დავითმა გადაარჩინა საული - თავისი უფალი (kyrios)
იესოს მოწაფეებისთვის ჩვეულებრივი მოვლენა იყო მიემართათ მისთვის kyrios. [1] იესო კი უდასტურებდა, რომ "სწორსაც ამბობთ" (იოანე 13:13). როგორ აზრს გამოხატავდნენ ისინი, როგორ წარმოედგინათ მათ იესოს პიროვნება, მაშინ როდესაც მას ამ ტიტულით მიმართავდნენ? ამ საკითხს უკვე მცირედ შევეხეთ ამ სტატიაში, სადაც ვაჩვენეთ რომ ფსალმუნის 110:1 წარმოადგენს ამ საკითხის გასაღებს. ნათელია, რომ ეს იყო მეტი, ვიდრე უბრალოდ მოკრძალებით მიმართვა, თანამედროვე "ბატონოს" მსგავსად.
სხვა მხრივ, უსაფუძვლოა ვარაუდი, თითქოსდა, როგორც ზოგიერთი ფიქრობს, მოწაფეებს ასეთი მიმართვით იესო ღმერთის მდგომარეობამდე აჰყავდათ და თაყვანისცემის საგნად აქცევდნენ. შესამჩნევია, თუ რა ფართოდ უკეთებენ ეკსპლუატაციას ამ თემას სამების მხარდამჭერნი, თავისი დოგმატის გასამყარებლად. მანამ სანამ საფუძვლიანად განვიხილავთ ბიბლიურ მტკიცებულებებს, გავაკეთოთ ფართოდ გავრცელებული ვერსიების მოკლე მიმოხილვა. საკმაოდ საჩვენებელ განზოგადოებას აკეთებს ჯოზეფ ფიცმაიერი, ამიტომ ჩვენ ვთვლით რომ ზუსტად შესაბამისი ადგილია მისი ციტირებისთვის:
როდესაც ზემოთმოყვანილი სია შევისწავლეთ, აღმოვაჩინეთ რომ ის არასრულია. ვამატებთ რა კიდევ ერთ ვარიანტს, მას ასე წარვადგენთ:
რატომ არ აქვს ფიცმაერს ასეთი ვერსია თავის ჩამონათვალში? სავარაუდოდ, ეს ვერსია მან პირველ შეხედულებაში ჩართო, რომლის დეტალური კომენტირებისგანაც მან თავი შეიკავა. სავარაუდოდ მან ის გამორიცხა, იმიტომ რომ მისი პირობა იყო - ტიტულის "აბსოლუტური გამოყენების" განხილვა. რას ნიშნავს ეს? სეპტუაგინტაში იუდეველი მეფეების მისამართით kyrios თითქმის ყოველთვის [3] განისაზღვრება კუთვნილებითი ნაცვალსახელით - ისევე როგორც ფსალმუნის 110:1-ში, "to kyrio moy" (ჩემს უფალს) - მაშინ როცა ფიცმაიერი განიხილავდა ფორმას (ho) kyrios, ნაცვალსახელებისა და სხვა ატრიბუტების გარეშე.
გულწრფელად რომ ვთქვათ, კრიტერიუმი "აბსოლუტური", ძალიან არაბუნებრივად გვეჩვენება. პირველი: განსაზღვრებითი ქვემდებარე ძალიან იოლად შეიძლება იქცეს აბსოლუტურად, როდესაც განსაზღვრებითი ნაცვალსახელის საჭიროება ქრება, ან უბრალოდ ელიფსისის შედეგად. მაგალითად, ძველი მეფეებისგან განსხვავებით, იესოს ძალაუფლება ყველაზე ვრცელდება, ამიტომ დაკარგა აუცილებლობა იმის დაზუსტებამ, რომ ის არის "ჩვენი უფალი" ან "თქვენი უფალი". [4] ის - "ყველას უფალია", მაშასადამე, აბსოლუტური ფორმა "უფალი" საკმარისი იყო (საქმეები 10:36; რომაელთა 14:9; შეადარე 1 კორინთელთა 1:2 ).
