეჩვენებინა საკუთარი ძალაუფლება მის ვაჟზე, რომლის შესახებაც ჯერ კიდევ არ ფიქრობდა ამაღლებულად; ამიტომაც დაბრკოლდა უდროო დროს. ასე რომ, შეხედე, როგორი დაუდევრობაა მისი და მისი ძმების მხრიდან! მას მათი შეურაცხყოფა კი არა, მტანჯველი გრძნობებისაგან განთავისუფლება სურდა» (იოანე "ოქროპირი", წმინდა მათეს განმარტება - საუბარი 44.1). 

დასკვნა: 

სწავლება მარიამის უცოდველობის შესახებ არ წარმოადგენს ქრისტიანულ სწავლებას - ის არ გვხვდება წმინდა წერილში და ის ასევე უცხოა II-III საუკუნის ქრისტიანებისათვის. 

5. წარმოადგენს თუ არა მარიამი ზეციურ ქომაგს? 

«შენ ხარ – ქვეყნიერების მაკურთხებელი, ყველაფრის [ქმნილებების] განმწმენდი; შენ ხარ – შვება გადაღლილთათვის, ნუგეში მოტირალთათვის, განკურნება სნეულთათვის, თავშესაფარი დევნილთათვის, მიტევება შემცოდველთათვის, მადლმოსილი შვება მგლოვიარეთათვის, ყველა შემთხოვნელისათვის – დახმარება.» (იოანე დამასკელი, პირველი საქებარი სიტყვა ღვთისმშობლის მიძინებაზე. 11. (რუს.)) 

«აწ დაყუდნების მწუხარებაჲ ყოველი და შიში სასოწარკუეთილებისაჲ განქარდების, შემუსვრილებითა გულისაჲთა ნუგეშის-იცემინ ცოდუილნი და სხივი ზეციურისა სიყუარულისა გარდამოეფინების მათ ზედა: დედაჲ ღუთისა განგვიპყრობს მხსნელსა ხელსა თვისსა დღესა ამას და ყოვლადწმიდითა ხატითა თვისთა განგუასწავლის: მე ვარ ხელისამპყრობელი ცოდუილთა წინაშე ძისა ჩემისა, რომელმან კადნიერ მყო მე, რაჲთა ვედრებისა ჩემისა ისმინოს მარადჟამს და ჩუენცა მრავლითა თანანადებითა ჩუენითა დამძიმებულნი შეუვრდებით წმიდასა ხატსა მისსა და ცრემლით ვხმობთ ესრეთ:შუამდგომელო ყოვლისა ქუეყანისაო, ხელისამპყრობელო ცოდუილთაო, დედობრივითა ლოცუითა შენითა ევედრე მხსნელსა ყოველთასა, რაჲთა ღუთაებრივი კაცთმოყუარებითა თვისთა დაჰფაროს ცოდუანი ჩუენნი და სამოთხისა ბჭენი განგვიხუნნეს. რამეთუ შენ ხარ მეოხებაჲ და ცხორებაჲ ყოველთა ქრისტეანეთაჲ.» (ტროპარი. ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ხატი „ცოდვილთა ხელისამპყრობელი“) 

 «ის გახდა ჩვენი შუამდგომი ყოველ სიკეთეში».  (იოანე დამასკელი, მეორე საქებარი სიტყვა ღვთისმშობლის მიძინებაზე. 16. (რუს.)) 

ისტორიული ცნობა -  

როდესაც 2-3 საუკუნის ქრისტიანი მწერლები ლოცვის შესახებ წერდნენ, ისინი ყოველთვის და მხოლოდ და მხოლოდ ღვთისადმი ლოცვაზე წერდნენ და სხვა არავის მიმართ. მაგალითად: 

«ხოლო თუ გავიაზრებთ, თუ რა არის ლოცვა, προσευχή, მაშინ რა თქმა უნდა, არასდროს და არავინ არ მიმართავს ლოცვით არცერთ ქმნილებას, თვით ქრისტესაც კი, არამედ მხოლოდ ღმერთს, სამყაროს (უფალსა) და მამას, რომლის მიმართაც, – რის შესახებაც უკვე ვისაუბრეთ ზემოთ (შეად. в § § 10 და 13), – როგორც თავად ჩვენი მხსნელი ლოცულობდა, ასევე ჩვენც გვასწავლა ლოცვა. შეისმინა რა თხოვნა: გვასწავლე ლოცვა (ლუკა 11,1), მან საკუთარი თავისადმი ლოცვა კი არ გვასწავლა, არამედ მამისადმი, თანაც ამასთანავე თქვა: მამაო ჩვენო, რომელი ხარ ცათა შინა (ლუკა 11,2; შეად. მათე 6,9)... მხოლოდ ღმერთს უნდა მივმართავდეთ ლოცვით, სამყაროს მამას, მაინც ნუ გადავუსწრებთ მღვდელმთავარს, რომელიც მამის მიერ ფიცით იქნა დადგენილი, როგორც ამის შესახებ მოწმობენ სიტყვები: დაიფიცა უფალმა და არ მოინანიებს: შენ ხარ მღვდელი უკუნისამდე მელქისედეკის წესით (ფსალმუნი 59,4; შეად. ებრაელები 7,20–21). აქედან გამომდინარე, თუ წმინდები თავის ლოცვებში ღმერთს მადლობას აღუვლენენ, ისინი მას მადლობას იესო ქრისტეს სახელით აღუვლენენ. ამის მსგავსად ეხლა ის, ვინც შეიგნებს ლოცვის არსს, არ მიმართავს ლოცვით მას, ვინც თავად ლოცულობს, არამედ მას მიმართავს ლოცვით, ვისადმი მიმართვაც თავად გვასწავლა უფალმა იესომ: ზუსტად ასევე არცერთი ლოცვა არ უნდა წარმოვთქვათ მამის მიმართ ძის გარეშე, რის შესახებაც თავად ძე გვაძლევს განსაზღვრულ მითითებას სიტყვებში: ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: რაც არ უნდა სთხოვოთ მამას ჩემი სახელით, მოგცემთ თქვენ. აქამდე არაფერი გითხოვიათ ჩემი სახელით; ითხოვეთ და მიიღებთ, რათა სრულ იყოს თქვენი სიხარული (იოანე 16,23–24). მას არ უთქვამს: «მთხოვეთ მე»; არც ის უთქვამს: «მხოლოდ მამას სთხოვეთ», არამედ თქვა: სთხოვეთ მამას ჩემი სახელით და მოგცემთ თქვენ. სანამ ეს არ ასწავლა იესომ, არავინ მიმართავდა ლოცვით ღმერთს მისი ძის სახელით; და მისი სიტყვები: აქამდე არაფერი გითხოვიათ ჩემი სახელით, ჭეშმარიტება იყო; მას შემდეგ კი მისი სხვა სიტყვები იქცა ჭეშმარიტებად: ითხოვეთ და მიიღებთ, რათა სრულ იყოს თქვენი სიხარული» (ორიგენე, ლოცვის შესახებ, თავი15.) 

 

მარიამისადმი ლოცვის პირველ უდავო ისტორიულ მტკიცებულებას წარმოადგენს ეფრემ ასურის (გარდაიცვალა 379 წელს) ლოცვები, რომლებშიც "ქალწული მარიამისა" და წმინდანებისადმი მიმართვები არსებობს (იხ. წმინდა ეფრემ ასური. ლოცვები წმინდა ღვთისმშობლისადმი). ასევე მსგავსი პრაქტიკის მოიხსენება გრიგოლ ნაზიანზინელის მიერ (გარდაიცვალა 389 წელს), რომელიც საკუთარ პანეგირიკში კიპრიანეს მიმართ იმის შესახებ წერს, რომ იუსტინამ ქალწულ მარიამს მიმართა დახმარებისათვის ქალწულობის დაკარგვის საფრთხის წინაშე და, ამავდროულად, სილამაზე წაართვა საკუთარ თავს, როდესაც ასკეტური წამებით დაიმახინჯა თავი.  (იხ. გრიგოლ ღვთისმეტყველი. სიტყვა 24, წმინდა მღვდელმოწამე კიპრიანას საქებრად. (რუს.)). 