მაგალითისათვის: დაახლოებით იგივე დაემართა სიტყვას "ქრისტე". სეპტუაგინტაში ჩვენ ვერსად ვერ შევხვდებით აბსოლუტურ ფორმას χριστος. ის ყველგან განსაზღვრებით გვხვდება: χριστος σου (ცხებული შენი), χριστος αυτου (ცხებული მისი) და ა.შ. (1 სამუელის 24:6; 1 მატიანე 6:42, LXX). მაგრამ ამის გამო ხომ არავინ დააყენებს ეჭვქვეშ, რომ ზუსტად ძველიაღთქმისეული სამეფო ტიტული (იეჰოვას ცხებული) იქნა ნასესხები ქრისტიანებისაგან, აბსოლუტური ფორმაში "ქრისტე", როგორც იესოს ძირითადი ტიტული.
ეხლა შეგვიძლია განვიხილოთ, რა ბიბლიური საფუძვლები არსებობს, ადრეულ ქრისტიანთა აზროვნებაში სიტყვა kyrios-სთვის სამეფო, მესიანური მნიშვნელობის მიწერისათვის.
უნდა აღინიშნოს, რომ ტიტული kyrios ბერძნულენოვან იუდეველებში აღიქმებოდა როგორც ძველიაღთქმისეული მეფეების მიღებული ტიტული, რომელიც ხშირად გამოიყენებოდა გამოთქმაში ο κυριος μου ο βασιλευς, "მეფე ჩემი ბატონი" (1 სამუელი 26:19; 29:8; 2 სამუელი 3:21; 13:33). ამასთანავე მეფის ქვეშევრდომი ნებით თვლიდა თავს თავისი მეფის δουλος (მონად, მსახურად) (2 სამუელი 26:19, LXX). თუ გავითვალისწინებთ, რომ ისრაელის კულტურაში მონების მიმართ მოპყრობა არ იყო სასტიკი და არ ამცირებდა ადამიანურ ღირსებას, საკვირველი აქ არაფერია. მაშ ასე, მეფე თავისი ქვეშევრდომების მფლობელად ითვლებოდა, ამიტომ იყო მათთვის kyrios.
იესო ძალიან ხშირად მოიხსენიება ერთდროულად როგორც "უფალი" და "ქრისტე" (ან დავითის ძე), რაც იმაზე მიუთითებს რომ გამოყენებულია მეფური kyrios (ლუკა 2:11; საქმეები 2:36; 10:36; 11:17; 15:26; 28:30; რომაელები 1:4, 7; 5:1, 11, 21; 6:23; 7:25; 8:39; 13:14; 15:5, 30; 16:18 და კიდევ ათეულობით ადგილას). ყურადსაღებია შედარება 1 სამუელის 24:6, სადაც დავითი მიმართავს საულს τω κυριω μου τω χριστω (ჩემს ბატონს ცხებულს), და რომაელთა 16:18, სადაც იმ ხალხზეა ლაპარაკი, რომლებიც არ ემსახურებიან τω κυριω ημων χριστω (ჩვენს უფალს ქრისტეს). ხოლო ხალხი, რომელიც იესოს მიმართავდა "უფალო, დავითის ძეო", გამორჩეულნი იყვნენ თავისი ძლიერი რწმენის გამო (მათე 15:22; 20:30-34). ცხადზე ცხადია, რომ ტიტულის აზრობრივი ასოციაცია იესოს მესიანურ როლთან უფრო ძლიერია, ვიდრე ღვთიურ წარმოშობასთან.
იესოს ხშირად მოჰყავდა მაგალითები და იგავები, რომლებშიც თავს ადარებდა ბატონს (kyrios) და მეფეს, ხოლო მოწაფეებს - მონებს (მათე 10:24; 13:24-30; 24:45-51; 25:14-30; ლუკა 12:35-40; 19:11-27) ის ახვედრებდა მოწაფეებს, რომ kyrios - ეს არაა უბრალოდ ტიტული, არამედ ესაა მეფისა და მფლობელის მდგომარეობა, რომელსაც უფლება აქვს განაგოს (ლუკა 6:46). ამით უფრო ნათელი ხდება მისი თავმდაბლობის მაგალითი (იოანეს 13:12-16). ამის საპირისპიროდ, იესოს არასოდეს მოუყვანია იგავი, სადაც მისი მდგომარეობა როგორც kyrios შედარებული იქნებოდა ღმერთს, მამას.