მეორეს მხრივ, ეპიფანე კვიპრელმა (გარდ. 403 წელს) ისინი განიკითხა, ვინც მარიამს სცემდა თაყვანს, რომლებიც «ცდილობენ ის ღვთის ადგილას დააყენონ და მის შესახებ რაღაც უგუნურებითა და შეშლილობით გატაცებულნი საუბრობენ» (იხ. ანტიდიკომარიანტთა წინააღმდეგ, თავი 23. (რუს.)), და მსგავს პრაქტიკას "სულისათვის მკრეხელური და სახიფათო" უწოდა, ასევე "უაზრო და საღ აზრს მოკლებული", რომელსაც "დემონთა შთაგონებით" აღასრულებენ (იხ. «პანარიონი» თავი: კოლირიდიანთა წინააღმდეგ. (რუს.)): 

"ქალწული.. თაყვანსაცემად არ მოგვცემია ჩვენ.."  («პანარიონი» თავი: კოლირიდიანთა წინააღმდეგ. 4). 

"ამ ერესის მთელი სწავლება ზიზღის ღირსია და, ასე ვთქვათ, ბებრულ ზღაპრებს წარმოადგენს. და რომელი წმინდა წერილი გვასწავლის ამას? რომელი წინასწარმეტყველი შთააგონებდა ადამიანის თაყვანისცემას, ქალზე რომ აღარაფერი ვთქვათ?" («პანარიონი» თავი: კოლირიდიანთა წინააღმდეგ. 5). 

"დაე ნუ იბატონებს ჩვენზე ძველი ცდომილება, რომ – არ მივატოვოთ ცოცხალი ღმერთი და თაყვანი არ ვცეთ ცის მიერ შექმნილს..რადგან თუ ანგელოზების თაყვანისცემის უფლებასაც კი არ გვაძლევს ღმერთი, მით უმეტეს (მიწიერი მშობლებისაგან) დაბადებულის.." («პანარიონი» თავი: კოლირიდიანთა წინააღმდეგ. 5). 

"ქალწული არ უნდა წარმოადგენდეს თაყვანისცემის საგანს: არ უნდა ვაქციოთ ის ღმერთად, არ უნდა მივიტანოთ მსხვერპლი მის სახელზე" («პანარიონი» თავი: კოლირიდიანთა წინააღმდეგ. 7). 

"დაე პატივდებული იყოს მარიამი: მაგრამ თაყვანს მამას, ძესა და სულიწმინდას უნდა ვცემდეთ; მარიამს კი არავინ არ უნდა სცემდეს თაყვანს. მხოლოდ ქალებს კი არ ვეუბნები, არამედ კაცებსაც; მხოლოდ ღმერთის მიმართ სრულდება ეს საიდუმლოება; ანგელოზებიც კი ადგილს უთმობენ ღმერთს ასეთ ქება-დიდებაში. ასე რომ დაე ამოიშალოს ცდომილთა გულებში ცუდად დაწერილი! დაე თვალთაგან გაქრეს ხის ცუდი ნაყოფი! დაე კვლავ შემოქმედთან დაბრუნდეს გონება! დაე დაუბრუნდნენ ადამი და ევა ერთადერთი ღმერთის თაყვანისცემას! დაე არ იხელმძღვანელოს მან გველის ხმით, არამედ ერთგული დარჩეს ღვთის მცნებისა: «ხის ნაყოფი არ შეჭამო» (დაბადება 2:17, 3:3)! ხე კი არ იყო ცდომილება, არამედ ხის მეშვეობით იქცა დაუმორჩილებლობა ცდომილებად. დაე არავინ იგემოს ცდომილება წმინდა მარიამის გამო! რადგან თუმცა კი თვალწარმტაცია ხე, მაგრამ საჭმელად უვარგისია (დაბადება 3:6); თუმცა ძალიან მშვენიერია მარიამი, და წმინდაა, და პატივდებულია, მაგრამ თაყვანისცემისთვის არაა. («პანარიონი» თავი: კოლირიდიანთა წინააღმდეგ. 7). 

ყოველივე ეს იმას ადასტურებს, რომ V საუკუნემდე "ღვთისმშობლისადმი" ლოცვის პრაქტიკა ჯერ კიდევ არ წარმოადგენდა საყოველთაოს. 

მარიამისადმი თაყვანისცემის ისტორიული მტკიცებულებების არარსებობა მეოთხე საუკუნის მეორე ნახევრამდე, ნათლად საუბრობს იმის შესახებ, რომ მოცემილი პრაქტიკა უცხო იყო თავდაპირველი ქრისტიანობისათვის და პოსტ-ნიკეური პერიოდის  ახალშემონაღებს წარმოადგენს. 

«მარიამის კულტმა განვითარება უპირველესად აღმოსავლეთში დაიწყო, სადაც პირველად დაიწყეს მისადმი ლოცვით მიმართვა (III—IV ს.), მის პატივსაცემად ჰიმნების შექმნა და ლიტურგუებში მისი მოხსენიება. აღმოსავლეთში დაიწყეს პირველად ტაძრებისათვის მისი სახელის მინიჭება (IV ს.), წერდნენ მის ხატებს, მის საპატივცემულოდ შემოიღეს საეკლესიო დღესასწაულები (V ს.). აღმსავლურმა ეფესოს საეკლესიო კრებამ 431 წელს აღიარა, რომ შესაძლებელი იყო ქალწული მარიამისათვის ეწოდებინათ “ღვთისმშობელი”.»  (კათოლიკური ჟურნალი "ჭეშმარიტება და სიცოცხლე", № 4, 1993 წელი.) 

რას ამბობს ბიბლია -  

1. იესო წარმოადგენს ერთადერთ შუამავალს ცაში, სხვები არ არსებობენ.  1ტიმოთე 2:5. შეად. რომაელები 8:34, ეფესელები 2:18, ებრაელები 7:24-25, ებრაელები 13:15.  (ასევე შეად.1 პეტრე 5.7, იოანე 16. 26-27.)  

2. ლოცვით მხოლოდ ღმერთს უნდა მივმართოთ.  ლუკა 11:2, 1 პეტრე 5:7, ფსალმუნი 144:18-19.  

იმისათვის, ლოცვას რომ აზრი ჰქონდეს, პიროვნება, ვისკენაც ლოცვაა მიმართული, სამ თვისებას უნდა ფლობდეს:  

ა. უნდა იყოს ყველგან მსუფევი, ერთდროულად მრავალ ადგილას უნდა იყოს.  

ბ. უნდა იყოს ყოვლისმცოდნე, ერთდროულად ყველა ადამიანის აზრები უნდა იცოდეს.  

გ. უნდა იყოს ყოვლისშემძლე, უნდა ფლობდეს უსაზღვრო ძალას, მისთვის არაფერი არ უნდა იყოს შეუძლებელი.  

ზუსტად ეს სამი თვისებაა აუცილებელი იმისათვის, რომ ლოცვას აზრი ჰქონდეს. თუ ობიექტს ეს თვისებები არ გააჩნია, მისადმი ლოცვა უაზრობაა. ბიბლიის თანახმად, სამყაროში ამ თვისებებს მხოლოდ ღმერთი ფლობს. (ფსალმუნი 138:7-12, ფსალმუნი 138:1-6, იობი 42.2). ზუსტად ამიტომ უნდა მივმართოთ ლოცვით მხოლოდ ღმერთს.  თუ ღვთის გარდა სხვა ვინმეზე ლოცულობთ - ესე იგი კერპთაყვანისმცემელი ხართ, რადგან ღვთაებრივ ატრიბუტებს მიაწერთ შემოქმედის გარდა კიდევ ვიღაც სხვას. ყველაფერი ძალზედ იოლია. ბიბლიაში არ არსებობს იმის არცერთი მაგალითი, რომ შემოქმედის გარდა ვინმეს მიმართავდნენ ლოცვით. 

3. ბიბლიის თანახმად - თაყვანისცემა და მსახურება მხოლოდ ღვთის მიმართ უნდა სრულდებოდეს (მათე 4:10). ლოცვა კი ამ მსახურების ნაწილს წარმოადგენს.  

4. მთელი მსოფლიოს კათოლიკები და მართლმადიდებლები ყოველდღიურად ატრიელებენ კრიალოსნებს და მარიამისადმი მიმართულ ლოცვებს იმეორებენ. ამ ლოცვებს თუ იმ კათოლიკებისა და მართლმადიდებლების რიცხვზე გავამრავლებთ, რომლებიც მათ ყოველდღიურად იმეორებენ, ვიღაცას თურმე უკვე დაუთვლია და გამოდის, რომ მარიამი ყოველ წამში 50 000-ზე ნაკლებ ლოცვას არ უნდა უსმენდეს! აშკარაა, რომ ამის ძალა მხოლოდ ღმერთს შესწევს. თუმცა კათოლიკებსა და მართლმადიდებლებს მთელი გულით სწამთ, რომ მარიამს ყველა ეს ლოცვა ესმის და, ამგვარად, მათ ის ღვთის დონეზე აიყვანეს. რა თქმა უნდა, მართლმადიდებელი და კათოლიკური ეკლესიის წარმომადგენლები იმის მტკიცებას მოჰყვებიან, რომ მათთვის მარიამი არავითარ შემთხვევაში არ წარმოადგენს ღმერთს, თუმცა ეს მხოლოდ თავის მართლებაა. ზუსტად ასევე შეუძლია ალკოჰოლიკს, სპირტიანი სასმელების მოხმარების შემდეგ, სხვების იმაში დარწმუნება, რომ მხოლოდ წყალს სვავს. ფაქტია, რომ მართლმადიდებლობაში და კათოლიციზმში მარიამი ქალღმერთადაა ქცეული. ამ ეკლესიებში არა მხოლოდ ლოცულობენ მარიამის მიმართ, (მიუხედავად იმისა, რომ ქრისტეს, მოციქულებისა და ღვთის ყველა წინასწარმეტყველთა სწავლების თანახმად - ლოცვა მხოლოდ და მხოლოდ შემოქმედთან ურთიერთობისთვისაა განკუთვნილი), არამედ მას იმ თხოვნებით მიმართავენ, რომელი თხოვნებითაც წმინდა წერილებში ღვთის მსახურები მხოლოდ და მხოლოდ ღმერთს მიმართავდნენ. 

მაგალითისათვის ნახეთ ის "ლოცვები", რომლებსაც, მაგალითად, მართლმადიდებლობაში წარმოთქვავენ მარიამის მიმართ.

დასკვნა:  

ამგვარად, მარიამისადმი მართლმადიდებლური და კათოლიკური «თაყვანისცემის» წმინდა წერილის პრიზმაში განხილვის შემდეგ, ჩვენ უნდა ვაღიაროთ, რომ საქმე გვაქვს წარმართულ ანტიბიბლიურ კულტთან, ქალღმერთისადმი ნამდვილ თაყვანისცემასთან. 

6. წარმოადგენს თუ არა მარიამი ცათა დედოფალს, ცისა და დედამიწის გამგებელს? 

«ძლიერია ღვთისმშობელი ჩვენი: რადგან არს დედოფალი ყოველი ხულულისა და უხილავისა, მფლობელი მთისა და ბარის ქმნილებათა და ყველა სტიქია მას ემორჩილება, ცაც და დედამიწაც, ჰაერიც და ზღვაც მას ემორჩილებიან»  (დიმიტრი პოსტოვსკი, XVIII საუკუნე.)  

«რადგან შენ ხარ - სამეფო ტახტი, რომლის წინაშეც მუხლს იყრიან ტახტები და ანგელოზნი» (იოანე დამასკელი, იოანე დამასკელი, პირველი საქებარი სიტყვა ღვთისმშობლის მიძინებაზე. 9. (რუს.)) 

«ჩვენ თაყვანს ვცემთ მას და როგორც პირადი, ისე ჭეშმარიტი გაგებით ვუწოდებთ მას ჭეშმარიტი ღვთის დედას, და ვაღიარებთ მას ყოველ ხილულ და უხილავ ქმნილებაზე უზენაეს».  (გერმანის, კონსტავტინოპოლის პატრიარქის წერილიდან, VII მსოფლიო კრების მიმართ, VIII საუკუნე. (რუს.)).  

«დაე მოწყალე იყოს ჩვენს მიმართ ის, ვისაც ვუძღვნით ქება-დიდებას, ყველა არსებაზე უზენაესი და ყველა ქმნილების მეუფე» (იოანე დამასკელი, იოანე დამასკელი, მეორე საქებარი სიტყვა ღვთისმშობლის მიძინებაზე. 1. (რუს.))  

ისტორიული ცნობა -  

სხვა და სხვა აპოკრიფული წიგნები, რომლებიც მარიამის სიკვდილთან დაკავშირებულ მოვლენებზე მოგვითხრობენ (ფსევდო-იოანე ღვთისმეტყველის თქმულება ღვთისმშობლის მიძინების შესახებ, ფსევდო-დიონისე არეოპაგელის თხზულება, ფსევდო-მელიტონ სარდიელის ქალწული მარიამის გამოსვლის შესახებ), მხოლოდ V საუკუნის შემდეგ იქნენ შექმნილი, თუმცა მათში არაფერია ნათქვამი მარიამის ზეცაში გამეფების შესახებ, არამედ მხოლოდ ისაა მოთხრობილი, თუ როგორ იღებს საკუთარ ხელებში მარიამის სულს თვით ქრისტე და როგორ მაღლდება მისი სხეული სამოთხეში.  ხოლო ისტორია მარიამის ზეცაში გამეფების შესახებ, ჩნდება IX საუკუნეში ფსევდო-იერონიმეს აპოკრიფულ წერილში. მასში მარიამი სამოთხეში შედის როგორც განდიდებული დედოფალი, და ზეციური მხედრობა მიაცილებს სამეფო ტახტამდე.  ზუსტადაა ცნობილი, რომ V საუკუნემდე, ოფიციალური ეკლესიის წარმომადგენლებიდან არავინ ასწავლიდა მარიამის მკვდრეთით აღდგომისა და მისი ზეცად ამაღლების შესახებ. IV საუკუნის ოფიციალურ ეკლესიაში არაფერი იცოდნენ იმის შესახებ, თუ როგორ და რა გარემოებებში მოკვდა მარიამი. 

მაგალითად ეპიფანე კვიპრელი (IV საუკუნე) წერს:  

"ხოლო ზოგიერთი თუ ფიქრობს, რომ ჩვენ ვცდებით, მაშინ წმინდა წერილი გამოიკვლიონ, და ვერ იპოვიან ცნობებს ვერც მარიამის სიკვდილის შესახებ, ვერც იმის შესახებ, მოკვდა თუ არა ის, ვერც იმის შესახებ, რომ არ მომკვდარა, ვერც იმის შესახებ, დამარხულია თუ არა, ვერც იმის შესახებ, რომ დამარხული არ არის.." (ანტიდიკომარიანტთა, ორმოცდა მეთვრამეტე და სამოცდა მეთვრამეტე ერესის წინააღმდეგ. &11 (რუს.))  

"…მისი აღსასრულის შესახებ არავისთვის არ იყო ცნობილი.." (წმინდა ეპიფანე კვიპრელის შემოქმედება. ნ. 5 გვ. 273) 

მარიამის, როგორც ზეციურ დედოფლად და სამყაროს მეუფედ მოხსენიება, მხოლოდ შუასაუკუნოვან საეკლესიო ლიტერატურაში გვხვდება. 

რას ამბობს ბიბლია -  

მარიამის მოხსენიება, როგორც სამყაროს მეუფისა და ცისა და დედამიწის დედოფლისა, ბიბლიაში არ გვხვდება.  ცისა და დედამიწის უფალს - ბიბლია მხოლოდ ღმერთს უწოდებს!  (დაბადება 14:19,22. საქმეები 4:24, მათე 11:25).  ცისა და დედამიწის მიმართ საკუთარ ძალაუფლებას, ღმერთი მხოლოდ თავის მხოლოდობილ ძეს უნაწილებს.  (გამოცხადება 2:26-27, მათე 28:18. შეად. გამოცხადება 17:14, გამოცხადება 19:16).  

ვინმეს იმ ტიტულებით მოხსენიება, რომლებიც ბიბლიაში მხოლოდ შემოქმედის მიმართ გამოიყენება, არსებითად ღვთის გმობაა. 