ეფესელთა 6:5-ში და კოლოსელთა 3:22-ში მოხსენებული არიან ხორციელი kyrioi - მონათმფლობელები (სულიერი უფლის, იესოს საპირისპიროდ) - ხოლო ეფესელთა 6:9-ში და კოლოსელთა 4:1-ში მათ ისევ kyrioi უწოდებენ და მოუწოდებენ დაემორჩილონ მათზე ზევით მდგომ kyrios - იესოს. გასაგებია, რომ აქ იესო ასახულია როგორც kyrios, პრაქტიკულ ადამიანურ გაგებაში - ის თავისი მონების მფლობელია, მათიც კი, ვისაც თვითონ ჰყავს მონები. მან ისინი დიდი ფასით შეიძინა, ამიტომ ამან მათი ცხოვრების ყველა სფეროზე უნდა იმოქმედოს (1 კორინთელთა 7:21-24). და ისევ, ღვთაებრივ ტიტულზე მინიშნებაც კი არ არის.
და ბოლოს, ისეთი გამოთქმები როგორიცაა: "უფალმა ღმერთს მადლობა გადაუხადა" (იოანე 6:23), და "უფლის ძმები" (1 კორინთელთა 9:5; გალატელთა 1:19) დამატებით მოწმობენ იმ ტიტულის მეფურ და ადამიანურ, და არა ღვთაებრივ აზრზე, რომელსაც მოწაფეები იესოს მისამართით იყენებდნენ.
თუ ვინმე დარჩენილი ვერსიების განხილვას გადაწყვეტს, შენიშნავს, თუ რა ძლიერ ეყრდნობიან მათი მხარდამჭერები აპოკრიფებს ან ახლობიბლიურ ფილოლოგიას, და რა სუსტად - ბიბლიას. მათი ძალიან დიდი სურვილია, რომ მოციქულ პავლეს ან მოწაფე ლუკას ისევე ეფიქრათ, როგორც თვითონ ფიქრობენ. საბედნიეროდ, პავლე და ლუკა წმინდა წერილებს ღვთის სიტყვად თვლიდნენ - და ეს აისახებოდა მათ აზროვნებაზე, იდეებზე და გაგებებზე, და შედეგად აისახებოდა მათ ენაზე. დიახ, ისინი მზად იყვნენ კეთილი ცნობა ხალხის გაგებაზე მოერგოთ, მაგრამ მხოლოდ იმ ზომით, რომლითაც შეძლებდნენ გადაეცათ ადამიანებისთვის სწორი ქრისტიანული გაგება, და არა ისე რომ სხვა რამ გადმოეღოთ ქრისტიანობაში.
-------------------------------------------------
1 ეს ბერძნული სიტყვა შეიძლება გადმოიცეს როგორც "უფალი", "ბატონი" და ა.შ. კონტექსტიდან გამომდინარე.
2 Joseph A. Fitzmyer, To advance the Gospel: New Testament studies, 2nd ed., pp. 220-221. წიგნში შემდეგ ნათქვამია:
3 ვოკატურ ფორმაში ტიტულს (kyrie) ჩვეულებრივ არ ახლავს ნაცვალსახელი (1 სამუელი 24:8; 26:17). მაგრამ მინიმუმ ერთ ადგილას kyrio (მიცემითი ბრუნვა) დავითის მისამართით გამოიყენება ნაცვალსახელის გარეშე (2 სამუელი 4:8).
4 მიუხედავად ამისა, განსაზღვრებითი ფორმა kyrios emon (ჩვენი უფალი) პავლეს წერილებში ათეულობით შემთხვევაში გვხვდება.
----------------------------------
ასევე შეგიძლიათ წაიკითხოთ:
რატომაა ბიბლიის ქართულ თარგმანებში ორი უფალი?
იესოს მოწაფეებისთვის ჩვეულებრივი მოვლენა იყო მიემართათ მისთვის kyrios. [1] იესო კი უდასტურებდა, რომ "სწორსაც ამბობთ" (იოანე 13:13). როგორ აზრს გამოხატავდნენ ისინი, როგორ წარმოედგინათ მათ იესოს პიროვნება, მაშინ როდესაც მას ამ ტიტულით მიმართავდნენ? ამ საკითხს უკვე მცირედ შევეხეთ ამ სტატიაში, სადაც ვაჩვენეთ რომ ფსალმუნის 110:1 წარმოადგენს ამ საკითხის გასაღებს. ნათელია, რომ ეს იყო მეტი, ვიდრე უბრალოდ მოკრძალებით მიმართვა, თანამედროვე "ბატონოს" მსგავსად.
სხვა მხრივ, უსაფუძვლოა ვარაუდი, თითქოსდა, როგორც ზოგიერთი ფიქრობს, მოწაფეებს ასეთი მიმართვით იესო ღმერთის მდგომარეობამდე აჰყავდათ და თაყვანისცემის საგნად აქცევდნენ. შესამჩნევია, თუ რა ფართოდ უკეთებენ ეკსპლუატაციას ამ თემას სამების მხარდამჭერნი, თავისი დოგმატის გასამყარებლად. მანამ სანამ საფუძვლიანად განვიხილავთ ბიბლიურ მტკიცებულებებს, გავაკეთოთ ფართოდ გავრცელებული ვერსიების მოკლე მიმოხილვა. საკმაოდ საჩვენებელ განზოგადოებას აკეთებს ჯოზეფ ფიცმაიერი, ამიტომ ჩვენ ვთვლით რომ ზუსტად შესაბამისი ადგილია მისი ციტირებისთვის:
დღევანდელი დღისათვის შემოთავაზებულია ოთხი განსხვავებული შეხედულება, თუ საიდან იღებს სათავეს ან რა ისტორიული ფონი აქვს, kyrios-ის (იესოსთან მიმართებაში), აბსოლუტურ გამოყენებას ახალ აღთქმაში.
- პალესტინურ-სემიტური საერო ფესვები: ითვლება, რომ (ho) kyrios როგორც იესოს რელიგიური ტიტული განვითარდა ჩვეულებრივი ვოკატიური ან სუფიქსური ფორმიდან, მნიშვნელობით "ბატონი" ან "მილორდ" (ებრაულში adon, არამეულში mare). ასეთი საერო გამოყენება შეიძლებოდა არეკლილიყო მიმართვაში kyrie (უფალი) წოდებით ბრუნვაში, რომელიც ახალ აღთქმაში ხანდახან იესოს მისამართითაც გამოიყენებოდა (მაგალითად., მათე 8:2)
- პალესტინურ-სემიტური რელიგიური ფესვები: ითვლება, რომ (ho) kyrios-მა განვითარება ჰპოვა [...] პალესტინელი იუდეველების რელიგიური ჩვეულებიდან. ისინი ტიტულებს adon ან mare იყენებდნენ იაჰვე-ს მისამართით, რაც პალესტინის ებრაელმა ქრისტიანებმა იესოზეც განავრცეს. [...]
- ელინურ-იუდაური რელიგიური ფესვები: ითვლება, რომ ებრაული დიასპორის ბერძნულენოვანი ქრისტიანები, როდესაც ქრისტიანობა შეჰქონდათ ელინურ სამყაროში, იესოს მიმართ იყენებდნენ ტიტულს kyrios, რადგან ამ სიტყვით იყო ნათარგმნი ტეტრაგრამატონი ბერძნულ ახალ აღთქმაში, როგორც მაგალითად სეპტუაგინტაში. სინამდვილეში, ახალი აღთქმის ზოგი განმმარტებელი აერთიანებს ამ და წინა ვერსიას.