მარიამის მსგავს გამოსახულებებს, როგორც ზეციური დედოფლისა, არანაირი კავშირი არ აქვს ბიბლიასა და პირველი ქრისტიანების რწმენასთან, და ისინი დაფუძნებულია მხოლოდ იმ აპოკრიფულ ლიტერატურაზე, რომლებიც IV საუკუნის შემდეგ შეიქმნა ღვთისმშობლის კულტის მომხრეების მიერ: 

  

7. წყაროები, რომლებზეც ამყარებენ მართლმადიდებელი და კათოლიკური ეკლესიები თქმულებას ღვთისმშობლის მიწიერი ცხოვრების შესახებ.

1. ღვთისმშობლის შობა  

ისტორიის არსი -  

იერუსალიმში მცხოვრებ ღვთისმოსავ ცოლ-ქმარს — იოაკიმსა და ანას — დიდი ხნის განმავლობაში არ ჰყავდათ შვილი. როდესაც იოაკიმე ტაძარში მივიდა ღვთისათვის მსხვერპლის შესაწირად, მღვდელმთავარმა მას უარი უთხრა, რადგან მან «შთამომავლობა არ შეუქმნა ისრაელს». იოაკიმე მგლოვიარე გაემართა უდაბნოში სალოცავად, მისი ცოლი კი მარტო დარჩა სახლში და ისიც ლოცულობდა. ამ დროს ორივე მათგანს ანგელოზი გამოეცხადა, რომლებმაც მათ ამცნეს, რომ «შეისმინა უფალმა თქვენი ლოცვა, მუცლადიღებ და შობ, და შენი შთამომავლობის შესახებ ისაუბრებს მთელი მსოფლიო».  ამ სასიხარულო ცნობის შემდეგ იოაკიმე და ანა იერუსალიმის ოქროს კარიბჭესთან შეხვდნენ ერთმანეთს:  და აი იოაკიმი მივიდა თავისი ფარებით, ანა კი, რომელიც კარიბჭესთან იდგა, დაინახა მომავალი იოაკიმე, გაიქცა, მოეხვია მას და უთხრა: ეხლა ვიცი, რომ უფალმა მაკურთხა: ქვრივი ვიყავი, მაგრამ აღარ ვარ, უნაყოფო ვიყავი, მაგრამ ეხლა მუცლადვიღებ! და იოაკიმმა მშვიდობა ჰპოვა საკუთარ სახლში იმ დღეს.  — იაკობის პროტოსახარება (4:7-8)  ამის შემდეგ ანა დაორსულდა. როგორც იაკობის სახარებაშია ნათქვამი, «გავიდა მისთვის დადგენილი თვეები, და ანამ მეცხრე თვეს იმშობიარა». მშობლებმა აღთქმა დადეს, რომ საკუთარ შვილს ღმერთს მიუძღვნიდნენ და, როგორც მაშინ წესად იყო, იერუსალიმის ტაძარში განაწესებდნენ მას, რათა სრულწლოვანებამდე ემსახურა. 

წყარო –  

იაკობის აპოკრიფული სახარება.  იაკობის სახარება, რომელიც II - III საუკუნეებში შეიქმნა, წარმოადგენს ყველაზე ადრეულ ტექსტს, რომელიც ქალწული მარიამის თაყვანისცემასა და მის მარად ქალწულობაზე საუბრობს.  იაკობის სახარება მოგვითხრობს მარიამის ბავშვობასა და ყმაწვილქალობაზე, მოვლენებზე რომლებიც იესო ქრისტეს დაბადების დროს მოხდა, და იმ წარმოუდგენელ სასწაულებზე, რომლებიც მთელი სიცოცხლის განმავლობაში თან სდევდნენ მარიამს.  

ღვთისმშობლის შობის დღესასწაულის დაწესება -  

კათოლიკური ენციკლოპედიის თანახმად (1913, Feast of the Nativity of the Blessed Virgin Mary) ღვთისმშობლის შობის დღესასწაულის შესახებ პირველი ხსენება წარმოდგენილია რომანოზ ტკბილადმგალობელის ჰიმნებში, რომლებიც დაწერილი იქნა 536-დან - 556 წლამდე პერიოდში. დღესასწაულის დაწესება, დიდი ალბათობით, დაკავშირებულია ღვთისმშობლის თაყვანისმცემის გაძლიერებასთან, ეფესოს მსოფლიო კრების შემდეგ, გვიანი აპოკრიფების ზეგავლენით. დღესასწაული, როგორც ჩანს, მეექვსე საუკუნის დასაწყისში წარმოიშვა, თავდაპირველად ბერძნულ ეკლესიაში და ამის შემდეგ ძალიან მალევე გამოჩნდა რომშიც და მათ შვილობილ ეკლესიებშიც გავრცელდა. 

2. წმინდა ღვთისმშობლის მიყვანა ტაძარში  

ისტორიის არსი -  

როდესაც "წმინდა ქალწულს" სამი წელი შეუსრულდა, მშობლებმა საკუთარი დანაპირების შესრულება გადაწყვიტეს და აღსაზრდელად იერუსალიმის ტაძარში წაიყვანეს.  

«და აი შეუსრულდა ბავშვს სამი წელი, და თქვა იოაკიმ: დაუძახეთ იუდეის უმწიკვლო ასულებს, და დაე აიღონ მათ სანათები და იდგნენ ანთებული [სანათებით], რათა ბავშვი უკან არ დაბრუნდეს და რათა შეიყვაროს თავის გულში უფლის ტაძარი»  («იაკობის პროტოსახარება», 7:5)  

ტაძარში მარიამს მღვდელმთავარი შეხვდა მრავალ მღვდელთან ერთად. მშობლებმა იმ კიბის პირველ საფეხურზე დააყენეს მარიამი, რომელსაც ტაძრის შესასვლელთან მიჰყავდა.  

«როდესაც ის უფლის ტაძრის წინ დასვეს, მან სირბილით აირბინა თხუთმეტი საფეხური ისე, რომ არც უკან მოუხედავს და არც მშობლებისთვის დაუძახია, როგორც ამას ჩვეულებრივ აკეთებენ ბავშვები. და ყველა განცვიფრებული იყო ამის დანახვაზე, ტაძრის მღვდლები კი გაოგნებულნი იყვნენ»  («ფსევდო-მათეს სახარება», IV) 

შემდეგ მღვდელმთავარმა, ზემოდან ნაკარნახევის თანახმად, ქალწული მარიამი საწმინდარში შეიყვანა, სადაც წელიწადში ერთხელ მხოლოდ მღვდელმთავარი შედიოდა განსაწმენდელი სამსხვერპლო სისხლით. ყველა ტაძარში მყოფი განცვიფრებული იყო ამ არაჩვეულებრივი მოვლენის გამო.  იერუსალიმის ტაძარში ყოფნის პერიოდში მარიამი  სხვა ღვთისმოსავ ქალწულებთან ერთად იზრდებოდა, სწავლობდა წმინდა წერილებს, დაკავებული იყო ხელსაქმით და გამუდმებით ლოცულობდა. 

იაკობის პროტოსახარების თანახმად, მარიამი ტაძარში თორმეტ წლამდე იმყოფებოდა, როდესაც, ანგელოზის მითითების თანახმად, მღვდელმა ზაქარიამ საქმროების დათვალიერება მოაწყო, რომელზეც სასწაულებრივად აყვავებული კვერთხით, მარიამის ქმრად ქვრივი იოსები იქნა არჩეული ( «იაკობის პროტოსახარება», 8:3 — 9:9). 