- ელინისტური წარმართული ფესვები: [ითვლება, რომ] ტიტული (ho) kyrios-ის აბსოლუტური ფორმა, ადრეული პალესტინური ეკლესიის მისიონერებს, რომელნიც ცნობას გადასცემდნენ ელინისტურ სამყაროს, ნასესხები ჰქონდა აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღველთაგან, რომლებიც სიტყვას kyrios იყენებდნენ ღმერთების და მმართველების მისამართით ძვ.წ. I - ახ.წ. I საუკუნეებში. ასეთ შემთხვევაში, ტიტული kyrios არ იყო [სახარებისეული], ანუ თავიდანვე არ იყო ქადაგების ნაწილი, არამედ იქცა ბერძნულენოვანი ქრისტიანების მიერ, აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვის ტერიტორიაზე წარმოებული სამქადაგებლო საქმიანობის პროდუქტად. [2]
კიდევ ერთი შეხედულება
5. ბიბლიური მისიონერული ფესვები: ტიტული kyrios იესოს მისამართით იმავე ფორმით გამოიყენება, რა ფორმითაც გამოიყენებოდა სეპტუაგინტაში ძველ-აღთქმისეული მეფეების, ღვთის ცხებულების მიმართ, რაზეც თვალნათლივ მეტყველებს ფსალმუნის 110:1 აქ.
რატომ არ აქვს ფიცმაერს ასეთი ვერსია თავის ჩამონათვალში? სავარაუდოდ, ეს ვერსია მან პირველ შეხედულებაში ჩართო, რომლის დეტალური კომენტირებისგანაც მან თავი შეიკავა. სავარაუდოდ მან ის გამორიცხა, იმიტომ რომ მისი პირობა იყო - ტიტულის "აბსოლუტური გამოყენების" განხილვა. რას ნიშნავს ეს? სეპტუაგინტაში იუდეველი მეფეების მისამართით kyrios თითქმის ყოველთვის [3] განისაზღვრება კუთვნილებითი ნაცვალსახელით - ისევე როგორც ფსალმუნის 110:1-ში, "to kyrio moy" (ჩემს უფალს) - მაშინ როცა ფიცმაიერი განიხილავდა ფორმას (ho) kyrios, ნაცვალსახელებისა და სხვა ატრიბუტების გარეშე.
გულწრფელად რომ ვთქვათ, კრიტერიუმი "აბსოლუტური", ძალიან არაბუნებრივად გვეჩვენება. პირველი: განსაზღვრებითი ქვემდებარე ძალიან იოლად შეიძლება იქცეს აბსოლუტურად, როდესაც განსაზღვრებითი ნაცვალსახელის საჭიროება ქრება, ან უბრალოდ ელიფსისის შედეგად. მაგალითად, ძველი მეფეებისგან განსხვავებით, იესოს ძალაუფლება ყველაზე ვრცელდება, ამიტომ დაკარგა აუცილებლობა იმის დაზუსტებამ, რომ ის არის "ჩვენი უფალი" ან "თქვენი უფალი". [4] ის - "ყველას უფალია", მაშასადამე, აბსოლუტური ფორმა "უფალი" საკმარისი იყო (საქმეები 10:36; რომაელთა 14:9; შეადარე 1 კორინთელთა 1:2 ).
მაგალითისათვის: დაახლოებით იგივე დაემართა სიტყვას "ქრისტე". სეპტუაგინტაში ჩვენ ვერსად ვერ შევხვდებით აბსოლუტურ ფორმას χριστος. ის ყველგან განსაზღვრებით გვხვდება: χριστος σου (ცხებული შენი), χριστος αυτου (ცხებული მისი) და ა.შ. (1 სამუელის 24:6; 1 მატიანე 6:42, LXX). მაგრამ ამის გამო ხომ არავინ დააყენებს ეჭვქვეშ, რომ ზუსტად ძველიაღთქმისეული სამეფო ტიტული (იეჰოვას ცხებული) იქნა ნასესხები ქრისტიანებისაგან, აბსოლუტური ფორმაში "ქრისტე", როგორც იესოს ძირითადი ტიტული.
ეხლა შეგვიძლია განვიხილოთ, რა ბიბლიური საფუძვლები არსებობს, ადრეულ ქრისტიანთა აზროვნებაში სიტყვა kyrios-სთვის სამეფო, მესიანური მნიშვნელობის მიწერისათვის.