მოცემულ აპოკრიფებში ქალწული მარიამის ცხოვრების სხვადასხვა დეტალებზეა მოთხრობილი: მარიამი შიგ ტაძარში ცხოვრობს, წმიდათა წმიდაში, და აქ მისთვის საკვები და სასმელი, მისი ტაძარში ყოფნის განმავლობაში, მთავარანგელოზ გაბრიელს მიაქვს; როდესაც ქალწული მარიამი 12 წლის ხდება, მთავარანგელოზ გაბრიელს სასიხარულო ცნობა მიაქვს მარიამისათვის და ქალწული ღვთისმშობელი ტაძარს ტოვებს. ეს აღწერილობა გადმოცემულია ბერძნულ ტექსტებშიც, რომლებიც თარგმნილი იქნა საეკლესიო-სლავურზე და რომელთა თანახმადაც აღასრულებენ ღვთისმსახურებას ბერძნულ და მართლმადიდებელ ეკლესიებში დღევანდელ დღემდე ( ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ. 21 Νοεμβρίου. Τὰ Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου.) აპოკრიფი «ფსევდო-მათეს სახარება» მოგვითხრობს, რომ «წმინდა ქალწულის იერუსალიმის ტაძარში ყოფნის დროს, 14 წლამდე იზრდებოდა ღვთისმოსავი ასულების გარემოცვაში ტაძრის შენობის მიღმა (ფსევდო-მათეს სახარება, VI), ბეჯითად კითხულობდა წმიდა წერილებს, დაკავებული იყო ხელსაქმით და ღვთისადმი სიყვარულში იზრდებოდა»(Введение во храм Пресвятой Владычицы нашей Богородицы и Приснодевы Марии. pravoslavie.ru). «ფსევდო-მათეს სახარება» მოგვითხრობს, რომ მარიამი დილიდან დღის სამ საათამდე ლოცვაში ატარებდა, შემდეგ ცხრა საათამდე ხელსაქმით იყო დაკავებული, შემდეგ კი კვლავ ლოცულობდა, სანან ანგელოზი არ გამოეცხადებოდა საკვებით (ფსევდო-მათეს სახარება, VI). 

წყაროები -  

1. II - III საუკუნის აპოკრიფი, «იაკობის სახარება».  2. აპოკრიფი «ფსევდო-მათეს სახარება» რომელიც დაწერილი იქნა ლათინურ ენაზე არაუადრეს IX საუკუნისა, იაკობის პროტოსახარებისა და თომას სახარების გავლენით და ხელმოწერილი იქნა მოციქული მათეს სახელით. (აპოკრიფები // ა.ვ. მენი. ბიბლიოლოგიური ლექსიკონი: ტ. 3 — М.: ალექსანდრე მენის სახელობის ფონდი, 2002.)  მოცემული წყაროები დეტალებში განსხვავდებიან. 

დღესასწაულის, «წმინდა ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანება», წარმოშობა -  

შესაძლოა, მისი წარმოშობა იმპ. იუსტინიანე I-ის საქმიანობასთან იყოს დაკავშირებული, რომელმაც 543 წელს, იერუსალიმის ტაძრის ნანგრევებზე უზარმაზარი ეკლესია ააშენა, რომელიც წმ. ღვთისმშობლისადმი იყო მიძღვნილი. (წმინდა ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანება // მართლმადიდებლური ენციკლოპედია. ტომ VII.)  დღესასწაული VIII საუკუნის ზოგ კალენდარშია მითითებული, მაგრამ მისი მოკლე აღწერილობა მისი აღსრულებისას განსაკუთრებული პომპეზურობის არასებობაზე მეტყველებს. ამ დღესასწაულისადმი მიძღვნილი პირველი ჰომილიები, კონსტანტინოპოლის პატრიარქი გერმანის მიერ იქნა დაწერილი (გარდაიცვალა 733 წელს), ხოლო ცოტა მოგვიანებით პატრიარქი ტარასის მიერაც (გარდაიცვალა 806 წელს). დღესასწაულმა ფართო გავრცელება მხოლოდ IX საუკუნიდან მიიღო. (წმინდა ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანება // მართლმადიდებლური ენციკლოპედია. ტომ VII.) 

3. მარიამი მოხუც იოსებზე დანიშნეს 

ისტორიის არსი -  

ღვთისმშობელმა ტაძარში 12 (14) წლამდე იცხოვრა. დადგა დრო, როდესაც მას ტაძარი უნდა დაეტოვებინა და დაქორწინებულიყო. მაგრამ მან მღვდელმთავარსა და მღვდლებს განუცხადა, რომ ღვთის წინაშე ქალწულობის აღთქმა ჰქონდა დადებული. მაშინ, მისი აღთქმის პატივსაცემად და მისი ქალწულობის შესანარჩუნებლად, იმისათვის რომ ყმაწვილი ქალწული მფარველობისა და მზრუნველობის გარეშე არ დარჩენილიყო, მარიამი ღრმად მოხუცებულ დურგალ იოსებზე დანიშნეს, რომელიც მეფე დავითის საგვარეულოდან იყო. თავად უფალმა მიუთითა მასზე როგორც ღვთისმშობლის მომავალ ქმარზე და მფარველზე. ტაძრის მღვდლებმა 12 მამაკაცი შეაგროვეს დავითის საგვარეულოდან, მათი კვერთხები სამსხვერპლოზე დააწყვეს და ილოცეს, რათა ღმერთს ის ეჩვენებინა, ვინც მისთვის იყო მოსაწონი. შემდეგ მღვდელმთავარმა ყველას თავისი კვერთხი დაუბრუნა. როდესაც მან იოსებს მისცა მისი კვერთხი, კვერთხიდან მტრედი გამოფრინდა და იოსებს თავზე დააჯდა. მაშინ მღვდელმთავარმა მოხუცს უთხრა: «შენ ხარ რჩეული, რათა შენთან მიიღო და დაიცვა ღვთის ქალწული».  ღვთისმშობელი იოსების სახლში დასახლდა, ნაზარეთში. აქ ის სულ შრომაში და ლოცვაში იყო.  

წყარო -  

II - III საუკუნის აპოკრიფი, «იაკობის სახარება», «ფსევდო-მათეს სახარება» 

4. ხარება

მარიამს კენჭისყრით ერგო იერუსალიმის ტაძრისათვის ახალი მეწამული ფარდის მოქსოვა. როდესაც წყლის მოსატანად წავიდა, ჭასთან ხმა მოესმა, რომელმაც უთხრა მას: «იხარე, ღირსეულო! უფალია შენთან; კურთხეული ხარ ქალთა შორის». ახლოს რომ ვერავინ დაინახა, შეშინებული სახლში დაბრუნდა. როდესაც სართავს მიუჯდა, მარიამმა ანგელოზი დაინახა, რომელმას ის შემდეგი სიტყვებით დაამშვიდა: «ნუ გეშინია, მარიამ, რადგან ჰპოვე მადლი ღმრთის წინაშე. აჰა, მუცლად იღებ...». მაშინ მარიამმა კითხვა დაუსვა ანგელოზს: «ნუთუ ცოცხალი ღვთისაგან ვიღებ მუცლად და ვშობ, როგორც სხვა ქალები შობენ?» ანგელოზმა უპასუხა: «ეგრე კი არა, მარიამ, არამედ ყოვლადძლიერის ძალა მოგიჩრდილავს შენ». ანგელოზის წასვლის შემდეგ, მარიამმა შალის დართვა დაასრულა და მღვდელმთავარს წაუღო, რომელმაც ის აკურთხა და უთხრა: «ღმერთმა განადიდა შენი სახელი, და კურთხეული იქნები დედამიწის ყველა ერში».  ასევე საეკლესიო გადმოცემა (გაურკვეველი წყაროდან) ამბობს, რომ ქალწული მარიამი, ანგელოზის გამოცხადების მომენტში, ესაია წინასწარმეტყველის წიგნიდან კითხულობდა ნაწყვეტს წინასწარმეტყველური სიტყვებით: «აი, მუცლად იღებს ქალწული, და შობს ძეს» (ნ.ვ. კვლივიძე. ღვთისმშობელი // მართლმადიდებლური ენციკლოპედია. ტომი V. გვ. 488 — 752).  