ბიბლიური მტკიცებულება
იესო ძალიან ხშირად მოიხსენიება ერთდროულად როგორც "უფალი" და "ქრისტე" (ან დავითის ძე), რაც იმაზე მიუთითებს რომ გამოყენებულია მეფური kyrios (ლუკა 2:11; საქმეები 2:36; 10:36; 11:17; 15:26; 28:30; რომაელები 1:4, 7; 5:1, 11, 21; 6:23; 7:25; 8:39; 13:14; 15:5, 30; 16:18 და კიდევ ათეულობით ადგილას). ყურადსაღებია შედარება 1 სამუელის 24:6, სადაც დავითი მიმართავს საულს τω κυριω μου τω χριστω (ჩემს ბატონს ცხებულს), და რომაელთა 16:18, სადაც იმ ხალხზეა ლაპარაკი, რომლებიც არ ემსახურებიან τω κυριω ημων χριστω (ჩვენს უფალს ქრისტეს). ხოლო ხალხი, რომელიც იესოს მიმართავდა "უფალო, დავითის ძეო", გამორჩეულნი იყვნენ თავისი ძლიერი რწმენის გამო (მათე 15:22; 20:30-34). ცხადზე ცხადია, რომ ტიტულის აზრობრივი ასოციაცია იესოს მესიანურ როლთან უფრო ძლიერია, ვიდრე ღვთიურ წარმოშობასთან.
იესოს ხშირად მოჰყავდა მაგალითები და იგავები, რომლებშიც თავს ადარებდა ბატონს (kyrios) და მეფეს, ხოლო მოწაფეებს - მონებს (მათე 10:24; 13:24-30; 24:45-51; 25:14-30; ლუკა 12:35-40; 19:11-27) ის ახვედრებდა მოწაფეებს, რომ kyrios - ეს არაა უბრალოდ ტიტული, არამედ ესაა მეფისა და მფლობელის მდგომარეობა, რომელსაც უფლება აქვს განაგოს (ლუკა 6:46). ამით უფრო ნათელი ხდება მისი თავმდაბლობის მაგალითი (იოანეს 13:12-16). ამის საპირისპიროდ, იესოს არასოდეს მოუყვანია იგავი, სადაც მისი მდგომარეობა როგორც kyrios შედარებული იქნებოდა ღმერთს, მამას.
ეფესელთა 6:5-ში და კოლოსელთა 3:22-ში მოხსენებული არიან ხორციელი kyrioi - მონათმფლობელები (სულიერი უფლის, იესოს საპირისპიროდ) - ხოლო ეფესელთა 6:9-ში და კოლოსელთა 4:1-ში მათ ისევ kyrioi უწოდებენ და მოუწოდებენ დაემორჩილონ მათზე ზევით მდგომ kyrios - იესოს. გასაგებია, რომ აქ იესო ასახულია როგორც kyrios, პრაქტიკულ ადამიანურ გაგებაში - ის თავისი მონების მფლობელია, მათიც კი, ვისაც თვითონ ჰყავს მონები. მან ისინი დიდი ფასით შეიძინა, ამიტომ ამან მათი ცხოვრების ყველა სფეროზე უნდა იმოქმედოს (1 კორინთელთა 7:21-24). და ისევ, ღვთაებრივ ტიტულზე მინიშნებაც კი არ არის.
და ბოლოს, ისეთი გამოთქმები როგორიცაა: "უფალმა ღმერთს მადლობა გადაუხადა" (იოანე 6:23), და "უფლის ძმები" (1 კორინთელთა 9:5; გალატელთა 1:19) დამატებით მოწმობენ იმ ტიტულის მეფურ და ადამიანურ, და არა ღვთაებრივ აზრზე, რომელსაც მოწაფეები იესოს მისამართით იყენებდნენ.
თუ ვინმე დარჩენილი ვერსიების განხილვას გადაწყვეტს, შენიშნავს, თუ რა ძლიერ ეყრდნობიან მათი მხარდამჭერები აპოკრიფებს ან ახლობიბლიურ ფილოლოგიას, და რა სუსტად - ბიბლიას. მათი ძალიან დიდი სურვილია, რომ მოციქულ პავლეს ან მოწაფე ლუკას ისევე ეფიქრათ, როგორც თვითონ ფიქრობენ. საბედნიეროდ, პავლე და ლუკა წმინდა წერილებს ღვთის სიტყვად თვლიდნენ - და ეს აისახებოდა მათ აზროვნებაზე, იდეებზე და გაგებებზე, და შედეგად აისახებოდა მათ ენაზე. დიახ, ისინი მზად იყვნენ კეთილი ცნობა ხალხის გაგებაზე მოერგოთ, მაგრამ მხოლოდ იმ ზომით, რომლითაც შეძლებდნენ გადაეცათ ადამიანებისთვის სწორი ქრისტიანული გაგება, და არა ისე რომ სხვა რამ გადმოეღოთ ქრისტიანობაში.