წყაროები -  

 1. II - III საუკუნის აპოკრიფი, «იაკობის სახარება».  2. IX საუკუნის აპოკრიფი, «ფსევდო-მათეს სახარება» 

5. წმინდა ოჯახის ეგვიპტეში ყოფნა  

ისტორიის არსი -  

ეგვიპტის გზაზე ისინი ყაჩაღებს გადაეყარნენ, რომელთაგანაც ორნი სადარაჯოზე იყვნენ, დანარჩენებს კი ეძინათ. ერთმა ყაჩაღმა, რომელმაც ბუნდოვნად შეიგრძნო ჩვილის ღვთაებრივი დიდება, თავის მეგობრებს უფლება არ მისცა წმინდა ოჯახისთვის ზიანი მიეყენებინათ. მაშინ ღვთისმშობელმა უთხრა მას: «უფალი ღმერთი დაგეხმარება შენ თავისი მარჯვენით და ცოდვების მიტევებით დაგასაჩუქრებს». გადმოცემის თანახმად, ზუსტად ეს კეთილი ყაჩაღი აღმოჩნდა ის გონიერი ყაჩაღი, რომელსაც უფალმა მიუტევა ცოდვები ჯვარზე, და რომელსაც ქრისტესთან ერტად სამოთხეში შესვლის პატივი ერგო წილად.  

წყარო -  

«ბავშვობის სახარება» II - III საუკუნე, არაბული. 23. 

6. ღვთისმშობლის ცხოვრება ორმოცდამეათე დღის შემდეგ 

ისტორიის არსი -  

"ღვთისმშობელი" სტეფანეს მოწამეობრივი სიკვდილის მოწმე იყო და იმაზე ლოცულობდა, რომ უფალს მიეცა მისთვის ძალა, რათა მტკიცედ და მოთმინებით შეხვედროდა სიკვდილს. ჰეროდე აგრიპას დროს დაწყებული ქრისტიანების დევნისა და იაკობის სიკვდილით დასჯის შემდეგ, "ღვთისმშობელმა" და მოციქულებმა იერუსალიმი დატოვეს. მათ კენჭი ყარეს, რათა გაეგოთ, თუ ვის და სად უნდა ექადაგა სახარებისეული ჭეშმარიტება. "ღვთისმშობელს" საქადაგებლად წილად ხვდა ივერია (საქართველო). ის იქ გასამგზავრებლად ემზადებოდა, მაგრამ მისთვის გამოცხადებულმა ამგელოზმა დაუშალა ამის გაკეთება. მან "ღვთისმშობელს" ამცნო, რომ ივერიას ქრისტეს სინათლით გაბრწყინება გაცილებით გვიან ელოდა, ჯერჯერობით კი ის იერუსალიმში უნდა დარჩენილიყო, რათა იქიდან სხვა, ასევე გასაბრწყინებელ მიწაზე წასულიყო. ამ ქვეყნის სახელი "ღვთისმშობლისათვის" მოგვიანებით უნდა გამხდარიყო ცნობილი. იერუსალიმში "ღვთისმშობელი" გამუდმებით ინახულებდა მკვდრეთით აღდგომის შემდგომ დაცარიელებულ ქრისტეს საფლავს და მასზე ლოცულობდა. იუდეველებს იქ უნდოდათ მისი დაჭერა და მოკვლა და ამისათვის დაცვაც კი მიუჩინეს საფლავს. თუმცა ღვთის ძალა სასწაულებრივად მალავდა მას იუდეველთა თვალთაგან, და ის დაუბრკოლებლად ინახულებდა საფლავ-გამოქვაბულს.  ასევე "ღვთისმშობელი" ერთხელ საზღვაო მოგზაურობაში გაეშურა ოდესღაც უფლის მიერ მკვდრეთით აღდგენილ ლაზარესთან,რომელიც კვიპროსის ეპისკოპოსი გახდა. გზად მისი გემი ქარბუქმა აიტაცა და ათონის მთასთან გადაიტანა. მიხვდა რა, რომ ეს იყო ზუსტად ის მიწა, რომლის შესახებაც ანგელოზმა ახარა იერუსალიმში, "ღვთისმშობელი" ათონის ნახევარკუნძულზე გადავიდა. იმ დროს ათონში სხვადასხვაგვარი წარმართული კულტები ყვაოდა, თუმცა "ღვთისმშობლის" მისვლასთან ერთად ათონში წარმართობა დამარცებულ იქნა. თავისი ქადაგების ძალითა და მრავალრიცხოვანი სასწაულებით "ღვთისმშობელმა" ადგილობრივი მაცხოვრებლები ქრისტიანობაში მოაქცია. ათონიდან გამოცურვამდე "ღვთისმშობელმა ხალხი დალოცა და უთხრა: «ღვთისაგან კურთხეულია ადგილი ესე და მასზე მყოფნი ჩემი ძის შიშით, რწმენითა და მცნებებით; მცირედი ძალისხმევით ყველაფერი უხვად მიეცემათ დედამიწაზე და ზეციურ ცხოვრებას მიიღებენ, და არ შემცირდება ჩემი ძის კეთილგანწყობა ამ ადგილის მიმართ საუკუნის აღსასრულამდე, და თავად ვიქნები ამ ადგილისა და მასზე მყოფებისთვის მზრუნველი მეოხი ჩემი ძის წინაშე».  "ღვთისმშობელმა" თავის თანამგზავრებთან ერთად კვიპროსზე გასცურა, სადაც ლაზარე მოინახულა. თავისი მოგზაურობის დროს "დედა ღვთისა" ეფესოშიც ჩავიდა. იერუსალიმში დაბრუნების შემდეგ, ის კვლავ ხშირად და დიდხანს განაგრძობდა ლოცვას იმ ადგილებში, რომლებიც მისი ძის მიწიერ ცხოვრებასთან იყო კავშირში.  

წყარო -  

V - VI საუკუნის აპოკრიფი, «მოც. იოანეს თქმულება ქმინდა ღვთისმშობლის მიძინების შესახებ». 

7. ღვთისმშობლის მიძინება (სიკვდილი).  

ისტორიის არსი - 

იმის შესახებ, რომ მისი მიწიერი ცხოვრების აღსასრული ახლოს იყო, "ღვთისმშობელმა" მთავარანგელოზი გაბრიელისაგან შეიტყო. ღვთისმშობელმა ეს ცნობა დიდი სიხარულით მიიღო: მას მალე თავის ძესთან შეხვედრა ელოდა. იმ დიდებული მიძინების ნიშნად, რომელიც წინ ელოდა "ღვთისმშობელს", მთავარანგელოზმა გაბრიელმა მას ფინიკის ხის, სამოთხეში მოტეხილი ტოტი გადასცა, რომელიც არამიწიერი სინათლით ანათებდა. ეს ტოტი "ღვთისმშობლის" კუბოს წინ უნდა წაეღოთ დამარხვის დღეს.  როდესაც "ღვთისმშობელი" სასიკვდილო სარეცელზე იწვა, სასწაული მოვლენა მოხდა: ღვთის ძალით მის სახლში იქნენ შეკრებილი მაშინ სხვადასხვა ქვეყნებში მყოფი მოციქულები, რომლებმაც ამ სასწაულის წყალობით შეძლეს "ქალწული" მარიამის სიკვდილის ხილვა.  "ღვთისმშობლის" სიწმინდით მბრწყინავი სული, ზეციური ძალების დასთან ერთად გამოცხადებულმა უფალმა მიიღო. "ღვთისმშობლის" სარეცელთან მხოლოდ მოც. თომა არ იყო.  მოციქულებმა "ღვთისმშობელი" იქ დაასვენეს, სადაც მისი მშობლები, იოაკიმე და ანა და მეუღლე იოსები იყვნენ დასვენებულნი. ქალწული მარიამის სხეული საზეიმო პროცესიით მიჰქონდათ იერუსალიმში, რის შესახებაც მღვდელმთავრებს მოახსენეს. მათ მიერ გაგზავნილმა მცველებმა ვერ შეძლეს პროცესიის ჩაშლა სასწაულის წყალობით: «ჰაერში მოფარფატე ღრუბლების წრე, მიწაზე დაეშვა და კედლის მსგავსად დაარტყა წრე როგორც წმინდა მოციქულებს, ასევე დანარჩენ ქრისტიანებსაც». პროცესიის გვერდით მიმავალმა მღვდელმთავარმა სარეცელის გადაყირავება სცადა, მაგრამ მას უხილავმა ძალამ მოჰკვეთა ხელები.  "ღვთისმშობლის" სიკვდილის შემდეგ, მოციქულებმა მისი სხეული საფლავ-გამოქვაბულში დაასვენეს და შესასვლელზე დიდი ლოდი მიაგორეს.  მე-3 დღეს, მიძინების დღეს მათთან არ მყოფი თომა შეუერთდათ, რომელიც ძალიან განიცდიდა იმის გამო, რომ ვერ შეძლო "ღვთისმშობელთან" გამომშვიდობება. მისი ცრემლნარევი თხოვნის შემდეგ, მოციქულებმა გამოქვაბულის შესასვლელიდან ლოდი გადააგორეს, რათა ისიც გამოსთხოვებოდა ღვთისმშობლის სხეულს. მაგრამ, მათდა გასაკვირად, მისი სხეული გამოქვაბულში ვერ ნახეს. იქ მხოლოდ მისი ტანსაცმელი იდო, რომელსაც საუცხოო სურნელი ასდიოდა. "ღვთისმშობელი" ღვთის ძალით მკვდრეთით იქნა აღდგენილი მე-3 დღეს და ცად ამაღლდა.  მოციქულები განცვიფრებულები იდგნენ და ვერ გაეგოთ, თუ რას ნიშნავდა ეს! ისინი ცრემლებით ასველებდნენ გამოქვაბულში დარჩენილ მის ტანსაცმელს და ლოცვით სთხოვდნენ უფალს, რათა გაეხსნა მათთვის, თუ სად გაქრა წმინდა "ღვთისმშობლის" სხეული?  იმავე დღეს, საღამოს ვახშმობისას, მოციქულებს ანგელოზებით გარშემოტყმული "ღვთისმშობელი" გამოეცხადათ და შემდეგი სიტყვებით მიესალმა მათ: «გიხაროდეთ! — რადგან მე ყოველდღე თქვენთან ვარ». 