-------------------------------------------------
1 ეს ბერძნული სიტყვა შეიძლება გადმოიცეს როგორც "უფალი", "ბატონი" და ა.შ. კონტექსტიდან გამომდინარე.
2 Joseph A. Fitzmyer, To advance the Gospel: New Testament studies, 2nd ed., pp. 220-221. წიგნში შემდეგ ნათქვამია:
"ო. კულმანმა პოპულარიზაცია გაუკეთა მეორე და მესამე შეხედულებების კომბინაციას. მეოთხე ვერსიას ფართო პროპაგანდას უწევდა რ. ბულტმანი და მისი მიმდევრები. [ამ ვერსიის მიხედვით] [kyrios] წარმოშობის ელინისტური წარმართული ვერსია წამოყენებული იქნა ძირითადად შემდეგი სამი მიზეზის გამო: (ა) პავლეს მინიშნებამ "მრავალ 'ღმერთებზე' და მრავალ 'უფლებზე'" - მაშინ როცა, "ჩვენთვის ერთია ღმერთი, მამა,... და ერთია უფალი, იესო ქრისტე" (1 კორინთელთა 8:5-6) - შეიძლება მიგვიყვანოს ასეთი წარმოშობის შესახებ აზრამდე; (ბ) ამტკიცებენ თითქოს, kyrios როგორც ტიტული იაჰვეს ან ტეტრაგრამატონის თარგმანი გვხვდება მხოლოდ ქრისტიანულ ასლებში LXX, მაშინ როცა ძველი აღთქმის ქრისტიანობამდელი თარგმანები, რომლებიც გაკეთებული იყო იუდევლების მიერ იუდეველთათვის, ბერძნულ ტექსტში ინარჩუნებენ ტეტრაგრამატონს - ან არამეული "კვადრატული" მოხაზულობით, ან პალეო-ებრაულით (ამას ამოწმებენ Papyrus Fuad 266; 8HevXII gr); და (გ) დაჯერებულობა, რომ პალესტინელ იუდეველთა შორის უბრალოდ არ იყო მიღებული, რომ მიემართათ იაჰვესთვის როგორც "უფალი", აქედან გამომდინარე, იესოს ტიტული ვერ იქნებოდა ფართო გამოყენების. ციტირებენ ბაუტმანს: "თავიდანვე განუსაზღვრელი გამოთქმა "უფალი", წარმოუდგენელი იყო იუდეველთა ბაგეებისთვის. ტიტული "უფალი" როდესაც ის გამოიყენებოდა ღვთის მისამართით, ყოველთვის მოცემული იყო რაიმე განსაზღვრებით; ჩვენ ვხვდებით ფრაზებს 'ცისა და მიწის უფალი', 'ჩვენი უფალი' და მათ მსგავსს".თვითონ ფიცმაერი მეორე ვერსიის ერთგული რჩება, რომლის დასაბუთებასაც ცდილობს.
3 ვოკატურ ფორმაში ტიტულს (kyrie) ჩვეულებრივ არ ახლავს ნაცვალსახელი (1 სამუელი 24:8; 26:17). მაგრამ მინიმუმ ერთ ადგილას kyrio (მიცემითი ბრუნვა) დავითის მისამართით გამოიყენება ნაცვალსახელის გარეშე (2 სამუელი 4:8).
4 მიუხედავად ამისა, განსაზღვრებითი ფორმა kyrios emon (ჩვენი უფალი) პავლეს წერილებში ათეულობით შემთხვევაში გვხვდება.
----------------------------------
თარგმნილია: bibleapology.blogspot.com
ასევე შეგიძლიათ წაიკითხოთ:
რატომაა ბიბლიის ქართულ თარგმანებში ორი უფალი?
Комментариев нет:
Отправить комментарий