წყარო -  

1. V - VI საუკუნის აპოკრიფი, «მოც. იოანეს თქმულება წმინდა ღვთისმშობლის მიძინების შესახებ».  2. ფსევდო-მელიტონ სარდელის IV- V საუკუნის აპოკრიფი «ქალწული მარიამის გამოსვლის შესახებ».  3. ფსევდო-დიონისე არეოპაგელის თხზულება, V - VI საუკუნე.  

რა უნდა აღინიშნოს:  

V საუკუნის არცერთი საეკლესიო ავტორი არ მოიხსენიებს "ღვთისმშობლის" მიძინებასა და იმ მოვლენებს, რომლებიც აპოკრიფებშია მოთხრობილი. VI საუკუნის ბოლომდე "მიძინება" არ აღინიშნებოდა იმპერიულ ეკლესიაში საეკლესიო დღესასწაულის სახით. «ეკლესიის ისტორიაში» წარმოდგენილი ნიკიფორე კალისტის სიტყვების თანახმად - ეს დღესასწაული იმპერატორი მავრიკიუსის მიერ იქნა დადგენილი (იხ. PG. 147. Col. 292). (იხ. დიაკ. ვლადიმერ სოროკინი. რომაულ-კათოლიკური ეკლესიის დოგმატი ღვთისმშობლის ზეციურ დიდებაში აყვანის შესახებ მართლმადიდებლური თვალსაზრისით. საღვთისმეტყველო ნაშრომები. მოსკოვის საპატრიარქო, 1973. გვ. 70). 

რთული არა იმის დანახვა, რომ თქმულების «მარიამის მიძინების შესახებ» ავტორები, სახარებისეულ მონათხრობს იყენებენ იესოს აღდგომის შესახებ და ის მის დედაზე გადააქვთ. ეს იმაზე მატყველებს, რომ მარიამის სიკვდილის შესახებ დამოუკიდებელი "გადმოცემები" თავიდანვე არ არსებობდა. 

8. ღვთისმშობლის მიერ ჯოჯოხეთის ტანჯვის ხილვა.  

ისტორიის არსი -  

"ღვთისმშობელი" ჯოჯოხეთში მოგზაურობს და ცოდვილთა ტანჯვას ადევნებს თვალს.  ელეონის მთაზე ლოცვის შემდეგ, ის მთავარანგელოზი მიქაელის თანხლებით მოინახულებს ადგილებს, სადაც ცოდვილები იტანჯებიან. პირველ ადგილას ის წარმართები იტანჯებოდნენ, რომლებიც ტრაიანეს, ველესსა და პერუნს სცემდნენ თაყვანს. მეორე ადგილას წყვდიადი იყო. მესამე ადგილას — ცეცხლოვანი მდინარე, სადაც მათ სჯიდნენ, ვინც მშობლების მიერ იყვნენ დაწყევლილნი, ადამიანთა ხორცს ჭამდა ან ცრუმოწმედ გამოდიოდა. შემდეგ "ღვთისმშობელმა" დაინახა მევახშე, რომელიც თავდაყირა ეკიდა და მატლები ჭამდნენ. შემდეგი იყო კბილებით დაკიდებული ჭორიკანა. ჯოჯოხეთის ჩრდილოეთ ნაწილში, გავარვარებულ სკამებზე და მაგიდებზე ის ცოდვილები იტანჯებოდნენ, რომლებიც საკვირაო ღვთისმსახურებაზე აგვიანებდნენ ან მღვდლებს არ ესალმებოდნენ. ასევე ჯოჯოხეთში აღწერილია რკინის ხე, რომელზეც ენებით ეკიდნენ ცილისმწამებლები. ცოდვილთა შორის განსაკუთრებული ადგილი უკავიათ დაუდევარ საეკლესიო მსახურებს, დედამიწაზე პატივდებულ პატრიარქებსა და ეპისკოპოსებს და ასევე ფოფოდიებს, რომლებიც ხელახლა გათხოვდნენ. ცბიერი ქრისტიანებისთვის ცეცხლოვანი ტბა იყო გამზადებული.  ტანჯვებით შეძრული "ღვთისმშობელი" თხოვნით მიმართავს უფალს, რომ ცოდვილებს ტანჯვა შეუმსუბუქოს: უფალო, ორგული ებრაელებისათვის კი არ გთხოვ, არამედ ქრისტიანებითვის გთხოვ შენს მოწყალებას. მის თხოვნას მხარს უჭერენ წინასწარმეტყველები, მოციქულები და სახარებების დამწერები. უფალი დედის თხოვნის პასუხად ცოდვილებს ტანჯვას უმსუბუქებს, რაც იმაში გამოიხატება, რომ მათი ტანჯვა წყდება "დიდი ხუთშაბათიდან სამების დღემდე  (до Троицына дня)" - მხოლოდ ქრისტიანებისთვის; ხოლო მათ სრულ შეწყალებას ქრისტე მხოლოდ იმ შემთხვევაში სთანხმდება, თუ "ღვთისმშობელი" კვლავ იხილავს მას ჯვარზე გაკრულს.  

წყარო -  

პოპულარული აპოკრიფი ძველსლავურ დამწერლობაში, რომელიც XII საუკუნეს განეკუთვნება და რომელიც სხვა ბერძნული აპოკრიფის, «წმინდა ღვთისმშობლის გამოცხადება», თარგმანს და ნაწილობრივ სახეცვლილებას წარმოადგენს, რომელსაც მეცნიერები ადრეულ შუასაუკუნეებს მიაწერენ (იხ. ვიკიპედია, Хождение Богородицы по мукам). 

დასკვნა:  

ყველა ისტორიას «ღვთისმშობლის მიწიერი ცხოვრების შესახებ», რომლებსაც მარიამისადმი მართლმადიდებლური და კათოლიკური თაყვანისცემა ეყრდნობა, საკუთარ წყაროდ აპოკრიფული სახარებები და ზღაპრები აქვთ, რომლებიც ძირითადად ღვთისმშობლის კულტის მიმდევრებმა შექმნეს V საუკუნის შემდეგ (იაკობის აპოკრიფული სახარების გარდა) -  

«ფსევდო-იოანე ღვთისმეტყველის თქმულება ღვთისმშობლის მიძინების შესახებ» (V—VI საუკუნე).  «ფსევდო-მელიტონ სარდიელის ქალწული მარიამის გამოსვლის შესახებ» (V—VI საუკუნე).  «ფსევდო-დიონისე არეოპაგელის თხზულება». (V—VI საუკუნე).  

«იოსებ დურგლის წიგნი» (V წიგნი).  «ბავშვობის არაბული სახარება». (V—VI საუკუნე).  IX საუკუნის აპოკრიფი «ფსევდო-მათეს სახარება» 

ყველა ჩამოთვლილი აპოკრიფი (გარდა იაკობის «სახარებისა», III საუკუნე) საკმაოდ გვიანდელია (V—IX საუკუნე), და თავისი შინაარსით განსხვავდება ერთმანეთისგან. ყოველივე ამის გათვალისწინებით, შეგვიძლია ერთმნიშვნელოვანი დასკვნა გავაკეთოთ მარიამის კულტის არასამოციქულო წარმომავლობის შესახებ.  მარიამის თანამედროვე მართლმადიდებლური და კათოლიკური თაყვანისცემა (ლოცვები, მარიამის განდიდება, როგორც ღვთისმშობლის, მარად ქალწულის, ანგელოზებზე დიდის, ცისა და დედამიწის დედოფლის, სამყაროს უფლის და სხვა.) შეუძლებელია არა თუ ბიბლიაზე დაეფუძნოს, არამედ პირველი საუკუნის ქრისტიანი მწერლების ნამუშევრებზეც კი. 

8. ნამდვილი მარიამი, და მისი განსხვავებები მართლმადიდებლურ - კათოლიკური ღვთისმშობლისაგან. 

1. მართლმადიდებლურ - კათოლიკური ღვთისმშობლისაგან განსხვავებით, ნამდვილ მარიამს, იესო ქრისტეს დედას, წმინდა წერილებში მხოლოდ "მარიამი", "დედამისი" ან "იესოს დედა" ეწოდება, და არასოდეს მოიხსენიება ის ღვთისმშობლად, დედა ღვთისად, წმინდად, მხსნელად, ცის დედოფლად, უმწიკვლოდ, მფარველად, ზეციურ კიბედ, უწმინდესად, სამყაროს გამგებლად და ა.შ.  (მათე 13.55, იოანე 2.1). 

2. მართლმადიდებლურ - კათოლიკური ღვთისმშობლისაგან განსხვავებით, ბიბლიურ მარიამს არ უკავია რაიმე განსაკუთრბული ადგილი. ამაზე ყურადღების მიქცევა ძალიან მნიშვნელობანია, რადგან წმინდა წერილი მოციქულებისა და პირველი ქრისტიანების სწალებებს ირეკლავს. ახალ აღთქმაში მხოლოდ რამოდენიმე ეპიზოდია დაკავშირებული იესოს დედის სახელთან, და ყველა მათგანში მასზე, როგორც უბრალო ქალზეა საუბარი. (მათე 1:16, მათე 1:18—25, მათე 2:11, მათე 2:13—15, მათე 2:19—23, მათე 12:46-50, მათე 13:55, მარკოზი 3:31—35, ლუკა 1:26—56, ლუკა 2:1—40, 48, ლუკა 2:4—7, ლუკა 2:16—52, ლუკა 8:19—21, იოანე 2:1—12, იოანე 19:25—27, საქმეები 1:14). სამოციქულო ეკლესიის სულიერ ცხოვრებაში ის აბსოლუტურად არანაირ როლს არ ასრულებდა. 

3. მართლმადიდებლურ-კათოლიკური ღვთისმშობლისაგან განსხვავებით, ნამდვილ მარიამს არავინ და არასოდეს არ სცემდა თაყვანს სამოციქულო ეკლესიაში. პირველი ქრისტიანები მხოლოდ და მხოლოდ ღმერთს სცემდნენ თაყვანს. (მათე 4:10, საქმეები 10:25-26, გამოცხადება 19:9-10, გამოცხადება 22:8-9). 

4. მართლმადიდებლურ-კათოლიკური ღვთისმშობლისაგან განსხვავებით, მარიამი, იესო ქრისტეს დედა, გათხოვილი ქალი იყო, რომელმაც იესოს დაბადების შემდეგ კიდევ გააჩინა ვაჟები და ასულები თავისი ქმრის, იოსებისაგან. (მათე 1:25, მათე 13:55). 

5. მართლმადიდებლურ-კათოლიკური ღვთისმშობლისაგან განსხვავებით, რომელიც აპოკრიფების თანახმად, მთელი ცხოვრების განმავლობაში და სიკვდილის შემდეგაც კი ფანტასტიკურ სასწაულებს ახდენდა, ნამდვილ მარიამს, ბიბლიის თანახმად, არცერთი სასწაული არ მოუხდენია. ბიბლია იესო ქრისტეს დედაზე საუბრობს, როგორც თავმდაბალ ღვთისმოშიშ ქალზე, რომელიც ცდილობდა, რომ ყველაფერში ღვთის მორჩილი ყოფილიყო, და არცერთ სიტყვას არ ამბობს მისი მიწიერი ცხოვრების გარემოებებზე. პირველ ქრისტიანებს არანაირი ინფორმაცია არ დაუტოვებიათ ქრისტეს დედის მიწიერი ცხოვრების შესახებ. მართლმადიდებლურ-კათოლიკური ღვთისმშობლის მთელი ბიოგრაფია, აურაცხელი სასწაულებითა და წვრილმანებით, V—IX საუკუნეების გვიანდელ გამონაგონს წარმოადგენს. 

6. მართლმადიდებლურ-კათოლიკური ღვთისმშობლისაგან განსხვავებით, რომელიც ცად ამაღლდა როგორც ცისა და დედამიწის დედოფალი, ნამდვილი მარიამი - იესოს დედა, მოკვდა და უგრძნობ მდგომარეობაში იქნება მკვდრეთით აღდგომის დღემდე. (შეად. ეკლესიასტე 9:5-6,10, 1კორინთელები 15:22-23.)  

9. რა უნდა ვისწავლოთ ბიბლიური ნამდვილი მარიამის, იესო ქრისტეს დედის შესახებ მონათხრობიდან?  

1. აუცილებელია მთელი მზადყოფნით ვუსმინოთ იმას, რასაც ღმერთი გვეუბნება თავისი მაცნეების მიერ, მაშინაც კი თუ გაგონილი თავიდან გვაშფოთებს ან წარმოუდგენლად მიგვაჩნია (ლუკა 1:26—37).  

2. გამბედაობაა საჭირო იმისათვის, რათა ჩვენთვის განხელილი ღვთის ნების თანახმად ვიმოქმედოთ და სრულიად მას მივენდოთ. (იხილე ლუკა 1:38. მეორე რჯულის 22:23, 24-ის თანახმად, ისრაელში გაუთხოვარი ქალი თუ ორსული აღმოჩნდებოდა, ამას შერიოზული შედეგები შეიძლება მოჰყოლოდა.)  

3. ღმერთი, თავისი ნების აღსასრულებლად ადამიანის არჩევისას, ყურადღებას არ აქცევს საზოგადოებაში მის მდგომარეობას. (შეადარე ლუკას 2:22—24-ი - ლევიანთა 12:1—8-ს.)  

4. ჩვენს ცხოვრებაში პირველი ადგილი სულიერს უნდა ეკავოს. (იხილე ლუკა 2:41; საქმეები 1:14. იუდეველი ქალებისაგან არ მოითხოვებოდა თავის ქმრებთან ერთად იერუსალიმში ხანგრძლივი მოგზაურობები, რათა პასექის ყოველწლიურ დღესასწაულს დასწრებოდნენ. თუმცა მარიამი ქმართან ერთად დადიოდა იერუსალიმში.)  

5. მნიშვნელოვანია ვაფასებდეთ ზნეობრივ სისუფთავეს (ლუკა 1:34).  

6. აუცილებელია მთელი მონდომებით ვასწავლიდეთ შვილებს ღვთის სიტყვას. ასეთი აღზრდის კარგი ნაყოფი იმაში ჩანს, თუ როგორ მოიქცა იესო, როდესაც 12 წლის იყო. (იხ. ლუკა 2:42, 46—49.) 

10. დასკვნის სანაცვლოდ - ღვთისმშობლის კულტის წარმართული წარმომავლობა (რუს.)

https://www.youtube.com/watch?v=DLLJKQtL9EA 

----------------------------------------------------------

ნათარგმნია: jwapologetica.blogspot.com